Eenzaamheid

Meer dan 1 miljoen Nederlanders voelt zich erg eenzaam. Dan gaat het niet alleen om ouderen die achter de geraniums verpieteren. Ook mensen met een lichamelijke- of psychische beperking kunnen behoorlijk lijden onder eenzaamheid. En zelfs onder jongeren lijkt eenzaamheid voor te komen. Uit een enquête onder tieners tot 18 jaar in Den Haag blijkt dat een op de vijf ondervraagden nooit iets met leeftijdsgenoten onderneemt.

Eenzaamheid komt veel voor in Nederland

Naar schatting 8% van de Nederlandse bevolking voelt zich aanhoudend en ernstig eenzaam, blijkt uit onderzoek. De overheid verwacht dat de decentralisatie van hulp en ondersteuning meer mogelijkheden biedt om eenzame mensen te helpen. Sociaal werkers worden ingezet om plannen van aanpak en projecten tegen eenzaamheid in de wijk uit te voeren. De vraag is dan: wat werkt tegen eenzaamheid en wat werkt niet?

Coalitie Erbij is een samenwerkingsverband van organisaties die aan het werk zijn om eenzaamheid te bestrijden. Het gaat om het Leger des Heils, Sociaal Werk Nederland, Nationaal Ouderenfonds, Resto VanHarte, Sensoor, Vereniging Humanitas, de Zonnebloem en andere partners. De Coalitie brengt eind 2017 in kaart welke bestaande initiatieven – binnen en buiten instellingen – goed werken om eenzaamheid te bestrijden. Vervolgens wordt gekeken wat er nodig is om alle gemeenten goed gebruik te laten maken van die bestaande kennis en ervaring voor een sterke lokale aanpak van eenzaamheid. Voor de uitvoering van het plan stelt het kabinet 900.000 euro extra beschikbaar, bovenop de bestaande subsidie van Coalitie Erbij.

Handreiking bij eenzaamheid

Eenzaamheid krijgt steeds meer aandacht, juist omdat het probleem zo groot is. De vergrijzing, de afbouw van de verzorgingsstaat en de hoge eisen aan de kwaliteit van leven maken dat het risico op eenzaamheid steeds groter wordt. En dan is eenzaamheid ook nog moeilijk te bestrijden. Coalitie Erbij heeft in de zomer van 2017 een handreiking gepresenteerd voor een lokale aanpak van eenzaamheid. De handreiking is gebaseerd op opgedane ervaringen in meer dan twintig gemeenten en geeft inzicht in de problematiek van eenzaamheid, in het nut en de noodzaak van samenwerking, een stappenplan en tips om lokale samenwerking tot een succes te maken.  Ook bevat de handreiking een overzicht van meer dan vijftig verschillende activiteiten en interventies die ingezet kunnen worden.

Vrijwilligers worden veelal ingezet om de verschillende soorten eenzaamheid onder burgers te lijf te gaan. Dat is ook een van de doelstellingen van het kabinetsbeleid: de omgeving, de wijk  wordt ingezet om problemen van burgers aan te pakken. Mensen die sociale contacten hebben zijn gezonder, ook dat blijkt uit onderzoek. Het tegengaan van emotionele eenzaamheid draagt niet alleen bij tot meer welzijn voor burgers, maar zeker ook tot beperking van de kosten voor gezondheidszorg.

Netwerkcoach voor eenzaamheid

Een opmerkelijk initiatief tegen eenzaamheid is bijvoorbeeld de netwerkcoach, een functie die wordt vervuld door een vrijwilliger. De netwerkcoach is voor iedereen die in zijn leven uit beeld raakt en aan het overleven slaat’, vertelt Martin van de Lustgraaf, ontwikkelaar van het concept: “Natuurlijk een netwerkcoach”. De aanpak houdt in dat je een vrijwilliger koppelt aan iemand die geïsoleerd is geraakt. Samen met de cliënt zoekt de netwerkcoach naar betekenisvolle contacten, onder bekenden of onder nieuwe mensen in de omgeving. De netwerkcoach trekt enkele maanden met de cliënt op en stelt steeds de vraag: “Wie kan iets voor jou betekenen?” Op die manier komt de sociale context van de cliënt in beeld.

De Buurtcirkel is een ander initiatief dat niet alleen eenzaamheid tegen gaat, maar mensen ook activeert hun talenten te ontwikkelen. Een Buurtcirkel is een sociaal netwerk van 9 tot 12 mensen die begeleiding nodig hebben om zelfstandig te kunnen wonen. De nadruk ligt op de talenten, niet op de beperkingen van deelnemers. Zij zetten hun talenten in voor de anderen. ‘Samenredzaamheid’ is het kernwoord van de Buurtcirkels.

Een ander initiatief is het actieprogramma Eén tegen Eenzaamheid van de overheid.