‘In de loop der jaren verandert de mate van afhankelijkheid. Ik voel fysiek en mentaal dat alles niet meer kan zoals vroeger. Word steeds afhankelijker van buren, vrienden en familie. Het betekent voor mij dat het einde nadert.’
Voltooid leven
Afhankelijk worden stimuleert hem om over het einde na te denken. Dat speelt pas sinds het overlijden van zijn vriendin, nu bijna een jaar geleden. Als je meer op anderen bent aangewezen in combinatie met het algemene ouder worden. Vragen stelt hij zichzelf, zoals ‘wanneer en hoe plan ik mijn einde?’ Want wat er ook is verandert in zijn grondhouding, wat hij ook heeft geleerd in het afgelopen jaar: zijn Voltooid Leven wens blijft spelen.
Op de hoogte houden
‘Mijn eigen wens blijft voorop staan, maar ik wil wel degelijk weten hoe mijn kinderen, kleinkinderen, overige familie en vrienden hierover denken. Het liefst in alle openheid met elkaar. En natuurlijk vraag ik mij af wat ik de anderen hiermee aandoe.’ Veel van die anderen laten het achterste van hun tong (nog) niet zien. Op sommige momenten werpt hij dit balletje op bij vrienden en kennissen. Niet iedereen wil erop ingaan. Er zijn mensen in zijn omgeving die er later op terugkomen. Meestal vanuit een interesse in mijn vader. Maar er zijn er ook die dit specifiek voor zichzelf vragen. Zodra hij weet hoe, of welke pillen bijvoorbeeld, dan wil men op de hoogte gehouden worden door hem.
Privékwesties
Door de kegelclub, zwemclub en de fotografieclub heeft hij nogal wat vrienden en kennissen. Maar ook nog een paar vrienden van vroeger. Naast zijn twee dochters en aanverwanten leven qua familie alleen nog een schoonzus met haar zoon en zijn directe neef. Mijn vader schat in dat zo’n kwart van de familie en vrienden van zijn wens op de hoogte is. Hij praat dan ook niet met iedereen over dit onderwerp. Meer dan vroeger houdt hij ook rekening met de achtergrond van een eventuele gesprekspartner. ‘Bovendien’, zo licht hij toe, ‘is het noodzakelijk dat ik werkelijk iedereen op de hoogte moet brengen? Ik vind van niet. Je praat toch ook niet met jan en alleman over andere privékwesties?’
Voor de volgende keer
We zijn een half uur verder, babbelen nog wat en spreken af voor het weekend. Er zijn nog genoeg vragen onbeantwoord. Want wanneer stelt hij eigenlijk zijn tijdstip van overlijden vast? Waar wordt dit door bepaald? Welke informatie wil hij nog inwinnen? Welke voorbereidingen zijn er te treffen? Het zijn vragen voor de volgende keer.
Ronde verjaardag
Zijn tachtigste viert hij heel klein. Het grote feest is afgelast. In het voorjaar van 2018 zal zijn andere dochter er vast wel bij kunnen zijn. Pas dan wil hij zijn ronde verjaardag echt vieren.
