De training bestaat uit een e-learning en een fysieke training, vertelt programmamanager Celia Maryanan van SAM, de beroepsvereniging van uitvoerders in het sociaal domein. ‘Beide vormen hebben zo hun eigen voordelen. Kies je voor de e-learning, dan kun je de training in je eentje volgen op een moment dat het voor jou goed uitkomt. Dan ben je in één dagdeel klaar. Volg je de training live, dan ga je samen met je collega’s praktisch oefenen met de theoretische kennis uit de e-learning. Bovendien kan de live training op maat aangepast worden, afhankelijk van de instrumenten waar jullie al mee werken of van de manier waarop het begeleidingstraject is ingericht.’
Programma Voor een Inclusieve Arbeidsmarkt (VIA)
De training Inclusief werken aan werk kwam tot stand in opdracht van het programma Voor een Inclusieve Arbeidsmarkt (VIA) van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Het programma VIA wil de arbeidsmarktpositie van mensen met een niet-westerse migratieachtergrond structureel verbeteren door te zorgen voor gelijkwaardige kansen op de arbeidsmarkt voor iedereen. De inhoud van de training Inclusief werken aan werk is deels gebaseerd op de lessen uit de VIA-pilot ‘Intensieve begeleiding van langdurig werkzoekenden met een migratieachtergrond’. Movisie ontwikkelde de training in samenwerking met beroepsvereniging SAM. De e-learning is gratis te volgen bij de Movisie Academie.
Naar keuze
De training is relevant tijdens het gehele traject, van intake tot en met nazorg. ‘Dus voor professionals die alleen de intake doen’, zegt Maryanan, ‘en voor hen die verderop in het traject betrokken zijn. En zeker ook voor professionals die aan de slag gaan als de werkzoekende al “werkfit” is en aan het solliciteren. De inleidende module legt de basis voor de drie andere modules, die afgestemd zijn op de verschillende fasen en die je naar keuze kunt volgen.’
Diversiteitskenmerken
Een belangrijk onderdeel van de inleidende module van de e-learning is het diversiteitsvlechtwerk van Movisie. Maryanan: ‘Hiermee groeit het bewustzijn rondom het begrip diversiteit. Dat gaat over de twaalf verschillende diversiteitskenmerken die iedereen heeft, zoals leeftijd, sociaal-culturele achtergrond, financiële situatie en seksuele oriëntatie. Al die kenmerken zijn te zien als linten die vervlochten zijn en zo ontstaat voor iedereen een persoonlijk vlechtwerk. Voor vrouwen met een migratieachtergrond is de situatie anders dan voor tweede of derde generatie mannen, om maar iets te noemen.’
Vleesverwerkende industrie
Als je je hier bewust van bent, niet alleen voor de ander maar ook voor jezelf, dan ga je andere vragen stellen. ‘Het is belangrijk dat je je realiseert dat bepaalde kenmerken voor jou misschien niet relevant lijken. Maar jij bent niet degene die bepaalt wat belangrijk is, dat bepaalt de werkzoekende. Stel je voor dat je niet vraagt of religie een rol speelt bij het toekomstige werk, dan kan iemand bijvoorbeeld in de vleesverwerkende industrie terecht komen en met varkens moeten werken. Grote kans dat dat geen goede match is voor een praktiserende moslim.’
Kruispuntdenken
Maryanan is parttime programmamanager bij SAM en de rest van de week werkt ze zelf als consulent participatie. Ze hoort in dit verband regelmatig van collega’s dat die graag kennis willen hebben van andere culturen. ‘Maar met zulke kennis kun je niet per se effectievere begeleiding bieden. Want het kruispuntdenken laat juist zien dat één persoon op meerdere aspecten tot een minderheid kan behoren. Iemand kan bijvoorbeeld homo én moslim zijn.’
Plank mis slaan
Bij iemand uit Iran is je aanname misschien dat die persoon wel moslim zal zijn. Maryanan vertelt echter dat ze al verschillende keren heeft meegemaakt dat iemand fluisterde dat hij christen was en daardoor niet vrijuit durfde te spreken. Het is daarom van belang om de verschillende aspecten van iemands identiteit door te nemen. Door als professional alleen in te zoomen op bijvoorbeeld iemands etniciteit of religie, kun je de plank volledig misslaan.
Afhankelijkheidspositie
Dit laat vooral ook zien dat mensen vanuit hun land van herkomst soms een ander beeld hebben van de overheid dan we in Nederland gewend zijn. ‘Zij zien ons als verlengstuk van die overheid en dat beïnvloedt hoe zij hun eigen afhankelijkheidspositie zien ten opzichte van jou als professional. Dan kun je wel zeggen dat je gelijkwaardig bent, maar dat bén je dus niet.’
Altijd bereikbaar
De training gaat ook in op zogenoemde werkzame elementen waarvan op basis van onderzoek bekend is dat ze effectief zijn, zoals aandacht, intensieve begeleiding en nabijheid. De training leert je inzien wat klanten hier eigenlijk zelf onder verstaan en laat je nadenken over hoe jij dit in je werk in de praktijk brengt. Ben je goed bereikbaar per WhatsApp? Ga je bij klanten thuis langs?
Challenge
De algemene introductie sluit af met een challenge om te zien of je klaar bent voor de volgende modules. Die volgen zoals gezegd de fasen van het begeleidingstraject. Module 1 gaat over de intakefase. Volg je dit onderdeel, dan leer je tot in detail welke tussenstappen er in deze fase te nemen zijn en wat je op papier moet zetten. Ook krijg je praktische tips waarmee je kunt laten zien dat de klant je kan vertrouwen.
Motiverende gespreksvoering
Module 2 gaat over de fasen van activeren en oriënteren en van toeleiden naar werk. In deze module krijg je handvatten voor de zoektocht naar wat jouw klant kan en wil en voor een optimale match met de vraag bij werkgevers. In deze module leer je ook over belemmerende factoren en hoe je daarmee om kunt gaan. ‘Motiverende gespreksvoering is een belangrijke leidraad door de gehele training, en op dit punt kan het zeker goed bij helpen’, zegt Maryanan.
Verandertaal
‘Een van de kenmerken van motiverende gespreksvoering is dat je het gesprek voert als een dialoog waarin je allebei je eigen rol hebt en je eigen expertise meebrengt. Je gesprekspartner kent zichzelf het beste en is de expert van diens eigen leven. Het gaat ook over verandertaal, en hoe je dat bij de klant kunt stimuleren. Dat zijn zinnen die beginnen met “ik wil graag vaker” of “ik ga steeds meer”. Hoe vaker de klant uitspraken doet over wat hij waarom wil veranderen en hoe hij dat denkt te doen, des te groter de kans dat het ook echt gaat gebeuren.’
Feitelijke informatie
De laatste module sluit het meest aan bij de fase van plaatsing en nazorg. Dit onderdeel bevat veel feitelijke informatie over regelingen die drempelverlagend werken om mensen vanuit de bijstand aan het werk te helpen. Niet alleen de regelingen die gemeenten uitvoeren zoals de loonkostensubsidie, maar ook fiscale regelingen en de subsidieregeling praktijkleren.
Duurzaamheid
In deze module is er verder veel aandacht voor de duurzaamheid van werken voor mensen met een migratieachtergrond. Ook als de realiteit weerbarstig blijkt. ‘Dit gaat over vallen en opstaan. Ook daarbij komt motiverende gespreksvoering van pas. Je leert hoe je iemand kunt ondersteunen als het tegenzit, zodat hij volhoudt. De klant is ook hier de expert van zijn eigen leven. Je kunt bijvoorbeeld vragen wat in het verleden heeft gewerkt in een vergelijkbare situatie.’ Al met al is de e-learning Inclusief werken aan werk een rijke training met een uitgekiende balans tussen theoretische kennis, oefeningen met zelfreflectie en handvatten voor de praktijk.
