Als expert inclusieve arbeidsmarkt ontwikkelde Marjet van Houten het platform namens Movisie. ‘Met de traditionele aanpakken staan er nog steeds te veel mensen die heel graag willen werken aan de kant. De meerderheid van de werkgevers zegt wel mensen met een arbeidsbeperking in dienst te willen nemen, maar slechts achttien procent doet dat ook daadwerkelijk.’

Te weinig plekken

Via de traditionele kanalen en instrumenten zoals beschut werk worden er vooralsnog te weinig plekken gecreëerd. Tegelijkertijd bestaan er honderden initiatieven die buiten de gebaande paden zoeken naar manieren om werknemers met een beperking en welwillende werkgevers bij elkaar te brengen. ‘Dat gebeurt met vallen en opstaan. En het laat zien dat een nieuw soort intermediair nodig is’, stelt Van Houten. ‘Daarbij moet meer vanuit de relationele benadering gewerkt worden.’

Ontwikkeldroom

Dat Van Houten deze uitspraken al zo kort na de lancering van het Platform Werk Inclusief Beperking doet, is naast haar jarenlange inzet voor de inclusieve arbeidsmarkt te danken aan hoe het platform werkt: bottom-up. ‘Het draait allemaal om bestaande initiatieven. Door aan te haken bij het platform, krijgen zij ondersteuning bij het verwezenlijken van hun ontwikkeldroom.’

Scouten, verder helpen, onderbouwen

Movisie heeft een dubbelrol in het platform: het scouten van beloftevolle initiatieven, en vervolgens de ontwikkeldroom van die initiatieven verder helpen. De rol van Verwey-Jonker zit hem in het zoeken naar wetenschappelijke onderbouwing voor de werkzame elementen. De ambitie en werkwijze van het platform past in de visie van de Goldschmeding Foundation. Randstad oprichter Frits Goldschmeding riep het fonds in het leven. Het doel: mens, werk en economie verbinden. Het fonds hanteert als een van de basisprincipes dat iedereen mag meedoen naar vermogen.

By heart

Bij het opsporen en selecteren van de initiatieven hanteert het platform zeven criteria die de essentie van het gedachtegoed weerspiegelen. Van Houten: ‘De eerste en belangrijkste is dat we initiatieven zoeken die by heart werken. Geloof, veerkracht, werken vanuit idealisme, dat is echt noodzakelijk.’

Hardnekkige belemmeringen

Voor 2022 richt het platform zich op vier initiatieven, waarvan er inmiddels twee al daadwerkelijk zijn aangehaakt. De komende jaren zullen er nog tientallen volgen. Volgens Van Houten zijn de genoemde kenmerken zo belangrijk vanwege de hardnekkige belemmeringen voor een echt inclusieve arbeidsmarkt. ‘Denk maar aan knellende regelgeving. Bijvoorbeeld dat werken voor mensen vanuit een uitkering doorgaans pas loont als ze fulltime aan de slag gaan. Maar dat is voor velen niet realistisch.’

Begeleider kwijt raken

Een andere belemmering is de verkokerde wetgeving en de veelheid aan traptreden op de arbeidsmarkt. ‘Dat tekent zich af in de begeleiding’, legt Van Houten uit. ‘Mensen die vanuit een dagbestedingsplek doorstromen naar betaald werk, raken hun begeleider vaak kwijt. Want die wordt betaald vanuit de Wmo en een eventuele nieuwe begeleider wordt vanuit de Participatiewet bekostigd.’

Traploze arbeidsmarkt

‘Maar juist een bekende begeleider, die de werknemer door en door kent is cruciaal voor het slagen op een nieuwe, onbekende werkplek.’ Programma’s als Simpel Switchen helpen volgens Van Houten zeker bij de ontwikkeling naar een traploze arbeidsmarkt. Deze kunnen verrijkt worden met de praktijkervaringen vanuit het PWIB.

Niet voor de hand liggend

Het mooie van de initiatieven waarmee het platform werkt, is dat zij ondanks alle belemmeringen iets proberen wat misschien helemaal niet voor de hand ligt, zegt Van Houten. ‘Neem de Common Grounds van Campus Woudhuis. Daar vinden ze werk voor mensen die officieel nul procent loonwaarde hebben. Dat is heel interessant, om te zien hoe zij toch matches tot stand weten te brengen. Wel met vallen en opstaan, maar ze blijven zoeken.’

Blijven zoeken

Bij dat blijven zoeken komt de tweede rol van Movisie tot uitdrukking. ‘Wij helpen bij de vraag wat er nodig is om verder te komen. Voor de werkgevers, de werknemers en de intermediaire rol. En we destilleren en delen de kennis over werkzame elementen.’ Een andere intermediaire rol is zoals gezegd een belangrijk werkzaam element. De komende tijd probeert Movisie met de eerste initiatieven dan ook vooral uit te pluizen hoe dat precies in elkaar steekt.

Relationele benadering

Dat de relationele benadering daarbij een sleutel is, staat voor Van Houten wel vast. Genoeg tijd om een werknemer echt te leren kennen, noemt ze als belangrijke voorwaarde: ‘Door iemand urenlang in de werkomgeving mee te maken in plaats van alleen tijdens een intakegesprek. Zoiets bestaat nauwelijks in het huidige systeem. Nu zit die kennis, ook om de ontwikkelpotentie beter te benutten, eigenlijk alleen in de zorg, bij de dagbesteding.’

Tijdelijk minder productief is oké

De relationele benadering is ook van belang richting werkgevers: echt contact om van elkaar te leren en een blijvende relatie. Vertrouwen is een kernbegrip, zegt Van Houten. ‘Dat een werkgever zijn onzekerheden in de omgang met iemand met psychische kwetsbaarheden kan bespreken. En dat er afspraken gemaakt kunnen worden over de mindere perioden. Dit heeft in feite met normaliseren te maken. Dat iemand niet direct naar huis hoeft bij een terugval, maar dat tijdelijk een minder hoge productiviteit oké is.’

Gebruiksaanwijzing uitleggen

De andere rol van de intermediair of begeleider kan zich eveneens richten op de kandidaat werknemers. Bijvoorbeeld om hen te nog beter te leren omgaan met hun beperkingen. Als voorbeeld noemt Van Houten een initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Autisme. ‘Onder de noemer Werken met WerkWeb-Autisme kunnen jobcoaches deze online tool gebruiken in hun werk, bijvoorbeeld met jongeren die zijn vastgelopen in school of werk.’

Stap verder

De tool helpt jongeren hun eigen gebruiksaanwijzing te leren kennen en daarmee om te gaan. En het gaat nog een stap verder: ‘Jongeren leren ook hoe ze hun gebruiksaanwijzing aan werkgevers kunnen uitleggen. Zo nemen ze het heft in eigen hand.’