Als welzijnsstichting werken wij binnen de Wmo voornamelijk op de eerste drie prestatievelden. Samen met partners constateren wij al langere tijd dat werken aan leefbaarheid en kansen maken voor burgers goed uitvoerbaar is binnen de Wmo. Dat werk een verbindende factor is, maar dat op het terrein van arbeid en inkomen geen stevige stappen gezet kunnen worden.

Met de koppeling WWB en Wmo verwachten we die stappen wel te kunnen zetten. Er is echter één probleem. Wat doen we met burgers die om verschillende redenen niet in aanmerking komen voor reguliere trajecten naar werk, omdat zij bij voorbeeld geen verklaring van goed gedrag kunnen krijgen? Zij hebben regelmatig hoge schulden opgebouwd en maken weinig gebruik van collectieve voorzieningen. Op deze manier behouden zij een ruimer inkomen naast de hoge schulden. De afgelopen weken heb ik een groot aantal gesprekken gevoerd met burgers die dit treft. Er ontstaat een beeld van een schaduweconomie, waarin dezelfde structuren aanwezig zijn als in de echte economie.

Het verschil is dat de mate van stress in de schaduw vele malen hoger is dan in de echte economie. Er is onder andere geen onafhankelijk vangnet. Toch geven de betreffende burgers er de voorkeur aan actief te zijn in de schaduw van de echte economie, omdat zij daar zon kunnen creëren met hun activiteit. Zij hebben inkomen, netwerken, doen kennis op die begrijpelijker is dan op school, maken vrienden, kunnen hun gezin voorzien van eten en drinken en blijven uit de greep van controleurs en handhavers.

Als wijkteam werken we enigszins in een dilemma. Ondanks het feit dat er geen criminele activiteiten plaatsvinden, zal de wijk verbranden als we de schaduw weghalen, de getroffenen zullen met lege handen staan en wel direct overstappen naar de zwarte krochten van de criminaliteit. Als we het laten gaan, houden we iets overeind dat nut heeft, maar ook zorgt voor blokkering van reguliere vooruitgang en handhaving.

We zoeken naar oplossingen en met de betreffende burgers proberen we als wijkteam nu onze activiteiten in de wijken zodanig te gaan uitvoeren dat de schaduweconomie niet onnodig hard wordt getroffen. De zon moet blijven schijnen, maar wellicht is het mogelijk via afspraken tussen Wmo en WWB partners de schaduw iets te verkleinen. Zowel burgers als professionals zien als ultieme oplossing de combinatie tussen bestaande handel en innovatieve leer- en werktrajecten. Schaduw geeft zon, maar zon met hier en daar een briesje is wellicht toch prettiger voor allen.

Jillis Kors, (Groningen, 1974) heeft na de opleidingen Cultureel Maatschappelijke Vorming en Sociologie in diverse steden in Nederland opbouwwerk en burgerparticipatie projecten ontwikkeld en uitgevoerd. Sinds oktober 2008 is hij opbouwwerker in Zwolle.