Door Ephraïm Patty
‘Taak- of werkstraffen voor criminele jongeren worden nu nog te vaak vervuld op een anonieme locatie.’ Dat zei premier Balkenende op het CDA-congres afgelopen zaterdag. Die taakstraffen moeten zoveel mogelijk in de eigen buurt moeten worden uitgevoerd, waar familie en vrienden wonen. Met zulke maatregelen wordt de dader direct aangepakt, in zijn portemonnee en in zijn reputatie. Het CDA-congres had als thema respect. ‘Hufterigheid is onze vijand’, zei Balkenende.

Harde kern
Volgens de premier blijkt uit politie-analyses dat 130.000 kinderen van tien en elf jaar zich minimaal een keer per jaar ernstig misdragen of een misdrijf plegen. Dat komt neer op één op de drie tien- en elfjarigen. Het gaat om bekladding, pesten, brandstichting, winkeldiefstal en fysiek geweld. Op deze leeftijd kan volgens Balkenende erger voorkomen worden door vroegtijdig in te grijpen. ‘Er ontstaat een kleine harde kern in de dop die dreigt af te glijden.’ Voor het eind van het jaar komt het kabinet met een wetsvoorstel om hardnekkig probleemgedrag van kinderen tussen tien en twaalf jaar aan te pakken, kondigde de premier aan.

Gebruikelijk
‘Het is haast gebruikelijk en voor de hand liggend in het huidige politieke klimaat om met zulke uitspraken te komen’, beoordeelt Peter van der Laan de uitspraken. ‘De praktijk kan er alleen niks mee.’ Van der Laan is als senior onderzoeker verbonden aan het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhavingin Leiden. ‘Als je bijvoorbeeld kijkt naar de uitspraak ‘hufterigheid is onze vijand’, wat versta je dan onder hufterigheid? Is dat naast criminaliteit ook het opsteken van je middelvinger of door rood licht rijden?’

Cijfers
De cijfers uit de politie-analyses van kinderen tussen tien en elf jaar worden verkeerd uitgelegd, zegt de onderzoeker. ‘Ze komen niet uit politie-analyses, maar uit een rapportage van een aantal collega’s en mijzelf. We vermelden hierin dat het met de bulk van die kinderen, die zich op die leeftijd misdraagt, wel goed zal gaan. Een kleine groep heeft extra aandacht nodig omdat ze daarnaast nog met andere problemen kampen.’ Extra reden om alert te zijn bij die groep, maar verder hoef je er niet veel woorden aan vuil te maken, vindt hij. ‘Dat een kleine harde kern in de dop dreigt af te glijden, is niet aan de orde. Politiecijfers hierover zijn er simpelweg niet en suggereren dit dus ook niet.’

Negatieve impuls
Van der Laan vindt het goed om de criminaliteit aan te pakken en om daders de aangerichte schade te laten betalen. ‘Daar is niks mis mee en dat laatste gebeurt nu al regelmatig.’ Maar hij betwijfelt of het zou helpen om jongeren in hun eigen buurt hun taakstraf te laten doen. ‘Zo’n vorm van ‘naming and shaming’ zal eerder voor een negatieve impuls zorgen bij jongeren.’ Het verbaast hem dat de CDA zich op deze manier heeft uitgelaten over een hardere aanpak. ‘Zulke uitspraken geven alleen maar voeding aan een nóg negatievere benadering van jongeren die de fout in gaan.’