Zorg+Welzijn zet in een serie van drie de opvallendste plannen voor het sociaal domein uiteen. Hieronder specifieke plannen van politieke partijen voor de wijk. In deel 2 en deel 3 worden de thema’s armoede en schulden en jeugd uitgelicht. Let op: dit overzicht over zorg in de wijk is een selectie van belangrijke of opvallende standpunten in de verkiezingsprogramma’s, die van toepassing zijn op het werkveld van professionals.

Lees hier deel 2 van onze serie over de verkiezingen: Hoe pakken politieke partijen schulden en armoede aan?

Lees hier deel 3 van onze serie over de verkiezingen: Dit zijn de plannen voor jeugd en gezin

1: VVD

Meer autonomie voor zorgverleners en hulpverleners, veel minder regeldruk, grotere focus op preventie en sneller kunnen ingrijpen. Dat zijn belangrijke elementen in het verkiezingsprogramma van de VVD.

Meer concreet wil de partij bijvoorbeeld een landelijke aanpak tegen agressie in de zorg. Met een taakstrafverbod voor mensen die geweld plegen tegen zorgverleners. ‘Zorgverleners moeten de behandelrelatie met iemand makkelijker kunnen stoppen wanneer er sprake is van geweld, waarbij uiteraard rekening gehouden wordt met gedrag dat hoort bij een aandoening.’

Ook wil de VVD kritisch kijken naar de regeldruk vanuit het tuchtrecht. Natuurlijk wil ook deze partij de wachttijden in de ggz verkorten. De VVD ziet vooral kansen in het verbeteren van de samenwerking tussen de zorg en andere partijen in de wijk: sportverenigingen, werkgevers, politie. GGZ-organisaties en gemeenten moeten bovendien veiliger informatie kunnen delen. Zelfmoordpreventie is ook een belangrijk aandachtspunt.

2: Nieuw Sociaal Contract

De partij van Pieter Omtzigt pleit voor meer preventie overal, met extra aandacht voor preventie in wijken waar veel mensen met een lage sociaaleconomische status wonen. Dat mantelzorg een volwaardige plek in het zorgbeleid verdient komt ook op meerdere pagina’s van het verkiezingsprogramma terug.

Voor de mantelzorgers moet bijvoorbeeld veel duidelijker zijn welke ondersteuning zij kunnen krijgen. Nieuw Sociaal Contract pleit ook voor aanpassingen in wetten zodat het combineren van werk met mantelzorg makkelijker wordt. Oog en zorg voor elkaar in gezin/familie, buurt en dorp (noaberschap) is een van de stokpaardjes van Omtzigt.

Nog een belangrijk punt voor Nieuw Sociaal Contract: idealiter werken wijkteams, ambulante ggz, huisartsen en alle andere zorgverleners in de wijk onder één dak. Dat moet de versnippering in de zorg tegengaan. Net als bij de VVD wordt ook suïcidepreventie genoemd. NSC wil suïcidepreventie het liefst als publieke taak in de wet.

3: GroenLinks-PvdA

Een andere financiering van de zorg is nodig om beter te kunnen samenwerken in de zorg, bureaucratie omlaag te krijgen en te kunnen investeren in preventie. Dat vindt althans GroenLinks-PvdA. ‘Neem het aantal cliënten en hun zorgvraag als uitgangspunt voor financiering, dus populatiebekostiging, als eerste in de eerstelijnszorg en ouderenzorg.’

Deze partij wil ‘forse investeringen’ voor zorg (en welzijn) in de wijk. Met bijvoorbeeld meer culturele, gemeenschappelijke plekken in de wijk ‘waar je graag wilt zijn’. Wijkteams moeten kunnen opereren als opbouwwerkers: ‘professionals die actief lokale gemeenschappen vormen en burgers ondersteunen om zich collectief te organiseren.’

GroenLinks-PvdA wil ook een aparte status voor mensen met een ‘levensbrede en levenslange beperking’. Zij hoeven geen eigen bijdrage meer te betalen vanuit de Wet langdurige zorg, krijgen hulpmiddelen ruimhartig toegekend en krijgen recht op een vertrouwenspersoon.’

Veel partijen willen vaste contracten in de zorg stimuleren. GroenLinks-PvdA gaat daarbij in hun verkiezingsprogramma verder dan de meeste andere fracties. ‘In een sector als de zorg onderzoeken we de mogelijkheid om zzp-constructies te verbieden.’

4: PVV

De PVV heeft haar plannen voor de zorg, zoals ook al haar andere plannen, kort samengevat in bullets. Zoals:

• Meer handen aan het bed. Bijvoorbeeld door het aannemen van nieuw personeel, het aantrekkelijker maken voor de huidige zorgwerknemers om meer uren te werken en het aanpakken van de administratietijd en overhead.
• Extra verpleeghuisplekken en ouderenwoningen.
• Verzorgingshuizen terug.
• Ouderenzorg weer in één wet.
• Zorg voor mensen met een levenslange beperking in één wet.
• Stop de doorgeslagen betutteldrift. De overheid kan voorlichten, maar bepaalt niet of je rookt, drinkt en wat je eet. Geen suikertaks en geen vleestaks.

Er moet hoe dan ook veel meer geld naar de zorg, vindt de PVV. Dat kan, stelt de partij, als er geen of veel minder geld gaat naar Brussel, Afrika en het klimaat. Plus: ‘stoppen met onzinnige subsidies op kunst, cultuur, vergroening enz.’ en de ‘gigantische winsten die banken nu maken fors belasten’.

5: BBB

Beter samenwerken met burgers is voor de BBB voor betere  zorg (en veel andere thema’s) een essentieel punt. In hun verkiezingsprogramma lees je bijvoorbeeld: ‘een meer integrale aanpak waarin burgers en verschillende (zorg)professionals samenwerken aan alle relevante problemen op lokaal niveau, waaronder ook armoede en werkloosheid.’ Net als NSC pleit de BBB voor het mogelijk maken van noaberschap.

Thuiszorgdiensten krijgen van deze partij meer geld om ouderen in de wijk te ondersteunen. ‘Hierbij is het van belang dat er een betere samenwerking en afstemming komt tussen verpleegkundige zorg en de huishoudelijke ondersteuning. Hulpmiddelen voor mensen met een lichamelijke beperking worden daadwerkelijk aangepast aan wat zij nodig hebben.’

Geestelijke gezondheid wordt als het aan de BBB ligt geïntegreerd in bredere zorg. ‘Daarbij wordt de samenwerking tussen verschillende zorgdisciplines bevorderd. Dit zorgt voor vroegtijdige signalering en ingrijpen bij mentale problemen. De Praktijkondersteuner GGZ bij de huisarts is een verrijking en wordt de aangewezen vergoede eenvoudige GGZ-zorg. Daardoor ontstaat er meer financiële en praktische ruimte voor zwaardere GGZ-zorg.’

6: D66

Als steun in de rug voor huishoudens waarin iemand langdurige, intensieve zorg nodig heeft en mantelzorg krijgt, wil D66 een pilot voor automatische inkomenssteun zonder verdere verantwoording. Denk aan een ouder die de zorg heeft voor een zeer ernstig en meervoudig gehandicapt kind. De steun moet automatisch geleverd worden in plaats van middels het pgb.

D66 wil ook de financiering van de Wmo herzien. Een inkomensafhankelijk gedeelte in de eigen betaling voor de Wmo is volgens de partij gerechtvaardigd. Kwetsbare ouderen met een laag inkomen moeten wel op deze manier zoveel mogelijk ontzien worden.

Er wordt ook specifiek aandacht gevraagd voor de gevolgen van huiselijk geweld, seksueel geweld en kindermishandeling. Hulp is nodig voor slachtoffers, getuigen én plegers. Buiten aandacht voor de kinderen nu wil de partij ook extra aandacht voor de groep inmiddels volwassen slachtoffers en generationele mishandeling. Dit is volgens D66 de beste methode om nieuwe slachtoffers te voorkomen.

7: Partij voor de Dieren

Deze partij maakt zich hard voor betaald mantelzorgverlof en betaald rouwverlof. Mantelzorgers worden (financieel) ondersteund en er komt extra aandacht voor het tegengaan van overbelasting van mantelzorgers. 

Verder wil de PvdD dat de zorg vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en zorg voor mensen met een beperking (vanuit de Wet langdurige zorg) in elke gemeente gelijkwaardig is: welke zorg je kan ontvangen, mag niet afhangen van de gemeente waarin je woont. Verder moeten Wmo-zorgverleners beter ondersteund en betaald worden.

De PvdD wil verder dat ouderen kunnen kiezen: kwalitatieve en voldoende zorg thuis of een plek in een verpleeghuis. De lange wachtlijsten voor verpleeghuizen moeten teruggedrongen worden door meer en kleinschaliger verpleeghuizen te bouwen. Daarnaast moeten er voldoende faciliteiten voor dagbesteding voor thuiswonende ouderen komen.

8: SP

De zorgplannen van de SP zijn klip en klaar: de partij wil de zorg volledig van de markt halen. Het eigen risico gaat naar nul en er komt een Nationaal ZorgFonds, waardoor de ‘huidige wildgroei aan zorgpolissen en zorgverzekeraars overbodig wordt’. Ook de tandarts, de ggz en de fysiotherapie worden helemaal vergoed. De zorgpremies worden inkomensafhankelijk gemaakt. De zorgtoeslag wordt hiermee overbodig.

De SP wil dat ouderen kunnen kiezen tussen goede zorg thuis of een fijne plek in een kleinschalig Zorgbuurthuis, met een inloopfunctie voor de hele buurt. Ook kleinschalige woonvormen met 24-uurs zorg voor mensen met een beperking zijn volgens de socialisten een goed alternatief binnen de huidige gehandicaptenzorg. 

Verder wordt ggz-ondersteuning een vast onderdeel van de zorg in de buurt, met voldoende opnameplaatsen en ambulante behandelplaatsen in iedere regio. Daarmee moeten persoonlijke drama’s en maatschappelijke kosten van overlast, vervuiling en verslaving voorkomen worden.

9: Forum voor Democratie

In het Nationaal Preventieakkoord staan afspraken om Nederlanders gezonder te maken door roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht terug te dringen. Het is een belangrijk akkoord voor betere zorg in de wijk vinden de voorstanders. Maar Forum voor Democratie steunt het Preventieakkoord niet. ‘Mensen moeten zelf beslissen hoe ze willen leven.’

De positie van de huisartsen is voor de FvD een groot aandachtspunt. Huisartsen moeten weer voldoende tijd krijgen voor patiënten. Andere plannen voor de eerstelijnszorg:

• Een kortetermijnoplossing voor de lange wachtlijsten bij ernstige psychiatrische problematiek.
• Verlaging van het eigen risico naar 200 euro.

En voor de ouderenzorg:

• Uitbreiding thuiszorg en huishoudelijke hulp op een zo klein mogelijke schaal.
• Aansporing en ondersteuning van mantelzorg via innovatie.
• Eenzame ouderen ondersteunen door middel van lokale vrijwilligersprojecten.

10: CDA

Het scheiden van wonen en zorg heeft volgens het CDA veel zelfstandigheid opgeleverd, maar soms ook eenzaamheid en hoge thuiszorgkosten. Daarom wil deze partij investeren in meer combinaties van wonen en zorg, juist voor ouderen en met mensen met een beperking. Er komt daarom een nationaal plan voor de bouw van hofjes voor ouderen, mantelzorgwoningen en een nieuwe vorm van het vertrouwde bejaardentehuis en innovatieve woonvormen voor mensen met een beperking. Ook zet het CDA in op meer gemengde woonconcepten voor mensen die uitstromen uit de maatschappelijke opvang en beschermd wonen en een ‘goede buur’ nodig hebben.

In de thuiszorg, wijkverpleging, gehandicaptenzorg en de verpleeghuiszorg wordt het zogeheten ‘regelarme werken’ ingevoerd. Daarnaast is meer aandacht nodig voor het voorkomen van fysieke en psychische mishandeling van ouderen.

Verder wil het CDA dat zorg meer ingericht wordt in de wijk en de buurt, met meer mogelijkheden voor maatwerk. Hierbij spelen huisartsen, paramedici, welzijnswerkers en wijkverpleegkundigen een centrale rol.

11: ChristenUnie

Elk jaar zijn 60.000 kinderen betrokken bij een vechtscheiding. Problemen bij een scheiding horen volgens de CU niet op kinderen te worden afgewenteld. Als de scheiding toch complex wordt, is een de-escalerende aanpak nodig. Succesvolle pilots met een gezinsvertegenwoordiger of gezinsadvocaat moeten standaard ingezet worden.

Lees ook: Hoe de gezinsadvocaat vechtscheidingen voorkomt (én sociaal werkers ontlast) 

Mantelzorg moet voortaan als een normale vorm van zorg gezien worden. Deze partij is voorstander van een langduriger betaald mantelzorgverlof. Mantelzorgers kunnen twee maanden mantelzorgverlof (verspreid) opnemen. De maximale uitkering is 70% van het loon, vergoed door het Rijk. Werkgevers worden gestimuleerd om dit percentage aan te vullen.

Ouderen met dementie moeten niet apart worden ‘weggestopt’. Daarom wil de CU de dementiezorg verbeteren met de Sociale Benadering Dementie. Hiervoor zijn dementievriendelijke wijken met ontmoetingsplekken noodzakelijk en komt er betere ondersteuning van casemanagers dementie.

Er komen meer praktijkondersteuners ggz. Zo moeten voorkomen worden dat mensen zwaardere zorg nodig hebben.

12: VOLT

Er moet extra bescherming zijn voor vrouwen in kwetsbare posities. Bijna de helft van de Nederlandse vrouwen heeft aangegeven na haar 15e levensjaar slachtoffer te zijn geworden van lichamelijk of seksueel geweld. Volt wil dat geweld tegen vrouwen niet gezien wordt als privéprobleem, maar als een maatschappelijk probleem en dat de overdracht van huiselijk geweld na één generatie stopt. Ook moet meer gedaan worden om femicide te voorkomen. 

Er komt meer aandacht voor en onderzoek naar etnische en culturele verschillen in de zorg, om zo de gezondheidsverschillen en kennisachterstanden te verkleinen.

Volt wil zorgen voor meer vroegsignalering en begeleiding voor de groep mensen met een verstandelijke beperking. Zij hebben vaker moeite om mee te komen in de (digitale) wereld, zijn vaker slachtoffer van (seksueel) misbruik en belanden vaker in de gevangenis.

De partij wil ook opleidingen in de zorg- en welzijnssector laagdrempeliger maken, onder andere door het afschaffen van het collegegeld voor deze opleidingen.

13: Denk

Denk wil meer preventieve zorg zoals gezondheidschecks, voedingsadvies en beweegprogramma’s. Alle coffeeshops in de buurt van scholen en woonwijken moeten gesloten worden, staat in hun verkiezingsprogramma. Verder worden programma’s om te stoppen met roken toegankelijker gemaakt.

Denk pleit verder voor een verplichte training in cultuursensitieve zorg voor alle zorgverleners. Zo moet cultuursensitiviteit worden opgenomen in het onderwijs en ook in pleeghuizen en pleeggezinnen.

Voor de ouderenzorg moet er een basisnorm ingevoerd worden die iedere oudere van liefdevolle zorg verzekert. Daarnaast worden de investeringen in de ggz en verslavingszorg verhoogd om de groeiende wachtlijsten te verminderen.

14: SGP

De SGP wil dat de jaarlijkse mantelzorgwaardering verhoogd wordt. Ook moeten er lokale en regionale afspraken over de ondersteuning van mantelzorgers komen. Gemeenten moeten overbelasting ontlasten. De toegang tot respijtzorg (zoals logeervoorzieningen of dagbesteding) moet worden vereenvoudigd.

Het aanvragen van een pgb voor maatschappelijke ondersteuning wordt te vaak door gemeenten ontmoedigd. Wmo-toezichthouders moeten erop toezien dat dit stopt.

Er is meer aandacht nodig voor ‘reablement’. Dit betekent dat ouderen moeten worden geholpen om hun fysieke, mentale en sociale functionaliteit te hervinden.

Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. De SGP wil het programma ‘Eén tegen eenzaamheid’ daarom voortzetten. Verder moet het Deltaplan Dementie voortgezet en uitgebreid worden.

15: JA21

Het huidige budget voor de zorg moet volstaan, vindt JA21. Het geld moet wel beter besteed worden. Bijvoorbeeld om mensen meer invloed te geven op hun eigen gezondheid en ziekte. ‘Technologisch is het zelfs al zeer goed mogelijk en wenselijk veel zorg thuis te leveren door middel van bijvoorbeeld smart homes, telemonitoring, teleconsultatie, telediagnostiek en telebehandeling’, schrijft JA21. Op de Wmo bezuinigingen is echter uit den boze.

Daarnaast moet een nieuw kabinet zorgen voor een systeem waarmee thuiszorgorganisaties cliënten beter kunnen monitoren, schrijft Ja21 in het verkiezingsprogramma. ‘Op deze wijze kan de zorg voor ouderen passender worden gegeven en kunnen zorgverleners hun tijd zinvol indelen.’ Beleidsmakers stimuleren om voor iedere nieuwe regel, verantwoording of rapportage er twee te schrappen in hetzelfde domein staat ook in het programma.

Over preventie waarschuwt JA21 dat een gezonde levensstijl belangrijk is, maar niet zaligmakend. ‘Uit onderzoek blijkt dat maximaal 20% van de huidige zorgvraag kan worden voorkomen door preventie.’

Lees hier de volledige verkiezingsprogramma’s van de 15 hierboven besproken partijen: VVD, Nieuw Sociaal Contract, GroenLinks-PvdA, PVV, BBB, D66, Partij voor de Dieren, SP, Forum voor Democratie, CDA, ChristenUnie, Volt, Denk, SGP, JA21