Elk jaar gaan de ouders van bijna vijftigduizend kinderen in Nederland uit elkaar. Het CBS becijferde dat in 2017 een op de drie vijftienjarigen gescheiden ouders heeft. Scheiden komt dus zó vaak voor, dat je geneigd bent te vergeten hoe ingrijpend het is voor kinderen.
Want ook als een scheiding relatief harmonieus verloopt, hebben deze kinderen gemiddeld twee keer zoveel problemen dan kinderen van niet-gescheiden ouders. En allemaal ervaren ze op zijn minst een gevoel van verlies en verdriet.
Geweld in een gezin kan een reden zijn voor een scheiding. Vaak denken we dat na de scheiding de problemen vanzelf overgaan. Maar een scheiding is geen garantie voor het stoppen van spanningen en (gewelddadige) conflicten. In sommige gezinnen verergeren fysiek en verbaal geweld juist tijdens en na de scheiding.
Of ontstaan juridische conflicten en strijd over de omgang en het gezag. Uit het onderzoek Kwestie van lange adem van het Verwey-Jonker Instituut onder gezinnen die gemeld zijn bij Veilig Thuis blijkt dat de periode rondom de scheiding extreem gevaarlijk is, in het bijzonder in gezinnen waar voorafgaand aan de scheiding sprake was van partnergeweld. Met name vrouwen rapporteren extreem veel en ernstige geweldsincidenten door hun ex-partner. Blijkbaar is het risico op escalatie groot rondom de scheiding.
In een deel van de gezinnen waar ouders scheiden of gescheiden zijn, is sprake van een opeenstapeling van problemen. Problemen waarvan je niet weet of die de oorzaak of het gevolg zijn van de scheiding, of er misschien los van staan. Om een gezin steun op maat te kunnen bieden is het belangrijk te weten wat er speelt. Want zeker gezinnen waar al sprake was van geweld voordat ouders gingen scheiden, hebben ondersteuning nodig om de scheiding geweldloos te laten verlopen.
Het risico dat een dergelijke relatie over- gaat in een conflictscheiding is vele malen groter dan in relaties waarin geen sprake was van geweld. En als tijdens de relatie al sprake was van controle en manipulatie van een van beide partners, is de kans op stalking na de scheiding groot. Een goede begeleiding gedurende en na de scheiding is cruciaal om verergering van problemen en escalatie van geweld te voorkomen.
De kinderen in deze gezinnen verdienen onze speciale aandacht. Zeker als er sprake is van (partner)geweld ontwikkelt een deel van de kinderen traumaklachten waarvoor zij hulp nodig hebben. Bovendien kunnen zij hechtingsproblemen hebben en zich emotioneel onveilig voelen.
Bij kinderen van gescheiden ouders is ook de kans op parentificatie aanwezig. Kinderen nemen taken en verantwoordelijkheden van hun ouders over of proberen hun moeder te beschermen, wat hen belemmert in hun ontwikkeling. Het mag niet zo zijn dat kinderen de rekening betalen van een scheiding van hun ouders. Help hen, en de ouders, door goed te weten wat er speelt zodat de juiste steun gegeven kan worden.
Edith Geurts
Is inhoudsdeskundige kindermishandeling en hoofdredacteur van Augeo Magazine (www.augeomagazine.nl). In juni gaat dit gratis online magazine over ‘Echtscheiding’. Augeo versterkt professionals en beleidsmakers om kindermishandeling en huiselijk geweld zo snel en doeltreffend mogelijk aan te pakken.
Geweld in de privésfeer is de omvangrijkste vorm van geweld in de Nederlandse samenleving. Het gaat om mishandeling van de partner, van kinderen, maar ook van ouderen en eergerelateerd geweld. Jaarlijks hebben naar schatting tussen de 200.000 en 230.000 mensen te maken met ernstig of herhaaldelijk huiselijk geweld. Sociaal werkers komen achter de voordeur en kunnen signaleren, hulp verlenen en samenwerken met het landelijke meld- en adviespunt: Veilig Thuis.
