Vraaggericht en vraaggestuurd werken zijn momenteel gevleugelde begrippen in de welzijnssector. Toch is de invloed van burgers en klanten op beleid en activiteiten er nog nauwelijks geregeld. Dinsdag 25 januari nam staatssecretaris Vliegenthart de 'Werkmap Kwaliteitspanel Welzijnssector' in ontvangst. Dit instrument biedt welzijnsinstellingen op papier de mogelijkheid hun consumentenbeleid op poten te zetten. Maar wie pakt de handschoen op? De eerste stappen van een inhaaloperatie.

Met het organiseren van allerlei ontspanningsactiviteiten probeert de Stichting Alegria in Den Bosch het uitzichtloze bestaan van uitgeprocedeerde moeders en hun kinderen enigszins te verlichten. De stichting steunt op vrijwilligers die, waar dat nodig is, samenwerken met de reguliere hulpverlening. De enige betaalde medewerkster en drijvende kracht achter de stichting is Ana Menezes. 'Uit eigen ervaring weet ik hoe dodelijk verveling kan zijn.'

Makkelijk te bemiddelen werklozen zijn door de florerende arbeidsmarkt uit de kaartenbakken van sociale diensten verdwenen. De langdurig werklozen die overblijven hebben intensieve begeleiding nodig. De rol van arbeidsbureaus daarbij is niet langer vanzelfsprekend; de gedwongen winkelnering is onlangs vervallen. Nu de moeilijkste categorieën werklozen aan bod komen, liggen er kansen voor het welzijnswerk. Divosa-directeur Paul Lemmen pleit voor meer samenwerking tussen sociale diensten en welzijnsorganisaties. Het welzijnswerk als gewilde bruid in de sociale zekerheid?

Dankzij aangepaste salarissen en overheidssubsidies kunnen verstandelijk gehandicapten op de reguliere arbeidsmarkt de concurrentie aan met ‘gewone’ werknemers. Stichting Start Kans, onderdeel van de bekende keten van uitzendbureaus, begeleidt momenteel zo’n 900 verstandelijk gehandicapten in reguliere bedrijven. Sinds twee jaar kunnen ook ongeveer 300 doven, blinden en mensen met psychiatrische problematiek profiteren van de coaching van Start Kans. 'De coaching is in principe onbeperkt, maar gewoon betaald werk is het uiteindelijke doel van onze methodiek', zegt jobcoach Job Groot van vestiging Utrecht. Doortastendheid is volgens Groot de belangrijkste eigenschap die de jobcoach in huis moet hebben.

Employability, jobmarketing, loopbaanplanning. Volgens arbeidsdeskundigen moeten zorg- en welzijnsinstellingen zich meer gaan toeleggen op het aantrekkelijk maken en houden van banen voor hun personeel. Want in tijden van toenemende krapte op de arbeidsmarkt is het binnenhalen van voldoende getalenteerde mensen één ding, maar zorgen dat ze tevreden blijven, zich ontwikkelen en niet opgebrand raken en in de WAO belanden, is vers twee.

Het rommelt rond het Persoonsgebonden Budget. Half januari wees een onderzoek van de Commissie Toezicht Uitvoeringsorganisatie op een onvoorstelbare ongerijmdheid: terwijl er duizenden cliënten op de wachtlijst staan voor een Persoonsgebonden Budget, worden tientallen miljoenen guldens PGB-geld niet gebruikt. Staatssecretaris Vliegenthart heeft voor maart aan de Kamer verbeteringen van de regeling toegezegd. Maar ook zij zal eerst het raadsel moeten oplossen. 'Ik geloof niet dat de zorgkantoren onwillig zijn, dat zou te gek zijn voor woorden', stelt beleidsmedewerker Jacques van der Steur van het College voor Zorgverzekeringen.

De Bureaus Jeugdzorg moeten worden omgevormd tot grote regionale instellingen waarin ook de uitvoering van alle ambulante hulp is ondergebracht. Hiervoor pleit de commissie Günther in haar advies over de Wet op de jeugdzorg dat eind vorig jaar aan minister Korthals van Justitie en staatssecretaris Vliegenthart van VWS is aangeboden. Het advies oogst weinig enthousiasme. Alom wordt gevreesd dat de zo gewenste onafhankelijke en objectieve zorgtoewijzing verdwijnt.

Eind vorig jaar kwam de Stichting Opmaat in opspraak vanwege slecht management en een chaotische situatie in de woongroepen van geestelijk gehandicapten. De Inspectie schreef een vernietigend rapport, waarop in januari dit jaar een aanwijzing volgde van staatssecretaris Vliegenthart. Inmiddels is directeur Rodenburg vervangen door een interim-manager en de voltallige Raad van Toezicht trok zich terug. Een teleurgestelde John Roozen blikt terug op de gebeurtenissen: 'We zijn niet streng genoeg geweest, maar het voordeel van de twijfel is ons ook niet meer gegund.'

De meeste welzijnorganisaties hebben inmiddels ouderenadviseurs in dienst, of zijn bezig deze nieuwe functie handen en voeten te geven. Het goed adviseren en bevorderen van zelfredzaamheid van ouderen wordt steeds belangrijker nu zij langer op zichzelf blijven wonen. Maar wat doen ouderenadviseurs eigenlijk precies en waarmee krijgen zij te maken? Zorg + Welzijn liep een dag mee met Janine Drewes, ouderenadviseur bij Doras, Welzijn Ouderen Amsterdam-Noord. ‘Ik krijg vooral te maken met ouderen met complexe problemen.’

Door een vloed aan ontuchtaffaires is de afgelopen vijftien jaar de omgang tussen hulpverleners en jeugdigen in de jeugdzorg onder grote spanning komen te staan. Sommige instellingen hebben sindsdien een heel arsenaal aan maatregelen genomen om seksuele intimidatie en zogeheten grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Inclusief regels die verbieden dat groepsleiders al te confidentieel met hun pupillen omgaan. Is intimiteit tussen volwassenen en kinderen heden ten dage nog altijd een heikel punt? Of heeft de ‘nieuwe afstandelijkheid’ inmiddels overal al zijn intrede gedaan?