Door Aart Verschuur – De laatste jaren lag de nadruk in de (semi)publieke

sector vooral op het verschijnsel aanbesteding. Als je maar aanbesteedt, krijg

je ‘als vanzelf’ een goed aanbod van bijvoorbeeld welzijnswerk, ouderenwerk of

thuiszorg, zo luidde het credo van politiek en ambtenarij.

Het was aandacht voor de vorm, zonder veel inhoudelijke visie op

maatschappelijke problemen en vooral redenerend vanuit de portemonnee. En

natuurlijk vanuit het paarse adagium dat marktwerking een perfect middel is om

kwaliteit te bereiken.

Maatschappelijk ondernemenVeelal tegen heug en meug,

maar soms met razend enthousiasme, heeft de welzijnssector zich in de afgelopen

jaren een vrijere rol aangemeten. Met het bijbehorende nieuwe taalgebruik. ‘We

zijn nu geen welzijnsorganisatie meer, maar maatschappelijk ondernemer op het

gebied van welzijn. Zo’n term geeft een ‘boost’ aan onze status. Daar hoort

natuurlijk een passende prijs bij’, zegt Iris van Bennekom, directeur van de

Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF).

Van Bennekom doelt op de Maatschappelijk Ondernemersprijs die in het leven

geroepen is door werkgeversorganisatie MOgroep en waarvan zij tevens jurylid is.

‘De prijs is bovendien een mooie graadmeter voor de stand van zaken in

welzijnsland. Het maakt de trends in het welzijnswerk goed zichtbaar door

jaarlijks een creatieve voorloper feestelijk in het zonnetje te

zetten.’De Maatschappelijk Ondernemersprijs wordt deze maand opnieuw

uitgereikt en wat opvalt is dat zo langzamerhand de nadruk weer komt te liggen

op de inhoud van het werk. Vorm alleen is niet zaligmakend. De problemen in de

samenleving stapelen zich op, zo beseffen we sinds Pim Fortuyn steeds beter.

Toch heeft de nadruk op ‘marktwerking’ en maatschappelijk ondernemerschap zijn

positieve effecten niet gemist. Het welzijnswerk is er wel degelijk minder star

en meer creatief door geworden.

Als juryleden van de Maatschappelijk Ondernemersprijs zien Iris van

Bennekom en Annemarie Jorritsma, burgemeester van Almere en voorzitter van de

VNG, als belangrijke trend dat het welzijnswerk in de afgelopen jaren veel

ondernemender is geworden. ‘Ik zie steeds meer organisaties hun uiterste best

doen om opdrachten te verwerven omdat deze niet meer automatisch worden

verkregen’, merkt Annemarie Jorritsma op.

‘In mijn ogen is dit een verandering ten goede. Want met het verdwijnen van

automatismen ontstaat vanzelf de vraag om ondernemerschap, creativiteit en de

bereidheid om enig risico te nemen. Dat het hierbij om subsidies gaat, maakt

niet uit. Ik zie weinig verschil tussen subsidiering en het op andere wijze

betalen van een opdracht.’

Vorm en inhoudVan Bennekom onderschrijft deze trend.

‘Toen ik begon als jurylid kreeg ik vooral goede projecten onder ogen, die van

subsidies en andere reguliere middelen aan elkaar hingen of door een gemeente in

de lucht werden gehouden. Nu zie ik vooral initiatieven die iets proberen neer

te zetten in een gat in de markt.’

‘Het is meer ondernemen geworden, want de initiatiefnemers lopen zeker een

bepaald risico. Er wordt nadrukkelijk gekeken naar wat de potentiële markt is en

hoe de onderneming daarin draaiend kan worden gehouden. Het regelen van

cofinanciering of zorgen dat het project zelf rendement oplevert komt steeds

vaker voor. Ook met subsidies blijk je dus goed te kunnen ondernemen.’

Vorm en inhoud gaan daarbij hand in hand, benadrukken beide juryleden.

Jorritsma: ‘Ondernemerscapaciteiten zijn belangrijk, maar een ‘maatschappelijk

ondernemer’ moet ook heel deskundig zijn op zijn beleidsterrein.’ Van Bennekom:

‘Een goede maatschappelijk ondernemer analyseert eerst de problemen inhoudelijk

en bedenkt daar vervolgens antwoorden op. Waarbij hij continu in de gaten moet

houden of hetgeen wat geboden wordt nog wel aansluit op de maatschappelijke

noden van de burger.’

Lees het hele artikel in Zorg + Welzijn Magazine nummer 12, 5 december

2007