Transformatie

Jeugdhulp

Door polarisatie verandert de rol van jongerenwerkers. Van preventie naar handhaving?

De huidige generatie jongeren wantrouwt steeds vaker de overheid en is daarin heel uitgesproken, blijkt uit onderzoek. Dat voedt ook de polarisatie. Wat vraagt dat van jongerenwerkers?
Informele zorg

Het bewijs is er nu echt: steun van lotgenoten helpt bij herstel van psychische klachten 

Mensen met psychische problemen, zoals depressie, angst en psychose kunnen profiteren van elkaars steun. Lotgenotencontact werd al langer als waardevol gezien, maar wetenschappelijk bewijs hiervoor bleef tot nu toe uit. Een nieuwe analyse van een groot aantal studies levert belangrijke lessen op over het aanbod van lotgenotencontact.
Marloes Kleinjan

‘Niemand heeft de regie over het voorkomen van mentale problemen bij jongeren’

Als de mentale gezondheid van een miljoen volwassen met 5 procent verbetert, kan dit €144 miljoen besparen. Begin met investeren bij de kinderen en jongeren, want psychische problematiek begint heel vaak al op jonge leeftijd, zegt Marloes Kleinjan van het Trimbos-instituut. Investeringen daarin zijn om meerdere redenen nu niet effectief genoeg. Hoe benutten we geld slimmer?
Jeugdhulp

Minder jeugdzorg als wijkteam intensief wordt ingezet

De vernieuwing van de jeugdzorg leidt in veel gemeenten nog niet tot een afname in gebruik van specialistische hulpverlening, zo laat onderzoek van het CPB zien. 'Het roept vragen op over de kwaliteit van het aanbod van wijkteams en praktijkondersteuners.'
Professionalisering
sterke sociaal werker

Tine van Regenmortel: ‘Met een wetenschappelijke basis wordt het sociaal werk sterker’

Academische kennis van het sociaal werk versterkt sociaal werkers in hun individuele hulpverlening en in het vertalen van individuele casuïstiek naar systeemanalyses, denkt de kersverse hoogleraar Sociaal Werk Tine Van Regenmortel. En vooral dat politiseren mag van deze professor in Nederland wel wat steviger.
Transformatie
twee gezichten

‘De beste hulpverleners zijn professionals met lef’

Hoe komt het dat de jeugdinterventies Nieuwe Perspectieven en ReSet zo goed werken? Promovenda Marion Herben: ‘Zelfstandig werkende professionals die aansluiten bij de context van de hulpvraag.’
Transformatie

Professional kent lijntjes en geldpotjes voor burgerinitiatieven

Ineens is het booming; burgers die samen met andere burgers het heft in eigen hand nemen in hun gemeente. Maar volgens onderzoeker Hiska Ubels gaan de initiatieven en de inzet van burgers niet over rozen. ‘Langdurige zelfredzaamheid op basis van vrijwilligheid is onrealistisch.’
Transformatie

Hoe houden gemeenten de kosten in het sociaal domein in de hand?

Gemeenten kunnen efficiënter hulp verlenen aan inwoners. Dat was de reden om met de transformatie ook gelijk te korten op het gemeentebudget voor jeugdzorg en Wmo. Maar er is een chronisch financieel tekort voor de zorgtaken. De VNG gaat onderzoeken wat er aan de hand is en wat gemeenten zelf kunnen doen om geld te besparen en hulp te verbeteren.
Jeugdhulp
‘Nieuwe richtlijn jeugdzorgbudget is te bizar voor woorden’

‘Ik had meer resultaat verwacht na drie jaar Jeugdwet’

De komst van de nieuwe Jeugdwet was hard nodig. Dat stellen hoogleraar Robert Vermeiren en adviseur Jo Hermanns in het nieuwe nummer van Zorg+Welzijn magazine. Maar de uitvoering blijkt in de praktijk zeer weerbarstig.
Jeugdhulp
AdobeStock_98843606.jpg

Bereik jeugdhulp uit balans

Jongeren met een niet-westerse migratieachtergrond groeien bijna zes keer zo vaak op in armoede dan jeugdigen met een Nederlandse achtergrond. Daarnaast groeien ze ruim twee keer zo vaak op in een eenoudergezin, zijn ze ruim drie keer zo vaak werkloos en zijn ze ondervertegenwoordigd in de lichtere vormen van jeugdhulp.

Over transformatie

Van transitie naar transformatie

Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet. Het idee achter de transformatie sociaal domein is dat gemeenten deze wetten met minder bureaucratie en goedkoper kunnen uitvoeren dan het rijk omdat ze dichter bij de inwoners zitten. De transitie van de taken is inmiddels achter de rug, maar hoe staat het met de transformatie binnen het sociaal domein?

Lees meer

Op 1 januari 2015 is de transformatie sociaal domein en decentralisatie van start gegaan. Vanaf dat moment werden gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Een deel van deze taken hebben de gemeenten overgenomen van de Rijksoverheid. De transitie is inmiddels achter de rug, de speciale Transitiecommissie Sociaal Domein is opgeheven en de echte transformatie sociaal domein is van start gegaan. Maar hoe gaat dit?

Transformatie sociaal domein commissie

De Transitiecommissie Sociaal Domein concludeerde in haar eindrapport van september 2016 dat de eerste stappen naar de transformatie gezet zijn, maar dat het moeilijkste nog moet komen. ‘We zitten met z’n allen in een veranderingsproces, met verschuivingen in macht, zeggenschap en geld. Daar kunnen we van werkvloer tot bestuurskamer en van burger tot parlement (nog) niet goed mee om gaan. We zien dat het leidt tot afwachtend of vingerwijzend gedrag en dat houdt de beweging op. Binnen de eigen organisatie of in de keten, lokaal en centraal.’ De commissie concludeert dat het transformeren nog niet altijd effectief verloopt, dat gemeenten en rijk elkaar verwijten dat ze zich niet aan afspraken houden. ‘Er zijn tal van bijeenkomsten en overleggen, maar het lijkt of men elkaars taal niet spreekt, de verwijdering blijft.’ De commissie vindt dat duidelijker moet zijn wie het voortouw gaat nemen. Maar ook dat raadsleden hoe rol gaan oppakken. ‘Raadsleden bepalen het speelveld, stellen de randvoorwaarden en houden toezicht, maar zij zijn nog zoekende. Hebben doorgaans niet het gevoel regie te hebben. Terwijl ze toch echt aan het stuur (kunnen) zitten.’

Transformatie sociaal domein en huishoudelijke ondersteuning

Verder stelt de commissie het ‘onbegrijpelijk’ te vinden dat de kansen niet worden gepakt bij de transformatie van de markt voor huishoudelijke ondersteuning. ‘De sector beweegt nog onvoldoende toe richting dienstverlening aan huis. Er vindt ook geen begeleiding plaats vanuit de overheid. Dit terwijl hier geweldige kansen liggen voor meer werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt.’ Ook nu, bijna een jaar na het eindrapport van de commissie, is het nog niet goed geregeld rondom de huishoudelijke ondersteuning. Renée de Vries, woordvoerder van ouderenbond ANBO: ‘Thuiswonende ouderen hebben wijkverpleging, huishoudelijke hulp en dagbesteding nodig. De groei van het aantal ouderen zet de komende jaren sterk door. Nu al wonen zes op de zeven ouderen thuis: tot op hoge leeftijd zelfstandig, vaak met enige ondersteuning van mantelzorg en in toenemende mate van technologische en digitale innovaties en voorzieningen. Wanneer dat niet meer volstaat, ondersteunt de thuiszorg, ontlast de dagbesteding en coördineert de wijkverpleging de noodzakelijke complexere en intensievere zorg. Deze ontwikkeling betekent een toegenomen druk op de voorzieningen thuis. Daarom stellen we: praat over verpleegzorg, of deze nu thuis of in een instelling gegeven wordt.’

Transformatie sociaal domein en integraal werken

De grote belofte van de decentralisaties was het integraal werken. Zorg en ondersteuning dichterbij, minder versnipperd en minder duur. Is dat al realiteit? Hilde van Xanten, senior adviseur sociale zorg bij Movisie liet eerder aan Zorg+Welzijn weten: ‘Er zijn nog forse slagen te maken. Met name in de samenwerking tussen de domeinen.’ Van Xanten ziet dat er in het land steeds meer aandacht is voor hoe integraal te werken, er wordt geëxperimenteerd en er zijn ook al goede voorbeelden te vinden. Toch is er volgens haar nog volop ruimte voor verbetering. Niet alleen wat betreft de positie van cliënten bij het integraal werken, maar ook wat betreft de samenwerking tussen professionals en de randvoorwaarden daarvoor. ‘We zien heel vaak dat bijvoorbeeld zorg en ondersteuning én werk en inkomen nog niet natuurlijk samenwerken. Ze vallen in verschillende wettelijke kaders, met eigen regels en werkwijzen en dan wordt het voor professionals lastig om een samenhangend ondersteuningsplan op maat op te stellen. Maar op de plekken waar gemeente en aanbieders samen komen tot één visie, de werkwijzen echt op elkaar afstemmen en de bekostiging daarop laten aansluiten, blijkt het wel mogelijk.’

Jeugdzorg transformatie sociaal domein

En integraal werken is niet het enige punt waar nog verbetering mogelijk is wanneer je kijkt naar de transformatie van het sociaal domein. Jeugdzorg Nederland, GGZ Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en de Vereniging Orthopedagogische Behandel Centra (VOBC) lieten eerder in 2017 aan de leden van de Tweede Kamer weten dat de decentralisatie nog niet gebracht heeft wat ze had moeten doen. Zij stellen: ‘We zijn nu ruim twee jaar na de decentralisatie die verbetering moest brengen voor de jeugdhulp. De hulp zou integraal worden, toegankelijk en dicht bij het kind. Meer preventie, slimmere samenwerking en een einde aan verkokering en perverse prikkels omdat alle jeugdhulpvormen nu onder één opdrachtgever vallen: de gemeente. Van dat ideaal zien we twee jaar na de decentralisatie helaas nog te weinig terug.’