Het blijkt lastig om één specifieke eigenschap te noemen. Maar het hebben van een positieve basishouding en geduld, waardevrij kunnen luisteren en kunnen aansluiten bij de leefwereld van een cliënt worden genoemd als belangrijke competenties sociaal werker.

Geduld één van de belangrijkste competenties sociaal werker

Margo Trappenburg, bijzonder hoogleraar Grondslagen van het Maatschappelijk Werk benadrukt dat de problematiek waar een sociaal werker mee te maken krijgt veel complexer en zwaarder is dan vijftig jaar geleden. Hele groepen mensen die voorheen in instituten leefden, moeten nu zelfstandig wonen en zitten in de caseload van de sociaal werkers. ‘In deze groepen zitten veel mensen voor wie de problemen niet opgelost kunnen worden.

Baanverlies, schulden, kinderen waar ze niet voor kunnen zorgen. Ze hebben vaak blijvend hulp nodig. Om deze mensen te ondersteunen heb je dus heel veel geduld nodig omdat je weinig resultaat ziet van je werk. Ik bedoel geduld ook in de zin van dat je blij kunt zijn met een kleine stap. Blij met een alcoholist die een week clean is, ook al weet je dat hij hoe dan ook terug gaat vallen. En geduld om uit te blijven leggen wat je wel en niet voor een cliënt kunt betekenen.’

Ken jij een sociaal werker die innovatief, creatief en vooruitstrevend is? En die een echte ambassadeur is van het sociaal werk? Dan kun je hem of haar nog tot en met 26 november aanmelden voor de verkiezing van de Sociaal Werker van het Jaar. Lees meer >>

Positieve basishouding

Naast geduld is ook het hebben van een positieve basishouding van belang. Tine van Regenmortel, hoogleraar sociaal werk, benadrukt dat deze basis kan leiden tot een keur aan andere eigenschappen die van belang zijn als sociaal werker. ‘Door een positieve houding kan een sociaal werker respectvol, zorgzaam, onbevooroordeeld luisteren naar wat de vraag van de cliënt precies is. Door een positieve basishouding kan de sociaal werker zich invoegen in de leefwereld van de cliënt. Van daaruit kun je als sociaal werker van toegevoegde waarde zijn voor de cliënt. Dat is een geheel aan kenmerken en competenties die gegrond zijn op die positieve basishouding.’

Aansluiten bij de leefwereld

De sociaal werker van nu wordt geacht op maat te werken en te zoeken naar duurzame oplossingen. En dan ook nog voor een hele diverse doelgroep. Om dat te kunnen doen, is Fawzia Nasrullah, werkzaam bij ZonMW, van mening dat het belangrijk is om waardevrij te kunnen luisteren en aan te kunnen sluiten bij de leefwereld van de cliënt. ‘Als sociaal werker moet je opzoek naar de vraag en wens van de cliënt. Als je dat niet waardevrij weet te doen, krijg je oplossingen die niet aansluiten bij iemands wereld en capaciteiten. Dat werkt ontmoedigend.’

Creatief

Bram Eidhof en Albert Jan Kruiter, actieonderzoekers bij het Instituut Publieke Waarden, zijn van mening dat er heel veel eigenschappen zijn die in combinatie maken dat een sociaal werker goed in zijn vak is. Wat ze in elk geval van belang vinden, is dat een sociaal werker creatief kan denken en kan inspringen op de realiteit. ‘Het werk is te complex om er één eigenschap eruit te halen. We verwachten tegenwoordig van een sociaal werkers dat ze de bureaucratie goed snappen en dat ze goede banden kunnen opbouwen met hulpbehoevenden. Ze moeten zowel aan preventie kunnen doen, als escalatie kunnen voorkomen.

Competenties Sociaal Werker

Ze moeten uit de voeten kunnen met individuele casuïstiek, maar eigenlijk ook over kwaliteiten beschikken om collectieve voorzieningen te ontwerpen. Bij de vijftiende vechtscheiding in een bepaald gebied, waarbij de kinderen geen toegang tot een tweedelijns psycholoog krijgen omdat de ouders liever elkaar dwars zitten dan toestemming geven voor die hulp, moet een sociaal werker op het idee komen om een vechtscheidingsklasje op te zetten zodat die toestemming omzeild kan worden en de kinderen de juiste hulp kunnen krijgen.’

Het hele artikel is te lezen in Zorg+Welzijn van november die op 27 oktober uitkomt.