De Haagse huisarts Kant deelt via haar Instagramaccount De Vragendokter en podcast De Vragendokter heldere medische informatie. Ze maakt zich al langer zorgen over ‘medische adviezen’ die op social media rondgaan, of het nu over vaccinaties, anticonceptie of supplementen gaat. En dat is niet zonder gevaren.
Geen anticonceptie, veel voedingssupplementen
‘Jongeren die bijvoorbeeld geen anticonceptie willen gebruiken omdat ze daar onvruchtbaar van zouden worden. Maar ik kom ook oudere patiënten tegen die een rits aan voedingssupplementen slikken. Gezien op Instagram.’ In haar spreekkamer waarschuwt ze patiënten voor de mogelijke gevolgen en verwijst ze naar betrouwbare bronnen. ‘Niet alles wat we lezen online is waar. Het gaat bij veel influencers bovendien helemaal niet om jouw gezondheid, ze willen er geld aan verdienen. Vaak staat er ook een linkje bij naar een product.’
Veel tijd kwijt met bespreken van desinformatie
Huisarts Kant staat niet alleen in haar zorgen. Heel veel artsen zijn veel tijd kwijt met het bespreken van desinformatie in de spreekkamer, stelt Artsenfederatie KNMG. Liefst 85 procent van de 700 ondervraagde artsen heeft hiermee te maken, bleek uit een eerder onderzoek. Patiënten nemen online informatie over en trekken behandeladvies van artsen in twijfel of leggen het naast zich neer. Artsen hebben het ook drukker omdat mensen – na het lezen van informatie online – ook sneller bezorgd naar de dokter stappen.
De artsenfederatie is daarom samen met IsDatEchtzo.nl? de bewustwordingscampagne ‘Gecheckt? Wel zo gezond!’ gestart. Met laagdrempelige informatie en tips wordt uitgelegd hoe misleidende medische informatie tot stand komt en waar mensen op kunnen letten om het te herkennen. Huisarts Kant roept hulpverleners op om erover in gesprek te gaan als cliënten met bepaalde gezondheidsclaims komen die ze online hebben gelezen.
Download ook de poster met 7 soorten misleidende informatie.
4 tips van De Vragendokter
-
Niet alles wat online staat, is waar. Het begint met bewustwording
‘Moedig mensen aan kritisch na te denken over de informatie die ze tegenkomen op sociale media. Veel influencers doen gezondheidsclaims zonder medische achtergrond, wat risico’s kan meebrengen. Waarom zegt deze persoon dit? Zit er een commercieel motief achter? Er zijn genoeg sites die wel betrouwbare informatie verstrekken, zoals bijvoorbeeld Thuisarts.nl, gemaakt door huisartsen.’ -
Jongerenwerkers, zet dit onderwerp op de agenda
‘Voor jongerenwerkers is dit helemaal een belangrijk thema. Er gaat zoveel rond op TikTok en Instagram. Of het nu over anticonceptie of een mooie huid gaat. Dit kan mooie gesprekken opleveren over maakbaarheid, over desinformatie, over de juiste bronnen. Het begint toch met die bewustwording. Laat jongeren kritisch nadenken. Waarom zou iemand dit beweren? Wat zijn eigenlijk betrouwbare bronnen?’ -
Het kan toch geen kwaad? Wijs op de mogelijke schadelijke gevolgen
‘Baat het niet, dan schaadt het niet’, hoor ik vaak. Maar de gevolgen kunnen soms heel groot zijn, wanneer ouders hun kinderen niet meer insmeren. Of wanneer je bepaalde voedingssupplementen samen met medicijnen slikt.
Recent zie ik allerlei filmpjes over ontwormen opduiken; er zijn influencers die beweren dat dat heel gezond zou zijn. Met als gevolg dat mensen ontwormingstabletten voor huisdieren innemen. Daar schrik ik dan wel van. “Ah maar dit product is ‘op natuurlijke basis”, dat is een ander argument dat ik vaak hoor. Daar adverteren fabrikanten ook heel graag mee, maar dat het natuurlijk is wil niet zeggen dat het gezond is voor dagelijks gebruik.’
-
Moedig mensen aan om hun gezondheidsvragen met een professional te bespreken
‘Wanneer mensen zeggen weinig vertrouwen te hebben in de reguliere zorg, moedig ze dan om vooral het gesprek aan te gaan met de huisarts. Het is heel goed om die angst ook in de spreekkamer bespreekbaar te maken. Mensen raken door al die beweringen en fabels online ook het overzicht kwijt. Ze weten niet meer wie of wat te geloven en dat kan ook veel stress opleveren.’
De campagne ‘Gecheckt? Wel zo gezond!’ is gericht op het vergroten van de weerbaarheid tegen mis- en desinformatie, en geeft mensen de tools om onjuiste informatie te herkennen. Dit gebeurt met explainer-artikelen, tips op social media en een animatievideo die getoond wordt op meer dan 400 schermen in wachtkamers van huisartsenpraktijken en gezondheidscentra. Op de site is ook een toolbox te vinden met de animatievideo, een poster met gesprekstips, voorbeeldpost voor social media.
