Wat denk je nu? Wat raar dat ze dit er bij zet? Klopt, dat vind ik zelf ook. En toch is het mijn werkelijkheid dat mensen hier gepast en ongepast naar vragen. Alsof de zichtbaarheid van een handicap meteen een legitieme reden is om er iets over te zeggen. Dat maakt dat dit blog over contact maken, en hoe je dat bij voorkeur NIET moet doen, ook een persoonlijk tintje heeft.

Kijk, ik snap dat een zichtbare handicap nieuwsgierigheid oproept en in de basis vind ik het geen enkel probleem om uit te leggen wat er 25 jaar geleden in mijn leven is gebeurd. Ik maak er zelfs een sport van om dit in zo min mogelijk woorden te doen. Maar het is zo vaak niet relevant.

Zo zat ik vorige week bij een GGD om te praten over een project over seksueel geweld dat ik voor Rutgers WPF uitvoer. Het was een eerste gesprek, we kenden elkaar nog niet. Meteen na het handen schudden en namen noemen stelde mijn gesprekspartner de vraag: hoe lang heb jij al één been?

Goh, ik dacht dat we het hier over seksueel geweld hadden. Ik zit hier toch als onderwijskundige en niet als eenbenige?  Wat is dit eigenlijk raar. En zo kwamen er nog wel meer gedachten in mij op. Tot een paar jaar geleden gaf ik uit reflex meteen antwoord. Achteraf voelde dat dan best naar. Nu vroeg ik aan de mevrouw in kwestie waarom ze dit eigenlijk wilde weten? Best vriendelijk toch? Hevig geschrokken stamelde ze dat ze niet wist dat dit een pijnlijke vraag voor mij was.

Maar dat is het niet! Ik ben alleen zo veel meer dan mijn handicap. Ik ben moeder, pleegmoeder, docent, wetenschapper, dochter, schrijver, vrijwilliger bij de voetbalvereniging, lesbisch, getrouwd, autochtoon, politiek bewust, maatschappelijk betrokken en zo veel meer dan één been.

Maar waarom denkt deze mevrouw dat het legitiem is om ernaar te vragen? Omdat het zichtbaar is? Omdat ze het niet kan laten? Omdat ze misschien gewoon nieuwsgierig is? Ik vraag toch ook niet: ‘Goh mevrouw, hoe lang bent u eigenlijk al corpulent?’

Het mooie van dit soort situaties is dat ze me voeden voor het onderwijs dat ik ontwikkel en geef. Mijn studenten sociale studies moeten bij uitstek expert worden in contact maken. Met mensen die dit misschien niet willen, met mensen die zich verbaal niet goed kunnen uitdrukken, die boos zijn, verlegen of schaamtevol.

Ik kan ze als geen ander uitleggen dat je aan iemand heel veel kunt vragen, maar dat je eerst en vooral echt contact moet maken. En contact maken betekent oprechte interesse tonen in het geheel van die persoon. En die persoon is altijd meer dan het probleem waarmee hij komt. Die persoon bestaat uit dimensies, die zich telkens anders kunnen laten zien.  Ik leer ze kijken met een caleidoscopische blik. Deze theorie van Gloria Wekker legt op een heldere manier uit dat een mens altijd en overal uit verschillende dimensies bestaat. Welke dimensie je meer of minder laat zien wordt vooral bepaald door de relevantie van die dimensie op dat moment.

Maar een handicap kun je niet minder laten zien in mijn geval. Dus is het aan mij om aan te geven of hij relevant is, en aan de ander om dit te begrijpen.  Een arts of fysiotherapeut mag mij vragen naar mijn fysieke situatie, maar ook een collega, student of vriend die mij al langer kent. Die mij al heeft gezien in het geheel dat ik ben.

Een GGD-mevrouw met wie ik over een project met betrekking tot seksueel geweld praat niet, want dan is het verre van relevant. Helder toch?