Outreachend werken voorkomt hoge maatschappelijke kosten, versterkt het contact tussen burgers en bevordert de collectieve verantwoordelijkheid. Deze hulpverlening neemt de belevingswereld van de cliënt als behandelingskamer. De professionals weten hoe ze actief op hun handen moeten zitten. De uitgangspunten van outreachende hulpverlening worden breed gedragen, maar de praktijk is weerbarstig, aldus Marc Räkers en Max Hubers in het ‘Manifest Eropaf! 2.0. Tien kernwaarden’.

Niet opdringerig
Marc Räkers: ‘Hulpverleners moeten achter hun bureau vandaan, dat vindt iedereen. Outreachende hulp gaat vooral om een goede aansluiting op de belevingswereld van de cliënt. Ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer mag namelijk niet zomaar, dat moet je goed legitimeren. Het moet zorgvuldig, fatsoenlijk, niet opdringerig, niet arrogant.’

Disciplineren
Willem Trommel, hoogleraar bestuurskunde, spreekt van een ‘gulzig bestuur’, dat zich steeds indringender met de levenssfeer van burgers bemoeit. In zijn oratie voorspelt Trommel een groeiend verzet tegen die bemoeienis met de privésfeer, een gulzig bestuur dat dreigt vast te lopen in rechtszaken. Räkers deelt die angst: ‘Als sociale professionals niet zorgvuldig opereren, bestaat het risico dat ze terug het kantoor in worden gestuurd. Als het disciplineren van cliënten doorschiet, krijg je een rechtmatig verzet tegen die bemoeienis. Dat hebben we in sommige plaatsen al gezien, zoals in Zeist, waar een cliënt zich via de rechter verzette tegen hulpverleningsinterventies.’

Eigen Kracht
De hulpverlening is volgens Eropaf alleen dan succesvol, als ze aansluit op de collectieve verantwoordelijkheid van de cliënt en zijn omgeving. Räkers noemt de Eigen Kracht Conferenties als hèt voorbeeld waarbij de verantwoordelijkheid van de cliënt en zijn omgeving op elkaar aansluiten. De hulpverlener richt zich op het bij elkaar halen van het sociale netwerk rond cliënten. Räkers: ‘Als je de omgeving van cliënten op een goede manier inschakelt, kunnen zij samen vaak goed met hun problemen dealen. Sociaal werkers dienen dan wel goed te luisteren en te vragen welke ondersteuning er nodig is. Ze moeten niet op afstand blijven, maar een actieve rol spelen in de sociale netwerken.’

Handen zitten
Tegelijk dienen hulpverleners actief op hun handen te leren zitten, betoogt Räkers. Als voorbeeld noemt hij ‘Je eigen stek’, een zelfbeheerproject van ex-daklozen van zijn eigen organisatie, HVO Querido in Amsterdam, dat onlangs de Zilveren Woonladder won. ‘Aanvankelijk liep het heel moeizaam tussen ons en de cliënten. Je moet het initiatief aan de cliënt laten, de beslissingen niet overnemen en toch invloed uitoefenen. Het is een hele lastige positie.’

Tijd nemen
Volgens Räkers vergt de methodiek vaardigheden die op de gemiddelde HBO-opleiding als Maatschappelijke Dienstverlening of Sociaal-Pedagogische Hulpverlening nog niet worden ontwikkeld. ‘Daarvoor hebben we een brede generalistische HBO Masteropleiding nodig.’ Projecten als ‘De generalist‘ in Enschede en ‘Bureau Frontlijn’ in Rotterdam laten zien hoe het wel moet, vindt Räkers. ‘Bij Bureau Frontlijn in Rotterdam krijgen derdejaars stagiaires de ruimte om naast iemand te gaan staan en de tijd te nemen om zorgvuldig een relatie aan te gaan. Ze laten zien hoe jonge professionals heel vanzelfsprekend volgens deze principes kunnen werken.’

Meer informatie over ‘Manifest Eropaf! 2.0 Tien kernwaarden’ is te vinden op: www.eropaf.org