Door Carolien Stam – ‘Het begint bij het management,

dat serieus aandacht moet hebben voor de frustraties en de ideeën uit het

primaire zorgproces,’ aldus Harry Kunneman, hoogleraar sociale en politieke

theorie aan de Universiteit

voor Humanistiek.

Kernwaarden als betrokkenheid, respect en aandacht komen erg in de knel in

de thuiszorg. Dat blijkt uit het onderzoek “
href=”http://www.uvh.nl/defaultuvh.asp?oooUrl=zoeken.asp?oChapter=9xxxxxxxxxxxhId=top14″

target=_blank name=”uvh rapport”>Thuiszorg in transitie”, waarbij

vijfhonderd professionals zijn geënquêteerd, 25 diepte-interviews zijn gehouden

en honderd casussen zijn geanalyseerd.

Grenzen van het marktdenkenVorige week is het

onderzoek aangeboden aan Tweede Kamerlid voor de SP Agnes Kant. Zij wil het in

de vaste Kamercommissie aan de orde stellen. Volgens onderzoekleider professor

Harry Kunneman worden de grenzen van het neoliberale marktdenken langzamerhand

zichtbaar.

‘Beleidsmakers én zorgorganisaties moeten toegang krijgen tot de ervaringen

van verplegenden en verzorgenden in het primaire zorgproces. Het gaat om een

warmtekrachtkoppeling, vooral van onder naar boven.’

ZorgpuntenHet onderzoek vond plaats in 2005 en 2006,

in opdracht van drie stichtingen:
name=stoom>Stoom (Stichting Onderzoek en Ontwikkeling

Maatschappelijke Gezondheidszorg ),
name=lsbk>LSBK (Landelijke Stichting Beheer Kruiswerk) en
href=”http://www.sgl-zorg.nl/ ” target=_blank name=levensbeschouwing>SGL

(Stichting voor Geloof en Levensbeschouwing). ‘Wij hebben in januari en februari

van dit jaar via twintig focusgroepen een vervolgonderzoek gedaan,’ aldus

professor Kunneman. ‘Daaruit bleek dat de zorgpunten nog zorgelijker zijn

geworden.’

Hoe zijn die kernwaarden als bezieling, betrokkenheid en aandacht

in de zorg terug te winnen?‘Ze hoeven niet terug, ze zijn er al onder

professionals, van oudsher. Verplegenden en verzorgenden hebben veel klachten

over de manier waarop ze zorg moeten verlenen. Maar ze hebben ook heel veel

ideeën voor doelmatigere zorg, die tegelijk de cliënt meer kwaliteit biedt. Maar

die ideeën komen niet bij het management. En overigens ook niet bij de politieke

beleidsmakers.’

‘Daarom zijn nieuwe vormen van management nodig, om in contact te komen met

de basis. Door intervisie, teambesprekingen en bijscholing, maar ook door

bijvoorbeeld simpelweg een onderzoek zoals wij hebben gedaan, in je eigen

organisatie te doen.’

Waar haalt men de tijd en dus het geld vandaan? Het beleid van de

overheid is gericht op kostenbeperking.

‘Enerzijds gaat het over de politieke keuze hoeveel geld de

burger over kan hebben voor kwalitatief hoogwaardige zorg. Anderzijds gaat het

ook om de vraag hoe je, gegeven het budget, het proces tussen professional en

cliënt inbedt in de organisatie. Kijk naar de verpleeghuizen; er zijn er die

prima hoogwaardige zorg kunnen leveren waar in andere huizen met hetzelfde geld

pyamadagen noodzakelijk zijn.’

‘Ik denk dat het neoliberale marktdenken zijn grens heeft bereikt.

We beginnen te zien dat in dat model iets ontbreekt. Mensen van naam

bieden tegenwicht. De WRR heeft daar al iets over gezegd, evenals oud-Kamerlid Eveline

Tonkens. Dit onderzoek draagt ook daartoe bij, hoop ik.’

Waarom trekt de cliënt niet aan de bel? ‘Die zijn murw door de vele veranderingen. Cliënten krijgen

steeds te horen dat het ver boven hen, bij het Centrum Indicatiestelling Zorg of

via wet- en regelgeving, is besloten. Bovendien is het een groot verschil of je

als klant, met een eigen verantwoordelijkheid, wordt aangesproken. Of als burger

die solidair is met mensen die zorg nodig hebben. Om die onderliggende vragen

gaat het eigenlijk: praten we over de kwaliteit van de samenleving of over het

wel of niet realiseren van een bepaald budget.’

‘Om het zorgproces kwalitatief te verbeteren moet

de beroepsgroep de ruimte nemen om die zorgwaarden op te eisen. En het

management moet gevoelig zijn voor het belang daarvan. Bij dat management begint

het eigenlijk, met aandacht voor het primaire zorgproces.’

Schept de WMO kansen om centrale zorgwaarden terug te halen? De

recente ervaringen met de aanbesteding van de huishoudelijke zorg voorspellen

niet veel goeds.

‘Als we laaggeschoolde mensen

voor weinig geld willen inzetten, werkt het niet. De WMO biedt wel degelijk

kansen omdat het de zorg plaatselijk organiseert. Dat brengt de zorg dichterbij

de realiteit, bij de problemen én bij de hulpbronnen. Maar dan moet er wel een

maatschappelijk klimaat zijn waarbij zorg in het teken staat van solidariteit

tussen burgers en niet in het teken van de markt.’

‘Ik denk overigens dat de gemeentebestuurders die aanbestedingen nooit meer

zo zullen uitvoeren. Ze zien nu wel in dat het belangrijk is aandacht te hebben

voor inhoudelijke zorgwaarden om kwaliteit te leveren.’

Lees ook:
href=”id20105-73580/schaalvergroting-ondermijnt-vertrouwen-zorgprofessional.html”

target=_blank name=”contact professional”> Schaalvergroting ondermijnt

vertrouwen zorgprofessional (Zorg + Welzijn Magazine 15 maart 2007)