Al eerder onderzochten Sanneke Verweij, onderzoeker bij Movisie, en zelfstandig onderzoeker Marcel Spierts, professionele besluitvorming (lees hier over dit onderzoek). Nu zoomden ze uit en bekeken ze in welke context professionals hun besluiten nemen. Ze bestudeerden hiervoor zes casussen uit twee verschillende wijkteams.

Afbreuk aan eigen inbreng

Wat blijkt: de invloed van de professionele context is soms zo groot dat het afbreuk doet aan de inbreng van de professional zelf. Verweij: ‘De opdracht van de gemeente, de hooggespannen verwachtingen van samenwerkingspartners en bewoners, voortdurend nieuwe verwikkelingen en onverwachte situaties in casussen – deze veranderlijke werkomgeving levert professionals veel druk op. We zagen tegelijkertijd dat ze te weinig beschikken over een visie waarmee ze kunnen anticiperen op de ontwikkelingen die van alle kanten op hen af komen.’

Kracht

Om een voorbeeld te geven van hoe ingewikkeld het werkveld is waar professionals werken, verwijst Verweij naar het wijkteam dat zij bekeken heeft. Dat wijkteam had van de gemeente de opdracht gekregen om de eigen kracht van de wijk te verstevigen, zodat mensen zelf en met hun netwerk hun problemen oplossen. Ondertussen bleek dat de wijkagent andere verwachtingen had en letterlijk tegen de wijkbewoners zei: ‘Dat lost het wijkteam wel op.’ En dus gaan ook wijkbewoners er vanuit dat het wijkteam hun problemen wel zou oplossen.

Terugkerend vraagstuk

Hoe ga je daar als professional en als team mee om? Verweij: ‘We zagen dat de verantwoordelijk sociaal professional dit met de wijkagent besprak. Het probleem lag dus bij de individuele professional, en werd niet in het team besproken. Met als gevolg dat het onderliggende vraagstuk bleef terugkomen en professionals op zichzelf teruggeworpen werden bij elke beslissing die ze namen.’

Vrijwilligers ondersteunen

Een andere casus. Een vrijwilligerscollectief klopte bij het wijkteam aan voor ondersteuning bij het organiseren van een informatiedag over zorg- en dienstverleners in de buurt. ‘De professionals en vrijwilligers maakten bij de start allerhande praktische afspraken over wie wat zou doen, maar er was geen gesprek over wie waarvoor verantwoordelijk was’, vertelt Verweij. ‘Daardoor bleef de samenwerking spaak lopen. En niet alleen in deze casus. Toen we dat teruggaven aan het team, bleek dat de andere teamleden daar ook tegenaan liepen in hun werk en het ze niet lukte dit aan te pakken.’

Ontbreken teamvisie

Verweij: ‘Als een team met elkaar dit soort kwesties niet bespreekt en hierin geen richting bepaalt, kan dat enorm frustrerend zijn voor professionals. Het ontbreken van een gedeelde norm – “zo werken wij als team samen met vrijwilligers” – bemoeilijkt het individuele handelen van de professionals. Er is dan geen gedeeld kader om je besluiten aan te toetsen.’

Werkstijlen

Verweij en Spierts zien twee manieren waarop professionals besluiten nemen: praktisch of relationeel. ‘De eerste is pragmatisch. Daarin probeert de professional met praktische beslissingen grip te krijgen op de situatie’, legt Verweij uit. ‘Een relationele werkstijl gaat uit van de verhoudingen tussen mensen. Hoewel professionals beide stijlen kunnen gebruiken, zien we in het onderzoek dat de praktische werkstijl het meest voorkomt. Omgaan met hoge en botsende verwachtingen en taaie vraagstukken, vraagt óók een meer relationele en reflectieve benadering. In het krachtveld waarin professionals werken is het belangrijk dat zij de twee werkstijlen herkennen en kunnen bepalen welke het meest passend is in specifieke situaties.’

Beter besluit

Hoe kunnen professionals en teams tot betere besluitvorming komen? ‘Een kwalitatief goed besluit heeft te maken met de bewuste weging van vijf factoren: de wensen en behoeften van de cliënt, de organisatorische context, de maatschappelijke opdracht en waarde, de expertise en ervaring van de professional en het benutten van verschillende soorten kennis’, vat Verweij haar voorgaande onderzoek samen.

Kennis

Soms blijft een factor onderbelicht in de besluitvorming. ‘Zo zagen we in een casus over een gezin waarvan de ouders kampen met een licht verstandelijke beperking een onderschatting van de factor kennis. Pas nadat de beslissing was gevallen om twee kinderen van het gezin uit huis te plaatsen, werd besloten om een beroep te doen op een landelijk opererende instelling die veel kennis heeft over mensen met een verstandelijke beperking’. Verweij besluit: ‘Het bekijken hoe de vijf beslisfactoren een rol spelen in de besluiten die je als individuele professional en als team maakt, helpt om te komen tot een gedeelde visie en positie. Dit helpt om je professionele koers te bepalen en te varen in een turbulente omgeving’.

Link naar het rapport op Movisie: https://www.movisie.nl/publicatie/beslissen-onder-hoogspanning