‘We kunnen beter zelf bedenken hoe we de nieuwe maatschappij willen inrichten’, aldus Tonkens. Daarbij vindt ze de humanistische waarden een goed houvast. ‘Ik juich veranderingen toe als ze uitgaan van eigen keuzes, gelijkwaardigheid, zelfontplooiing en zorgzaamheid.’

Autonomie

De overgang van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving wordt van bovenaf opgelegd, vindt Tonkens. En dat is volgens haar in strijd met de autonomie. ‘Of dat onvermijdelijk en wenselijk is, moeten burgers samen bepalen in een breed maatschappelijk debat. Zo moeten we ons afvragen wat we over hebben voor goede ouderenzorg, of afhankelijkheid van familie beter is dan die van de overheid en welke zorg we elkaar willen en kunnen bieden.’

Evelien Tonkens stopt als hoogleraar Actief Burgerschap aan de Universiteit van Amsterdam. Tijdens haar afscheidsrede noemde ze vijf misvattingen over de participatiemaatschappij >>

Gelijke lasten

Tonkens vindt de participatiesamenleving zoals de overheid deze ziet inhumaan. Ze vertelt over een humanistisch alternatief in haar Socrateslezing op 2 november in de Rode Hoed in Amsterdam. De kernwoorden in haar lezing zijn: autonomie, familieverantwoordelijkheid en gelijke lasten voor mannen en vrouwen. De Socrateslezing wordt sinds 1984 jaarlijks georganiseerd door het Humanistisch Verbond. De lezing geeft commentaar op maatschappelijke ontwikkelingen vanuit een humanistisch perspectief.