-Update 20 augustus- Zie reactie gemeente onderaan het artikel.
De gemeentelijke ombudsman ziet dat vooral in de gemeente Rotterdam, maar ook in steeds meer gemeenten daar omheen, zoals Spijkenisse en Capelle aan den IJssel. ‘Het mantra bij gemeenten is steeds meer zelfredzaamheid, zoveel mogelijk op eigen kracht doen en noem het allemaal maar op. Op zich is daar niets verkeerds mee, want een gemeente hoeft geen Sinterklaas te spelen. Maar ik ben wel voor het respectvolle midden en dat ontbreekt steeds meer’, aldus Zwaneveld.
Wat doet een ombudsman?
De ombudsman is er om klachten van burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties over de overheid op te lossen. Ze bemiddelt en toetst of de overheid zich behoorlijk heeft gedragen. Hiermee moet het vertrouwen in de overheid sterker worden. Jaarlijks worden vele honderden klachten bij de gemeentelijke ombudsman ingediend, maar in het overgrote deel van de gevallen stelt de ombudsman geen groot onderzoek in. Anne Miek Zwaneveld is sinds 1 maart 2010 de gemeentelijke ombudsman van Rotterdam en een aantal andere gemeenten en gemeentelijke samenwerkingsverbanden in het Rijnmondgebied.
Eigen kracht
De tijd dat de betreffende maatschappelijk werker cliënten zoveel mogelijk bijstond is veranderd naar een cultuur waarin iedereen zoveel mogelijk op eigen kracht moet doen. Die aanpassing toont nu de keerzijde. Naast het toenemend aantal klachten vanuit Rotterdam over overschrijding van de behandelingstermijn voor uitkeringen krijgt de ombudsman vanuit andere Rijnmond-gemeenten ook steeds meer klachten binnen over de manier waarop burgers worden benaderd.
De ombudsman krijgt nog steeds veel klachten over Werk en Inkomen. Zo werd een bijstandsaanvraag van juli 2013 pas in april van 2014 beoordeeld. Hierdoor bleef een gezin maandenlang van inkomen verstoken en werd tot absolute wanhoop gedreven, zegt Zwaneveld. Lees hier meer >>
Werkhouding
De nieuwe werkhouding bij de sociale diensten komt voort uit de politieke cultuur waarin gemeenten steeds minder geld willen uitgeven. ‘Begrijpelijk’, vindt Zwaneveld, ‘maar in deze tijd doen nu eenmaal meer mensen een beroep op een uitkering. Daar hebben ze ook recht op.’ Ook de gewenste krimp bij gemeenten om het allemaal met minder ambtenaren te doen, is mede oorzaak voor de problemen tussen burgers en sociale diensten.
Ordegesprek
Bij de sociale dienst in Rotterdam heerst blijkbaar zoveel cynisme dat in een interne mail over een cliënt een smiley werd toegevoegd. De cliënt moest eerst maar eens een ordegesprek gaan voeren omdat hij nogal agressief overkwam. ‘Die man was terecht woedend omdat hij te weinig voorschotten had gekregen. Mensen die alsmaar wachten op een uitkering hebben vaak helemaal niks meer; zakken door het ijs.’
-Update 20 augustus-
Reactie gemeente
Bij de sociale dienst in Rotterdam is niet ingespeeld op een toenemende werkloosheid als gevolg van de economische crisis. Daardoor kon het gebeuren dat er te weinig personeel beschikbaar was om het groeiend aantal aanvragen voor bijstandsuitkeringen te verwerken. Zo verklaart verantwoordelijk wethouder Maarten Struijvenberg (Leefbaar Rotterdam) op vragen van de PvdA. De achterstanden in het aantal verwerkte aanvragen begonnen medio 2013, terwijl de crisis eind 2008 begon. Tegelijkertijd werd bij de gemeente en dus ook de sociale dienst – Werk en Inkomen geheten – personeel ontslagen.
Nu trekt de dienst weer mensen aan om de achterstanden weg te werken. Ook worden hbo’ers opgeleid tot inkomensconsulent. ‘Het kost echter tijd om voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar te krijgen”, aldus het college in de brief. Inmiddels lopen de achterstanden weer terug.’
smoesjes dat het tijd kost om mensen op te leiden; ze kunnen ook ontslagen personeel weer herplaatsen
Factor die je ook als uitgangspunt dient te nemen, naast ‘eigen kracht’, zijn ‘naar vermogen’ en ‘de mens centraal’. Erg jammer (…) dat dit in de haast om snel te implementeren helaas vaak vergeten wordt. Voor beleidsmakers misschien niet erg – beleid is altijd bij te stellen – maar voor de mensen die het aangaat wel! Dan wordt het niet: we leggen je op je eigen zaken te regelen of zelfs: ‘Zoek het zelf maar uit’, maar: hoe komen we tot oplossingen met inzet van wat jij kunt en wat bij je past, zodat je zelf eigenaar blijft en verantwoording draagt, ondersteund waar nodig. Klinkt in theorie wellicht abstract maar is in de praktijk een wereld van verschil.
Goed artikel, bedankt.
Het blijft erg belangrijk om ambtenaren die rechtstreeks met burgers te maken hebben alert te houden op hun dienstverlenende functie.
Jaap van Velzen
Ik wil graag opmerken dat dit sterk wordt bepaald door de lokale setting. De in het stuk genoemde werkwijze, het cynisme en grote bezuinigingen op personeel van de dienst komen in onze gemeente in ieder geval niet voor (oldenzaal). Dat weet ik omdat ik nauw samenwerk met de sociale dienst om mensen met afstand tot de arbeidsmarkt help te stijgen op de participatieladder. Daar zijn nog steeds middelen voor, ook na 2015.
Wellicht speelt in bovengenoemd verhaal grootstedelijke problematiek een rol. Steden met relatief veel uitkeringen en zorgvraag.
Teun Hofmeijer
Deze trend was voorspelbaar en is voorspeld. De eerst verantwoordelijken zijn degenen die bij het bepalen van de zorgbezuinigingen uitgingen van bewust overdreven verwachtingen van zelfredzaamheid, eigen kracht en inzet van vrijwilligers. Dat zijn niet alleen de politici die in de landelijke politiek op dit moment de meerderheid hebben, VVD, PvdA en de steunfracties van D66, CU en SGP, elke verslechtering altijd maar weer als een verbetering voorstelden, maar ook lokale politici van deze partijen, omdat die binnen hun eigen partijen onvoldoende tegengas hebben gegeven (met een enkele uitzondering) en alle bezuinigingen over zich heen hebben laten komen. Goed dat de ombudsman en anderen blijven protesteren, maar behalve protesteren zouden al die protesters en critici ook duidelijk moeten aangeven wie uiteindelijk verantwoordelijk zijn. Anders blijft het bij vrijblijvend ‘boe’ roepen.