Ook moet je rekening houden met het stadium en de aard van de depressie waarin iemand verkeert, waarschuwt Martin Kat in AS (Maandblad voor de Activiteitensector).

Depressie

Depressie is een stoornis in de stemmingsregulatie. Je bent niet zomaar een beetje depri bent, maar dat de stemmingsdaling is zodanig continu is dat deze een heel eigen leven gaat leiden. ‘Een depressie kent verschillende stadia. Als een cliënt uit het diepe dal omhoogklimt, op weg naar genezing, kan het goed zijn om hem geleidelijk aan weer te motiveren en te activeren. Maar pas op voor te snel iets te willen bij zwaardere stadia. Dan kan dat juist contraproductief werken. Iemand voelt zich toch al minderwaardig en nutteloos. Als je dan aan hem gaat lopen trekken kun je dat gevoel versterken. In die gevallen werkt het waarschijnlijk beter om een passieve activiteit aan te bieden, zoals het luisteren naar muziek.’

Stemmingsdaling

Depressie gaat altijd gepaard met stemmingsdaling, vertelt Kat. Maar een cliënt kan ook stemmingsdaling hebben zonder depressief te zijn. ‘Als iemand zijn partner verliest bijvoorbeeld. Dan heeft iemand stemmingsdaling in het kader van rouw. Het grote verschil met depressie is dat de   treurigheid en de somberheid beperkt blijven tot het verlies. Iemand gaat wel gewoon naar de supermarkt en de kapper. Hij houdt die motivatie en die drive.’

Het zo vroeg mogelijk vaststellen van dementie is belangrijk. Vaak leven mensen met geheugenproblemen al een tijd in onzekerheid, stelt Alzheimer Nederland. Een duidelijke diagnose kan rust geven en er kan snel gestart worden met een behandeling. Dit zijn belangrijke signalen van dementie. Lees meer >>

Apathie

‘Apathie is iets heel anders. Dan is het instrumentje van het initiatief nemen stuk, terwijl iemand geen stemmingsdaling heeft. Het kenmerkt zich door een gebrek aan betrokkenheid bij de omgeving. De cliënt is vlak en leeg. De partner lijkt vaak meer te lijden dan de cliënt, want die zit gewoon de hele dag voor het raam en hoeft niets meer. Dan moet je misschien helemaal niet proberen iemand in beweging te krijgen. Dan zal je meer aandacht moeten besteden aan de partner.’

Emotionele labiliteit

Bij mensen met emotionele labiliteit is er weer iets anders aan de hand, legt de Ouderenpsychiater uit. Als je hen aanspreekt op hun gevoelsleven dan schiet de rem er als het ware af. Dan zeg je bijvoorbeeld: “Het moet wel heel zwaar voor u zijn wat u doormaakt”, en dan begint iemand heel hard te huilen. Als je dan vervolgens iets positiefs zegt, dan fleurt iemand weer helemaal op. Ze resoneren met wat jij aangeeft. Als je iemand met emotionele labiliteit maar blijft aanspreken op zijn gevoelsleven, dan raakt hij daarvan uitgeput. Het is belangrijk om je daar bewust van te zijn.’

Onderscheiden

Om een goed onderscheid tussen al die verschillende fenomenen en stoornissen te maken, vraagt een specialisatie van vijf jaar, zegt Kat. Maar als professional moet je het doen met de kennis die voor handen is. ‘Win informatie in over de mensen waar je mee werkt’, adviseert de psychiater. ‘Er kan sprake zijn van meerdere problemen. Een cliënt kan een lichamelijke aandoening hebben zoals kanker, een chronische ontsteking of reuma. Dan weet je dat hij eerder uitgeput is en emotioneel labiel kan zijn. Iemand kan pijn hebben door bijvoorbeeld een wervelinzakking of heupproblemen. Daarnaast kan iemand medicijnen krijgen die bijwerkingen kunnen geven zoals ontremming of juist initiatiefloosheid. Hoe meer je weet, hoe beter.’

Uitputting

In het contact met depressieve mensen is het ook belangrijk om goed op jezelf te blijven letten, benadrukt Kat. ‘Een van de grootste risico’s die een depressieve patiënt loopt is dat hij zijn omgeving vergiftigt met zijn eigen depressie. Depressieve mensen kunnen heel claimend zijn en daar kun je uitgeput van raken, waardoor je geen zin meer hebt in die mevrouw of meneer. Dan reageer je niet professioneel maar emotioneel. Zelfreflectie is daarom heel belangrijk. Overleg met collega’s enandere zorgverleners en deel je ervaringen.

Lees het hele artikel van Maartje van der Zedde in het maart nummer van AS (maandblad voor de Activiteitensector). Lees hier meer >>