Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

‘Een telefoontje met De Luisterlijn heeft direct effect’

Uit een recent verschenen wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de Luisterlijn grote maatschappelijke impact heeft. Zo voelt 80% van de bellers zich direct beter na een gesprekje via de Luisterlijn, en ervaren zij zowel fysiek als mentaal positieve effecten. We namen een kijkje achter de schermen bij de hulplijn, die 's zomers roodgloeiend staat, en dat leverde wijze lessen op.
Beeld: De Luisterlijn / Fotograaf: Katja Groningen.

In de zomer neemt eenzaamheid onder ouderen toe: familie en buren zijn op vakantie, eventuele hobbyclubs dicht. Bij de Luisterlijn kwamen alleen al in juni (2019) meer dan 35.000 telefoontjes binnen van ouderen die zich eenzaam voelen. Vaak bellen zij over iets anders, zoals de hitte of problemen met boodschappen doen, en blijkt bij doorvragen dat eenzaamheid eigenlijk de boosdoener is. ‘Zo belde er een vrouw uitgebreid over een dagje winkelen. Toen de vrijwilliger zich afvroeg wanneer het probleem op tafel zou komen, zei de dame dat ze alleen woonde. Als ze een leuke dag had gehad zoals nu, was er niemand om dat mee te delen. Dat is dus óók eenzaamheid’, zegt Bonnie van ’t Foort van de Luisterlijn.

Onderzoeksresultaten: Maatschappelijke betekenis en effect van de Luisterlijn

De maatschappelijke betekenis van de Luisterlijn is in essentie dat zij mensen bereikt die met hun zorgen, verdriet, mentaal of psychisch probleem niet of in onvoldoende mate terecht kunnen bij de formele zorgverlening en/of hun sociale omgeving, of hun omgeving daarmee niet willen belasten. Eenzaamheid speelt hierbij vaak een rol. De Luisterlijn vult daarin een maatschappelijke leemte.

Voor het overgrote deel van de gesprekspartners is de Luisterlijn (heel) belangrijk en waardevol. Minimaal 80 procent voelt zich na contact met de Luisterlijn beter (direct effect). Een eveneens grote meerderheid ervaart daarnaast belangrijke indirecte (min of meer blijvende) effecten in de vorm van vermindering van eenzaamheid en/of verbetering van hun mentale gezondheid (70 procent). Een grote groep ervaart ook gunstige effecten op hun fysieke gezondheid (45 procent) en hun relaties met de sociale omgeving (30 procent).

De Luisterlijn bereikt deze effecten doordat zij (a) altijd bereikbaar is (24/7) en (b) een methodiek inzet die aansluit bij de behoefte van de gesprekspartners: een luisterend oor zonder oordeel, menselijk medeleven, anonimiteit, vertrouwen, een goed gesprek en via reflectie en doorvragen mensen ondersteunend in hun situatie. Er wordt daarbij niet gewerkt volgens protocollen en gesprekken zijn alleen wanneer nodig oplossingsgericht. Het gaat om een eenmalig contact, waarin op dat moment wordt gekeken wat nodig is.

Het werk levert de vrijwilligers zelf ook veel voldoening en gunstige effecten op hun welzijn.

Bron: Maatschappelijke effecten van de Luisterlijn

Goed doorvragen

Aan de getrainde vrijwilligers is het dus om goed door te vragen. Vragen die helpen om te horen of er sprake is van eenzaamheid, zijn bijvoorbeeld: ‘Het klinkt alsof u iets mist. Hoor ik dat goed?’, of: ‘Hoe voelt u zich op deze momenten die u nu schetst?’ Vervolgens vragen de vrijwilligers door naar hoe de beller het eenzame gevoel ervaart: is het sociale eenzaamheid doordat familie op vakantie is, of is het emotionele eenzaamheid door het missen van een intieme, hechte band met iemand?’

Gelijke hoogte

Vrijwilliger Kees uit Tilburg merkt dat echt luisteren en de beller nemen zoals hij is, vaak helpend is. ‘Als iemand in de put zit, ga ik niet vanaf bovenaan die put naar beneden roepen: je moet zus of je moet zo, ik gooi ook geen touw naar beneden. Ik ga naar beneden en ik ga naast ze zitten op gelijke hoogte, daar is de behoefte aan en op die manier voeren we het gesprek. Die aandacht, die erkenning van het er zijn, dat is waar mensen behoefte aan hebben. Alle mensen willen er zijn en erkend worden in hun bestaan. En dat gebeurt veel te weinig’, zegt hij. Dat is ook wat de Luisterlijn vaak terug krijgt aan feedback van bellers: ze voelen zich gehoord zonder oordeel door iemand die er echt even voor ze is. Ook het feit dat de Luisterlijn de hele nacht bereikbaar is, dus ook buiten kantoortijden van eigen zorgverleners, scoort hoge ogen bij ouderen.

Blijf op de hoogte van de laatste praktische inzichten binnen het sociaal domein met de gratis online nieuwsbrieven van Zorg+Welzijn, hét vakmedium voor professionals in het sociaal domein.>>

Bijna echt

Een regelmatige beller van de Luisterlijn is een 87-jarige vrouw, die zich voorstelt als Niemand. ‘Want dat is zoals ik me voel. Niemand. Ik heb een beetje warmte en vertrouwen nodig, maar in mijn omgeving vind ik dat niet. Mijn man is overleden, mijn kinderen hebben het te druk en mijn buurvrouw wil ik hier niet mee belasten. Dus als ik echt wanhopig ben, bel ik de Luisterlijn. Ze zijn mijn redding. Ik leid aan complexe PTSS door wat ik in de oorlog heb meegemaakt. Daardoor heb ik last van vreselijke nachtmerries en paniekaanvallen die voelen alsof er een verstikkende klamboe over me heen ligt. Op zulke momenten ben ik wanhopig. Dat er dan iemand is die me gelooft, en dat er écht naar me geluisterd wordt, dat helpt me zo enorm. Soms zegt iemand van de Luisterlijn dat ze me op afstand een knuffel geven. Dat voelt dan bijna echt, heel fijn is dat.’

Luisterlijn

De Luisterlijn is in de jaren ’50 ontstaan. De Luisterlijn wordt bemand door 1500 vrijwilligers op 28 locaties in Nederland, en is dag en nacht bereikbaar voor anonieme bellers. Jaarlijks bellen er zo’n 280.000 mensen naar de telefonische hulplijn en komen er 25.000 gesprekken binnen via de chat en e-mail. De top drie van problemen waarmee mensen de Luisterlijn bellen is: eenzaamheid, depressie en relatieproblemen. Het Ministerie van VWS is in de zomer van 2019 een campagne gestart om ‘zomereenzaamheid’ onder ouderen voor het voetlicht te brengen.

Eenzaamheid is een probleem van ons allemaal, stelt eenzaamheidsexpert Jeannette Rijks. In deze video ontkracht zij de grootste mythen over eenzaamheid.

*Dit artikel kon je al eerder op onze website lezen, maar is na het wetenschappelijke onderzoek voorzien van een update

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.