De vorige keer blogde Jacqueline over het verschil tussen beeld en werkelijkheid >>

Ik was er als ouder al achter gekomen dat de mooiste opvoedtips echt niet werkten wanneer ikzelf niet goed in mijn vel zat. En ook in mijn werk met gezinnen zag ik het belang van het versterken van de ouder in plaats van alleen te kijken naar het specifieke opvoedprobleem.

Wat is ouderschap?

Maar wat is nu eigenlijk ouderschap? Iedereen heeft natuurlijk wel een beeld bij wat een ouder is, maar wat houdt dat ouderschap nu echt in? Wat betekent het voor een man en vrouw om vader of moeder te worden? Houdt ouderschap alleen in dat je een kind moet opvoeden of komt er meer bij kijken?

Handboek

Alice van der Pas heeft een grote bijdrage geleverd aan het verhelderen van het begrip ouderschap. Ze heeft daarbij  gekeken naar wat nu maakt dat het ouders wél lukt in hun gezin, ook wanneer de omstandigheden niet ideaal zijn. Wat zij daarin heeft ontdekt is te lezen in haar tiendelige Handboek Methodische Ouderbegeleiding. Voor mij waren drie dingen opvallend aan wat Alice van der Pas beschreef:

• Ouderschap is meer dan opvoeden alleen
• Een definitie van ouderschap
• Buffers

Meer dan opvoeden alleen

Voor ouders is het opvoeden van een kind een belangrijke taak. Maar er komt meer bij kijken. Lukt het de ouder om het gezin financieel te laten draaien en lukt het om werk en gezin te combineren?  En wanneer je kind niet bij je woont bijvoorbeeld door scheiding of uithuisplaatsing blijf je natuurlijk toch de ouder van het kind ook al ben je misschien niet meer de opvoeder.  Als hulpverlener is het belangrijk om naar de brede invulling van ouderschap te kijken, ander zouden je mooie opvoedtips zomaar tevergeefs kunnen zijn.

Definitie

Van der Pas heeft een definitie van ouders  geformuleerd: ‘Een ouder is een persoon met een besef van tijdloos en onvoorwaardelijk verantwoordelijk zijn voor een kind’.  Een ouder zal in principe een leven lang verantwoordelijk, of zich in ieder geval betrokken voelen bij het kind, ongeacht of de ouder de opvoedersrol heeft. In trainingen levert het bespreken van deze definitie vaak mooie gesprekken op. Bekijk hem in gedachten eens met de ouders waar je mee werkt. Gaat de definitie voor hen op?

Buffers

Het denkschema van buffers is een mooi denkmodel voor ouderbegeleiders. De vier beschreven buffers zijn de solidaire gemeenschap, een goede taakverdeling, de metapositie en de goede ouderervaringen. Deze buffers spelen een grote rol bij de invloed van omstandigheden op de ouderlijke werkvloer. Zijn er bij bijvoorbeeld een echtscheiding mensen in de omgeving die wat taken kunnen verlichten, lukt het de ouder om vanuit een helikopterview naar de situatie te kijken en te zien wat het kind nodig heeft? De omstandigheid van de scheiding is niet te veranderen, de buffers zijn echter wel te versterken. Wanneer je daar als hulpverlener naar kijkt, kan dit zoveel opleveren.

In de praktijk

Werk je met ouders? Dan hoop ik dat het voorgaande bekend voor je was. Zo niet, verdiep je dan eens in het werk van Alice van der Pas. Want haar nalatenschap is het waard om voort te blijven leven.