gehandicaptenzorg

Hulpverleners sporen de vraag áchter de vraag niet op, en daarom ontberen veel mensen de noodzakelijke zorg. De instellingen zouden daadwerkelijk naar de cliënt toe moeten. Dat stellen onderzoekers van de Stichting Gehandicapten Overleg Amsterdam die zelf aanbelden bij iedereen in de Amsterdamse Chassébuurt. ‘Instellingen zitten te veel op hun eigen zorgterrein.’

De overheid en zorgaanbieders moeten meer aandacht geven aan de naleving van de wet- en regelgeving rond de Bopz. Uit onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg naar onder andere de huisregels in instellingen blijkt dat de rechtspositie van patiënten nog steeds te veel wordt beperkt. De inspectie verwacht van Arcares (verpleging en verzorging) en VGN (gehandicaptenzorg) dat hier wat aan wordt gedaan. VGN: ‘Dit probleem was bij ons niet bekend.’

Staatssecretaris Clémence Ross-Van Dorp is amper aan regeren toegekomen. Ze wilde werk maken van de modernisering van de AWBZ en deze maand had ze graag de nieuwe Welzijnsnota uitgebracht. Maar ze is alweer een paar maanden demissionair. Ross-Van Dorp blikt terug op haar beleidsterrein. Over vermaatschappelijking, de welzijnssector en de rol van het ministerie van VWS. ‘Ik ben allergisch voor mensen die roepen dat ze zonder extra geld niet kunnen samenwerken.’

Zelfstandig wonende cliënten hebben recht op zorg aan huis. Maar hebben ze ook recht op welzijnsvoorzieningen, op ondersteuning bij deelname aan de samenleving? ‘De samenleving moet zich realiseren dat vermaatschappelijking van zorg ook een beschermingsplicht met zich meebrengt,’ vindt Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

De zorg voor verstandelijk gehandicapten verschraalt. Er is alleen tijd voor basiszorg, niet voor extra aandacht. Alles moet gepland worden, ruimte voor spontane zorg is er niet. Een lijst met kwaliteitscriteria van de AVVV, de koepel van beroepsorganisaties, moet de hoge werkdruk te lijf gaan. 'Ze krijgen hun natje en hun droogje, maar dat is het dan ook vaak'.

Maatschappelijke integratie en volwaardig burgerschap zijn gevleugelde termen in de gehandicaptenzorg. Maar hoe moet een volgend kabinet dit vormgeven? 'Laten we een einde maken aan de onmenselijke manier van leven in instellingen,' verwoordt Piet van den Beemt, directeur van stichting Arduin, de integratiegedachte.

'Jullie kunnen het niet, een regiovisie maken en uitvoeren,' hield Robbert Huijsman, hoogleraar Integraal Zorgmanagement, onlangs een zaal vol betrokkenen voor. Het fenomeen regiovisies - een samenhangend plan voor de zorg op regioniveau - bestaat nu een jaar of zeven. Maar het middel lijkt besmet geraakt en synoniem geworden voor langdurige bureaucratische processen die nauwelijks iets opleveren.

Welke vragen hebben professionals bij de begeleiding van gehandicapte en chronisch zieke migranten? Ömer Büyük van de Helpdesk Migranten - ondergebracht bij de CG Raad - blikt terug op de twee jaar helpdesk. De subsidiekraan gaat deze maand dicht. 'Er gebeurt weinig voor migranten, terwijl ze vaak voor dertig procent het cliëntenbestand van instellingen vormen.'

'Je moet 't scherp stellen, anders denkt men dat er niks aan de hand is,' zegt hoofdinspecteur Lucieer van de Inspectie voor de Gezondheidszorg over de kritiek die ze onlangs uitte op de kinder- en jeugdpsychiatrie. Het medicatiebeleid, behandelplannen en medezeggenschap zouden volstrekt onder de maat zijn. De sector erkent schuld, maar vindt nuancering op z'n plaats.

VWS stelt geld beschikbaar om jaarlijks 120 delinquente verstandelijk gehandicapten op te vangen en te behandelen. Ze worden ondergebracht bij de vijf behandelcentra voor gedragsgestoorde licht verstandelijk gehandicapten. Mirjam Geesink, projectleider van De Borg, het expertisecentrum van de vijf centra, is hier erg tevreden mee. 'Het is echter onduidelijk hoeveel mensen met een lichte verstandelijke handicap nu nog vast zitten in de normale gevangenis. Wellicht moeten er nog meer plaatsen bij komen.'