Sterk door Werk is beschikbaar voor mensen met psychische kwetsbaarheden zoals depressie, bipolaire stoornissen, autisme en adhd. Een voorwaarde voor deelname aan Sterk door Werk is dat iemand een uitkering ontvangt via UWV of de Participatiewet. Monique Wassenburg: ‘We willen dit graag uitbreiden, zodat ook mensen die geen uitkering krijgen er gebruik van kunnen maken en dat trajectbegeleiders ook naar vrijwilligerswerk kunnen begeleiden.’ Wassenburg voert Sterk door Werk uit in Zuidwest-Gelderland, het werkgebied van Werkzaak Rivierenland.

Connectie met zorg

Sterk door Werk gebruikt de methodiek Individuele Plaatsing en Steun (IPS). Hierin is de connectie met de zorg een belangrijk element, vertelt Wassenburg. ‘De cliënt vormt samen met de trajectbegeleider van Sterk door Werk en de behandelaar in de zorg een driehoek. IPS is een wetenschappelijk bewezen effectieve methodiek, die alleen onder toezicht van de behandelende zorginstelling door gecertificeerde trajectbegeleiders uitgevoerd mag worden.’

Niet pas na herstel

Als je als sociaal werker te maken hebt met inwoners met psychische kwetsbaarheden, is het volgens Wassenburg goed om in je achterhoofd te houden wat werk kan betekenen in het herstel. ‘Het gaat om werkzame elementen die wetenschappelijk zijn aangetoond: werk biedt structuur in het leven, sociale contacten, het besef nodig te zijn, iets te produceren of anderszins bij te dragen. Dit alles geeft zingeving, het gevoel ertoe te doen.’ Werk is dus niet een stap die pas na het herstel gezet kan worden: ‘Werk is onderdeel van het herstel. Hoe langer je thuis zit, hoe hoger de drempel wordt en hoe groter de afstand tot de arbeidsmarkt.’

Aanmelding

Wil je als sociaal werker bijdragen in de zoektocht naar een passende plek in het arbeidsproces, dan is een logische eerste stap om samen met de inwoner na te gaan of die in aanmerking komt voor deelname aan Sterk door Werk. Zo ja, dan kun je begeleiden bij de aanmelding en daarna contact onderhouden met de trajectbegeleider.

Astronaut

Komt iemand niet in aanmerking, dan kun je als sociaal werker zelf de zoektocht ondersteunen. Bij kenniscentrum Phrenos kun je informatie vinden en eventueel ook een training volgen om thuis te raken in de werkzame elementen van de methodiek IPS. Misschien wel het belangrijkste daarvan, zo legt Wassenburg uit, is: ‘Stimuleer je cliënt om te dromen. Zelfs als iemand zegt dat hij astronaut wil worden: ga er in mee. Je kunt het natuurlijk afdoen als onrealistisch, maar je kunt er ook inhoudelijk op ingaan: “Wat lijkt jou zo leuk aan astronaut zijn? Wat zou de eerste stap zijn om daar te komen?”’

Richting de realiteit

Op die manier ga je vanzelf al richting de realiteit. Het gaat erom iemand te laten dromen, en te helpen om die dromen te vangen in haalbare stappen. Voor de astronaut in spe zou dat kunnen zijn dat hij een gezond en sterk lichaam wil krijgen. Je kunt samen een passend hardloopschema maken en bedenken hoe je gratis aan krachttraining kunt doen.

Vrijwilligerswerk

Hoewel een reguliere betaalde baan volgens Wassenburg het ideaal is en blijft, erkent ze zeker de waarde van vrijwilligerswerk voor herstel. ‘Je hebt dan natuurlijk niet de werkgever-werknemer verhouding, maar je hebt wel de dagstructuur, je moet op tijd komen en er wordt wat van je verwacht. Qua zingeving kan het misschien nog wel meer bieden dan betaald werk en ook wat zelfstandigheid betreft kan het meer vragen dan in sommige betaalde banen.’ Om die reden bepleit Wassenburg dan ook dat sociaal werkers de initiatieven in hun wijk en buurt goed kennen, en dat ze weten waar welke vrijwillige inzet welkom is en ze hun cliënten daarnaartoe kunnen verwijzen.

Openheid tijdens sollicitatie

Als je cliënt een interessante werkplek op het oog heeft, dan duikt voor veel mensen met psychische kwetsbaarheden de vraag op in hoeverre ze daarover in de sollicitatieprocedure open willen zijn. Daarop is geen pasklaar antwoord te geven, weet Wassenburg. Omdat het iets persoonlijks is voor de cliënt, en omdat elke werkgever daar op een andere manier op kan reageren. Wel noemt ze beslishulp Coral 2.0 als tip. Het helpt je besluiten wat je wel en niet wilt vertellen, en op welk moment.

Lastig gesprek

Heeft je cliënt inmiddels vrijwilligers- of betaald werk gevonden, dan kun je als sociaal werker een ondersteunende rol blijven houden. Bijvoorbeeld als er een lastig gesprek met de leidinggevende aan zit te komen. Misschien wil iemand weten of het contract wel of niet verlengd gaat worden. Je kunt dan samen doornemen hoe zo’n gesprek kan verlopen, je kunt het ook oefenen.

Spanningen

Je kunt iemand ook opvangen met een luisterend oor of als klankbord als er strubbelingen op het werk zijn. Met de leidinggevende of met collega’s, bijvoorbeeld als iemand een opmerking maakt waar je cliënt last van heeft, of als er spanningen zijn tussen andere collega’s. Wassenburg: ‘Vraag behalve naar de feiten en naar de eigen reactie van je cliënt ook waarom je cliënt denkt dat de ander of de anderen op hun manier reageerden.’

Balans

Als sociaal werker kun je alert zijn op de balans tussen werk en privé, stelt Wassenburg tot slot. Vaak zijn mensen zo blij met hun werk en willen ze het zo graag volhouden, dat ze de grenzen van hun belastbaarheid wel eens overschrijden. Als iemand structureel een uur te vroeg naar het werk gaat omdat het werk anders niet op tijd af komt, dan moet er een alarmbel gaan rinkelen.

Energie

‘Hou dus de vinger aan de pols bij je cliënt. Vraag niet alleen hoe het op het werk is, maar ook hoe het thuis gaat. Ik hoorde laatst nog van iemand die zijn werk als stukadoor helemaal geweldig vond, maar die ondertussen geen enkele energie meer voor zijn gezin en het huishouden had. Als je dat signaleert, dan kun je aan de bel trekken bij werkgever, eventueel via de zorgbehandelaar. En als je cliënt een IPS traject doorloopt, dan kun je natuurlijk de trajectbegeleider van Sterk door Werk inschakelen.’