Het sociaal domein wordt gekenmerkt door een grote hoeveelheid kennis en onderzoek, maar die kennis komt lang niet altijd op de plek waar ze hoort: in het werkveld van de professional. Reden voor het ministerie van VWS om aan onafhankelijk adviseur/onderzoeker Erna Hooghiemstra te vragen een kennisagenda sociaal werk te maken. Movisie verleent daarbij ondersteuning. Kennisagenda? ‘Het doel is om de meest urgente vraagstukken in het sociaal werk te bundelen’, zegt Hooghiemstra, ‘en focus aan te brengen in de vorm van vragen over thema’s. Om het beroep sterker te maken en om opleidingen de mogelijkheid te geven hun profielen inhoudelijk vorm te geven met urgente vraagstukken uit het werkveld.’

Beschikbaar voor werkveld

Uiteindelijk zullen de verschillende deelnemende organisaties aan de Kennis- en Onderzoeksagenda Sociaal Werk –  zoals kennisinstituut Movisie, de Vereniging Nederlandse Gemeenten, het ministerie van VWS, beroepsvereniging BPSW, het lectorenplatform Sociaal Werk, de Werkplaatsen Sociaal Domein, de hbo opleidingen- hun eigen deel van de onderzoekagenda oppakken. Voor Movisie betekent dat bijvoorbeeld dat het instituut de kennis en het onderzoek in het sociaal werk thematisch afstemt op de agenda en voor het veld beschikbaar stelt.

Aan de rafelrand van de samenleving

Hooghiemstra heeft aan de hand van bijeenkomsten met stakeholders en een peiling onder sociaal professionals– een viertal thema’s uitgefilterd waar sociaal werk echt een cruciale rol speelt en dus kennis voor nodig is. ‘De focus ligt’, zegt Hooghiemstra, ‘op het werken met mensen aan de rafelrand van de samenleving. Onder deze complexe groepen mensen kan de sociaal werker het verschil maken omdat hij of zij de connectie maakt waar andere beroepen de aansluiting vaak missen.’

Sociale basis

Het tweede thema voor de kennisagenda is de inclusieve samenleving. ‘Sociaal werkers kunnen als geen ander zorgen voor de verbinding in de wijk’, zegt Hooghiemstra. En verder zijn sociaal werkers belangrijk voor de vertaling van hulp naar het “gewone leven” van mensen – de sociale basis, het derde thema. ‘Ze zijn heel goed in het zoeken naar de inzet van de mogelijkheden van de cliënt.’ Het vierde thema waarvoor meer onderzoek en kennis nodig is in het sociaal werk: ‘De stem van de burger een plek geven, bijvoorbeeld door aan te sluiten bij burgerinitiatieven’, aldus Hooghiemstra.

Ggz-problematiek in de wijk

Welke vraagstukken leven er bij sociaal werkers, waarvan ze vinden dat ze er meer kennis voor nodig hebben? Wat opvalt, zegt Erna Hooghiemstra, ‘is dat veel professionals in de peiling aangeven dat zij in hun werk geconfronteerd worden met ggz-problematiek in de wijk. Sociaal werkers vinden zelf dat ze daar onvoldoende van af weten. Het zou daarom goed zijn een vertaalslag te maken van gespecialiseerde ggz-kennis, zodanig dat professionals in de wijk ermee uit de voeten kunnen.’ Ook laten sociaal werkers weten dat ze meer aanknopingspunten nodig hebben om positie in te nemen tussen de verschillende belangen van partijen.

Contact houden met de basis

Wat maakt dat sociaal werkers, ondanks alle complexiteit, goed zijn in hun werk? ‘Ik denk dat veel professionals worstelen om in de hulpverlening telkens de goede keuzes te maken’, zegt Hooghiemstra. ‘Je ziet bijvoorbeeld dat professionals in de praktijk nog steeds vooral bezig zijn met individuele hulpverlening. Wat blijft liggen is preventie, je laten zien in de wijk, gesprekken met partners. Dit schiet er bij in, terwijl sociaal werkers juist zo goed zijn in het contact houden met de basis.’

Vertalen naar de praktijk

Het doel van de Kennis- en Onderzoeksagenda is om de meerwaarde van het sociaal werk concreet te maken in thema’s en de vinger te leggen op de vraagstukken waarvoor nog kennis bij de professionals ontbreekt. Het geraamte van de agenda is klaar, vertelt projectleider Erna Hooghiemstra. ‘De kennisonderdelen moeten nu vertaald worden naar de praktijk van het sociaal werk. We voeren “adoptiegesprekken” met de diverse kennis- en onderzoeksorganisaties die zich willen committeren om een specifiek onderdeel uit te werken naar de praktijk van de sociaal werker.’ Op 8 december wordt de Kennisagenda aangeboden aan opdrachtgever het ministerie van VWS en kunnen de verschillende organisaties ermee aan de slag.