Door Martin Zuithof – ‘De politiek
en onderzoekers hebben het belang van vrijwilligerswerk steeds beter in de
gaten gekregen. Het betekende ook dat het een vaste plek in het overheidsbeleid
kreeg. Dat heeft ook risico’s, namelijk dat het vanzelfsprekend lijkt en dat mensen
overvraagd worden.’
Dat zegt Marike Kuperus, manager organisatieadvies bij
kennisinstituut
name=movisie>MOVISIE
, een van de auteurs van het Trendrapport vrijwillige inzet 2008. Zij
was vanuit CIVIQ, een van de voorgangers van MOVISIE, ook bij eerdere trendrapporten
over dit onderwerp betrokken.
Korter actief
Opvallend is dat vrijwilligers tegenwoordig korter actief zijn en ook
sneller weer weggaan, zo blijkt. Het aandeel van 35 tot 44-jarigen in het
vrijwilligerswerk neemt af. Was er van deze leeftijdsroep in 1997 nog 58 procent
vrijwillig actief, in 2004 was dat aantal afgenomen tot 51 procent. Het aantal
vrijwillige 65-plussers is de afgelopen tien jaar juist gestegen met bijna tien
procent naar meer dan 40 procent.
Meerdere clubs
‘Niemand wil
het zich meer permitteren om zich levenslang aan
één bepaalde vereniging te verbinden’, schetst Kuperus. ‘Tegenwoordig is vrijwilligerswerk veel moeilijker in te
passen in volle agenda’s met kinderen, werk en andere verplichtingen. Mensen zijn
vaak ook van meerdere organisaties lid. We zijn niet meer met ziel en
zaligheid lid van uitsluitend één club. Vaak duiden mensen hun activiteit niet eens als vrijwillige
inzet, terwijl ze zich jaren inspannen voor een bewonersgroep in hun straat of
buurt of een charitatieve club.’
Opvallende trends‘Lokaal onder de loep’ onderscheidt zes opvallende
trends in vrijwilligersland: informatisering, humanisering, vergrijzing,
regionalisering, risicobeheersing en polarisering. De informatietechnologie rukt
bijvoorbeeld steeds verder op. Traditionele vrijwilligersorganisaties als
href=”http://www.humanitas.nl/” target=_blank name=humanitas>Humanitas en
href=”http://www.zonnebloem.nl/index.cfm?fuseaction=main.welcome” target=_blank
name=zonnebloem>Zonnebloem
maakten de afgelopen jaren
op dit gebied vernieuwingsslagen door.
Vrijwillig chatten
Zo zoekt Zonnebloem nieuwe groepen vrijwilligers die het leuk vinden om via
‘slim inpasbare activiteiten’ als chatten contact met cliënten te onderhouden.
Ook Humanitas maakt steeds meer gebruik van de chatbox waarmee speciaal
getrainde vrijwilligers contact onderhouden met bijvoorbeeld eenzame
jongeren.
Dynamischer
Kuperus: ‘De digitale mogelijkheden maken het
vrijwilligerswerk veel dynamischer dan voorheen. Vrijwel elke vereniging begint
tegenwoordig met een website. Vrijwilligers zijn daardoor ook veel minder
plaatsgebonden om samen dingen te ondernemen, zoals bijvoorbeeld de activiteiten
van Nederlandse Jeugdbond voor Natuurstudie
waarbij mijn dochter actief is en die veel tijd
steekt in bijvoorbeeld de website.’
Menselijke maat
Een belangrijke trend is wat de onderzoekers ‘humanisering’ noemen. ‘De
bevlogenheid van mensen om zich voor de goede zaak in te zetten is een constante
factor in de trendonderzoeken’, stelt Kuperus. ‘Tegelijk zien we het praktische
idealisme groeien. Dat is het geloof dat het uitmaakt, als je je ergens voor
inzet. Er is steeds meer behoefte aan de menselijke maat. Mensen willen graag in
hun directe omgeving actief zijn en resultaat zien.’
Pioniersgeest‘Er is ook veel pioniersgeest. Dat is een
reactie op de schaalvergroting en professionalisering die je bij veel
charitatieve organisaties ziet, landelijke organisaties met hoofdkantoren waar
het beleid wordt bepaald. Ze willen gewoon hun eigen initiatief opzetten, hun
eigen ding doen en zo min mogelijk met bureaucratie te maken hebben.’
PolarisatieDaarnaast springt de zogeheten
‘polarisatietrend’ eruit. Kuperus. ‘Dat is een heel spannende. Je ziet dat heel
veel mensen ondanks het huidige hoge welvaartsniveau een grote angst hebben voor
wat ze in de buitenwereld kan overkomen. Veel burgers lijken last te hebben van
een chronische boosheid. Assertiviteit mondt vaak uit in hardop ruziemaken.’
Boosheid
‘Je ziet het ook aan de bewegingen van Wilders en Verdonk. Dat zijn
bewegingen van burgers die hun boosheid tegenover de overheid stevig neerzetten.
Voor besturen is dat niet makkelijk, die moeten wel de discussie aangaan om het
respect voor elkaar in stand te houden.’
Aanbesteding Hoewel het
potentieel aan beschikbare vrijwillige inzet stabiliseert, is de verschijningsvorm
flink in beweging, schrijven de onderzoekers. De invloed van de
nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning is al merkbaar, stelt Kuperus. ‘Bij
gemeenten komen vrijwilligers steeds meer in beeld. Veel vrijwilligersclubs die
willen blijven meedraaien ontkomen op den duur misschien niet aan aanbestedingen. Dat
betekent dat het vrijwilligerswerk verder moet worden
geprofessionaliseerd.’ Groot onderhoud
‘Dat levert ook weer een tegenbeweging op. Bij de scouting kunnen ze
zich afvragen waarom ze mee moeten doen aan zoiets. Gemeentes dienen zich dus wel
te realiseren dat ze moeten blijven aansluiten bij de vrijwilligers zelf. Als
de overheid alles in regels gaat gieten, zijn veel vrijwilligers snel weg. Die
werken namelijk met passie, vanuit hun hart. Om het leuk te houden moet het
allemaal veel creatiever, veel professioneler. Vrijwillige inzet is niet
vanzelfsprekend, dat vergt ook groot onderhoud.’
Link: MOVISIE,
href=”http://www.movisie.nl/smartsite.dws?id=108274″>Lokaal onder de Loep:
trendrapport vrijwillige inzet 2008
Lees ook:
*
href=”https://www.zorgwelzijn.nl/home/id5601-89907/movisie_onderzoekt_onlinevrijwilligerswerk.html”
target=_blank name=vrijwilligerswerk>MOVISIE onderzoekt
onlinevrijwilligerswerk (23 augustus 2007)
*
href=”https://www.zorgwelzijn.nl/portal/home/id5601-98626/eigen_universiteit_voor_vrijwilligers.html”>Eigen
universiteit voor vrijwilligers (21 november 2007)
Lees ook de
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>gratis
Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>hier
aanmelden.
target=_blank name=nieuwsbrief>Door hier te klikken leest u de laatste
editie.
Wilt u reageren? Klik dan hier
href=”mailto:zorgenwelzijn@reedbusiness.nl”>zorgenwelzijn@reedbusiness.nl
