Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties4

Toekomstagenda: Ruimer mandaat voor professional is gevaarlijk

Waar professionals behoefte aan hebben, is niet een opgerekt, maar juist een helder mandaat. Een mandaat dat duidelijke grenzen stelt aan het bereik van de professional. Meer ruimte en vrijheid om te handelen, leiden ertoe dat de samenleving veronderstelt dat de professional alle problemen kan oplossen. De zware last die nu al op deze beroepsgroep rust, wordt zo alleen maar zwaarder.
Toekomstagenda: Ruimer mandaat voor professional is gevaarlijk

Nu rechts de macht is, zijn de linkse geitenwollen sokken van de welzijnssector een gemakkelijke prooi voor bezuinigingen. Net als van cultuur is de effectiviteit van welzijn nauwelijks te kwantificeren. En als iets niet aantoonbaar helpt, dan schaffen we het af. Daarom komt de sector met een oplossing: ‘Welzijn Nieuwe Stijl’. Om hun eigen effectiviteit te kunnen vergroten en bezuinigingen af te wentelen, pleiten de opbouwwerker, straatcoach en gezinsregisseur voor een ruimer mandaat.

De straatprofessional zou geen effectief maatwerk kunnen leveren, omdat hij door wetgeving en verantwoordingsstructuren in de weg gezeten wordt. Maar wetten staan nauwelijks in de weg. En die verantwoordingsheisa is natuurlijk overdreven en irritant, maar dat betekent nog niet dat daardoor een professional een multiprobleemgezin niet kan helpen. Een ruimer mandaat gaat slechts gepaard met grotere verantwoordelijkheid voor de individuele professional. De complexiteit van ontembare ellende achter de voordeur blijft gewoon toenemen. In plaats van te pleiten voor een ruimer mandaat, moeten professionals een helder mandaat eisen.

Het welzijnswerk moet anders, effectiever en als het even kan goedkoper. Eén van de oplossingen die het veld oppert is meer handelingsvrijheid, meer ruimte voor de professional. Die roep om ruimte is onlangs gestold in Haagse beleidsplannen. Het veld geeft zijn nieuwe visie de titel ‘Welzijn Nieuwe Stijl’. De nieuwe stijl kenmerkt zich door acht ‘bakens’: de professional is gericht op de vraag achter de vraag, gaat uit van de eigen kracht van de burger, gaat direct ‘eropaf’ en brengt de formele en informele zorg in optimale verhouding. Ook werkt de professional meer collectief dan individueel, laat organisaties samenwerken en is resultaatgericht. Voor al die taken heeft de professional meer ruimte nodig.

Maar die ruimte voor professionals is er allang. Er is geen wet die verbiedt om bij mensen door de brievenbus te praten, om te vragen of er iets aan de hand is. De Wet Bescherming Persoonsgegevens stelt niet dat professionals geen informatie mogen uitwisselen. Zolang dat zorgvuldig gebeurt en in het belang van de klant, is er niets aan de hand. Het zijn daarom ook niet de regels die de professional belemmeren om betere resultaten te boeken. De problemen zijn het probleem. Professionals worden in hun dagelijkse praktijk geconfronteerd met duivelse dilemma’s waar ze niet alleen uitkomen, en waarvan het maar de vraag is of ze ooit opgelost worden. Want waar moet je in hemelsnaam beginnen in een gezin waar pa bezopen is, ma zwakbegaafd, de kinderen regelmatig mishandeld worden, niet naar school gaan, en waar oma op zolder zit te schreeuwen? Het is zelfs een uitkomst als er dan een ‘regel’ is waarop de professional zich kan beroepen om zichzelf te beschermen tegen de onmacht die hem op dat soort momenten bekruipt.

Daarom is het zo gevaarlijk dat professionals zelf roepen om een ruimer mandaat. Los van het feit dat er voldoende ruimte is, verandert een ruimer mandaat niets aan de dilemma’s in de dagelijkse praktijk. Die zijn nog net zo ontembaar als voorheen. Het beeld dat wetgeving en structuur professionals belemmert om te handelen, werkt zelf als een soort reddingsboei. Vooral in situaties waarin de welzijnswerker geconfronteerd wordt met de allergrootste complexe ellende die het voorstellingsvermogen van een normaal mens te boven gaat.

Professionals zijn bezig om hun eigen reddingsboei lek te steken. Zodra de roep om ruimte slaagt, leidt dat ertoe dat de samenleving veronderstelt dat de professional alle ruimte heeft om alle problemen op te lossen. Dat betekent dat de zware last die nu al op deze beroepsgroep rust, alleen maar zwaarder wordt. De samenleving zal meer individuele verantwoordelijkheid bij de professional neerleggen; die had immers alle ruimte om te doen wat hem gevraagd werd. Een ruimer mandaat leidt tot reusachtige verwachtingen. En ieder mandaat gaat gepaard met verantwoordelijkheid.

Waar professionals echt behoefte aan hebben, is niet een opgerekt, maar een helder mandaat. Een mandaat dat duidelijke grenzen stelt aan het bereik van de professional, in plaats van een grenzeloos mandaat dat gepaard gaat met niet te vervullen verwachtingen. Bovenal heeft de professional behoefte aan rugdekking van zijn manager en politieke opdrachtgevers. Want nu kan het zomaar gebeuren dat je als professional zo in de knoei raakt, dat je uiteindelijk voor de rechter komt. Dat overkwam immers de gezinsvoogd die bij de zaak Savannah betrokken was. Die kans neemt alleen maar toe naarmate het mandaat wordt opgerekt. Professionals zijn geen tovenaars.

Eric Dorscheidt adviseur BMC en lid RvT Combiwel
Eelke Blokker adviseur BMC en voormalig directeur daklozenopvang

Bron: Foto: ANP/Koen Suyk

4 REACTIES

  1. Het klopt dat professionals behoefte hebben aan een helder mandaat. Maar de auteurs van het artikel ‘Ruimer mandaat voor professional is gevaarlijk’ veronderstellen ten onrechte dat professionals om meer ruimte en vrijheid vragen. Zij vragen gewoon om dat heldere mandaat: professionele autonomie!
    De discussie over de ‘ruimte’ die de professional nodig heeft is gebaat bij duidelijkheid. In het artikel ‘Ruimer mandaat voor professional is gevaarlijk’ wordt die duidelijkheid er voor mij niet groter op. Gaat de samenleving bij een ruim mandaat van de professional veronderstellen dat de professional alle problemen kan oplossen? Waarom dan? Wat is een ‘ruim mandaat’. En wie vragen dat? Geef eens een concreet voorbeeld waarmee dat allemaal duidelijk wordt.
    In mijn artikel ‘Gevangen professional moet zichzelf bevrijden’ (op deze site) pleit ik er voor dat de professional zijn/haar beroep op methodisch en ethisch vlak verantwoord kan uitoefenen. Als een bouwvakker de opdracht krijgt te bezuinigen op een technisch onderdeel van zijn werk en hij schat vervolgens in dat er dan een risico tot instorting van het bouwwerk ontstaat dan kan hij de opdracht toch uitvoeren of – om technische en ethische redenen – zeggen dat dit niet verantwoord is. In dat geval zullen weinigen betwisten dat zijn mandaat ZOU moeten zijn dat hij zijn werk te allen tijde methodisch en ethisch correct uit moet oefenen. In mijn artikel geef ik een vergelijkbaar voorbeeld uit het maatschappelijk werk. De beroepsvereniging van maatschappelijk werkers (NVMW) heeft onlangs in hun nieuw vastgestelde beroepscode vastgelegd dat er daarom PROFESSIONELE AUTONOMIE nodig is om het beroep verantwoord uit te kunnen oefenen.
    Ik kan mij werkelijk niet voorstellen dat de samenleving het er niet mee eens is als een bouwvakker of een sociaal werker het (ruime) mandaat krijgt om zijn/haar beroep verantwoord uit te oefenen. Dat wil, zegt die zelfde beroepscode, niet zeggen dat dus maar alles kan; onder een verantwoorde beroepsuitoefening hoort ook het verantwoorden van je werk; een duidelijk methodisch en moreel beraad over dat gene wat je doet. En als de werkgever – vergelijk de werkgever van die bouwvakker – meent dat de professionele autonomie of ruimte van de professional moet worden ingeperkt, dan is het de verantwoordelijkheid van de professional om aan te geven dat daarmee een verantwoorde professionele beroepsuitoefening minder of niet mogelijk is!
    Bij de door de auteurs van het artikel ‘Ruimer mandaat voor professional is gevaarlijk’ aangegeven dilemma’s in de dagelijkse praktijk vragen professionals volgens mij dus niet om een ‘ruimer mandaat’, maar om een ‘verantwoord mandaat’; zijnde professionele autonomie om verantwoorde hulp en zorg te bieden! Met dat verantwoord mandaat kan de professional zijn/haar beroep zorgvuldig uitoefenen. Dat houdt inderdaad in dat er dan ook regels (zie o.a. beroepscode) zijn om die verantwoorde hulp te bieden. Dan zal de professional nooit te hoge verwachtingen scheppen, maar in overleg met collega’s of samenwerkingspartners verantwoorde en realistische methodische en ethische stappen zetten.
    Zie verder mijn artikel ‘Gevangen professional moet zichzelf bevrijden’ waarop ik van uitvoerende professionals veel herkennende reacties heb gekregen: https://www.zorgwelzijn.nl/web/Actueel/Nieuws/Toekomstagenda-Sociaal-Werk-Gevangen-professional-moet-zichzelf-bevrijden.htm

  2. Lees alle reacties
  3. Een gezonde dosis lef en beargumentatie competentie (combinatie strategische oogpunt, produktiecijfers en vertaalslag van de werkvloer) tov de subsidieverstrekker, zorgt voor een duidelijk overzicht in de on en mogelijkheden!! en dus de ruimte en de verantwoordelijkheid!

  4. Een duidelijk tegengeluid, waar veel waarheid in zit. Blijft staan dat de regelgeving en de aansturing van organisaties professionals wel degelijk in de weg kan zitten. Klaas noemde al de papierwinkel. Maar denk ook aan de productienormen die men expliciet of impliciet gesteld krijgt. Al die tijd die je investeert om überhaupt maar eens in contact te komen met die schizofrene alleenstaande moeder die de deur niet meer uitgaat en haar kind dan wel, dan niet naar school stuurt. Jouw collega sluit in diezelfde tijd weer een dossier af.
    Het Savannah-voorbeeld vind ik overigens niet zo gelukkig gekozen; dat heeft volgens mij weinig met een ruim mandaat van doen. Gebrekkige kwaliteitszorg/controle is niet hetzelfde als een ruim mandaat

  5. Ik ben het hier zeer mee eens. De roep om meer vrijheid en minder regels is vaak een repeterende breuk. Zelden wordt concreet waarom het nu precies gaat. Heldere doelen en een stukje lef. Daar ontbreekt het aan.
    De insnoering door verantwoordeseisen is wel een concreet probleem. Niet zelden kost dit 40% van de werktijd. Maar hoe vaak is het ook geen excuustruus om er niet op uit te hoeven trekken?

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.