Als je daar niet op voorbereid bent, kunnen zaken gemakkelijk escaleren. De gemeente Montfoort heeft dat aan den lijve ondervonden en gooide het roer om. Wat kunnen we van Montfoort leren?

Movisie heeft samen met de Uitvoeringsbrigade en Stichting Reindert afgelopen half jaar een actieonderzoek uitgevoerd in Montfoort. De aanleiding: een man (met een verleden als vluchteling) had een 16-jarig meisje levensgevaarlijk verwond. Eén dag na deze gebeurtenis stond een groep demonstranten voor het gemeentehuis. Ze uitten hun onvrede in harde en sommigen zelfs met racistische bewoordingen. De demonstranten eisten directe verandering die hun veiligheid zou moeten waarborgen. Uit de gesprekken die we tijdens het onderzoek met alle betrokkenen voerden, blijkt dat de harde taal en acties veelal geen ideologische grondslag te hebben, maar vooral voort te komen uit andere zorgen en onvrede.

Niet verbonden

Het groeiend tekort aan woningen in nabijgelegen steden zorgt ervoor dat mensen uit die steden uitwijken naar Montfoort. Hiermee is niet alleen de woonmarkt in Montfoort onder druk komen te staan, maar ook de sociale cohesie en leefbaarheid. Mensen met stadse gewoontes, soms met een andere religie of cultuur en mensen zijn (nog) niet verbonden met het leven en de mores in Montfoort. Andersom: de Montfoorters zijn (nog) niet gewend aan de groeiende diversiteit en verandering die dat met zich meebrengt.

Jongeren die ‘s avonds rondhangen op het plein zorgen voor irritaties. Woningen die worden toegewezen aan mensen die gevlucht zijn, zorgen voor boosheid. Onder anderen omdat de ‘eigen’ jongeren die er geboren en getogen zijn, nog op de wachtlijst staan. En problemen uit de stad leiden in de openbare ruimte tot overlast en ervaren onveiligheid. Ook zijn er problemen die zich buiten het oog van de professional achter de voordeur afspelen. Gezinnen die de weg niet weten naar hulpverleners. En ook door mensen in hun omgeving niet gesignaleerd worden omdat men amper contact heeft.

Het ervaren gebrek aan aandacht en actie vanuit de gemeente om deze zaken te verbeteren, zorgt voor boosheid en frustratie.

Kritische reflectie

Hoe het altijd was, is veranderd. Dat vraagt ook om een kritische reflectie op beleid en werkwijze van gemeente en professionals in de wijk.

Dat betekent onder anderen helder communiceren over veranderingen, over keuzes bijvoorbeeld rond woningtoewijzing. Dat doe je niet door het plaatsen van een zakelijk bericht op de website van de gemeente, maar door de wijk in te gaan en met bewoners te spreken. Het vraagt ook om opnieuw investeren in verbinding tussen bewoners, de oude en nieuwe Montfoorters en het creëren van het wij-gevoel. En werken aan herstel van vertrouwen tussen de bewoners, de gemeente en professionals in de wijk.

Dat begint bij aanwezig zijn, je laten zien, een praatje maken met bewoners, deelnemen aan kleine evenementen. Dat kan met kleine gebaren. Zo werd de BOA (buitengewoon opsporingsambtenaar) die een potje voetbal meespeelde met de jongeren op het plein, zeer gewaardeerd door de bewoners.

In Montfoort is het begin gemaakt. Door de gesprekken met de bewoners kwamen de onderliggende onvrede en zorgen van bewoners bloot te liggen. Het oprecht luisteren en de belofte om samen met maatschappelijke organisaties, wijkprofessionals en bewoners te gaan werken aan het vergroten van de leefbaarheid, heeft de angel er grotendeels uitgehaald. Daarbij is het essentieel om vervolgens niet alleen te praten maar ook  concrete verbeteringen merkbaar en zichtbaar te laten zijn. Om het vertrouwen van bewoners terug te winnen geldt voor hen: ‘eerst zien, dan geloven’.

Nederland telt veel gemeenten als Montfoort. Met vergelijkbare ontwikkelingen en uitdagingen. Meer leren van de ervaringen in Montfoort? Lees het rapport hier: iBabs Online

Annemarie van Hinsberg, programmaleider sociale stabiliteit Movisie.