Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties16

‘Nooit meer zorgorganisaties’

Ben Stoelinga (Vilans)* schreef een reactie op het opiniestuk van Hans Hoogerheide en Ad de Jongh, die pleiten voor een vast budget voor zorgorganisaties. Stoelinga gaat een paar stappen verder en pleit voor een nieuw adagium: 'Nooit meer zorgorganisaties'. 'Start is: iedereen kan wonen – niemand daarvan uit te zonderen. Vervolgens: ondernemerschap in plaats van bestuurderschap. Ondersteunen van de burger in plaats van zorgleverantie. En niet langer dit aanbod krachteloos ontvangen maar eigen verantwoordelijkheid en regie nemen en krijgen.'
'Nooit meer zorgorganisaties'

In hun bijdrage ‘Zo hou je ouderenzorg betaalbaar’ pleiten Hans Hoogerheide en Ad de Jongh voor een vast budget voor zorgorganisaties in combinatie met het afschaffen van marktwerking. Dit om bureaucratie, bedrijfsmatig werken en ‘goudgerande vertrekpremies’ tegen te gaan en directe zorgverlening te promoten. Ik deel de aandacht voor het primaire proces, maar vraag me serieus af of we met het geven van een vast bedrag aan de organisatie wel ver genoeg gaan. Want zo is het ooit begonnen en je ziet waar het uiteindelijk op uit draait.

Dat organisaties zich vormen en voortdurend uitbreiden is in Nederland een haast natuurlijk proces. En dat proces van steeds meer en steeds grotere instituten creeërt eigen wetmatigheden – bureaucratie is nog het minste, elkaar pesten in het verzorgingshuis lijkt me erger. Het voortdurende pleidooi voor ‘meer handen aan het bed’ geeft het beste weer hoe ver wij van de cliënt en zijn problemen met de deelname aan het dagelijks leven zijn geraakt. Als ‘verschraling van de zorg’ het probleem is, dan blijft de oplossing – meer bedden en meer personeel rond het bed  – binnen de institutionele context. Dat is dus waar volgens mij de cliënt mee zit.

Institutionalisering ontmoedigen lukt niet met de kaasschaaf van ietsje minder hier en ietsje meer daar en een CAO-salaris voor de directeur. Ik pleit daarom voor een meer disruptieve benadering: een radicale scheiding tussen zorg en organisatie. Dit dan in aanvulling op het al bekende financieel onderscheiden en beleidsmatig scheiden van wonen en zorg. Huisvesters nemen in het laatste geval hun huisvestingsplicht zo serieus dat ze ook onderdak bieden aan burgers waarvoor intensieve hulp op afroep en zonodig 24 uur per dag aanwezig moet zijn. Kleinschalig wonen – in de groep of in elkaars nabijheid – is daar een goed voorbeeld van.

Bij het scheiden van zorg en organisatie financieren we alleen de zorg. En die zorg is in mijn optiek gericht op het ondersteunen van mensen bij de participatie – gegeven hun  ernstige en langdurende gezondheidsproblemen. En vervolgens bieden zzp-ers die ondersteuning aan. Samen met de informele ondersteuners vormen zij het netwerk van de cliënt. Een van deelnemers aan het netwerk zorgt voor de samenhang en continuïteit en legt verbindingen met de lokale omgeving. Voor die casemanagement functie is ook geld beschikbaar. Dat is alles. Geen organisaties meer, dus ook geen directeuren en bestuurders meer en ook geen CAO. Ik gun iedereen zijn collectieve regeling maar de vakbonden zijn net zo goed gevangen in het institutionele web – neem bijvoorbeeld de krampachtige houding die de bonden innemen ten opzichte van het PGB. “Meer keuzevrijheid: oké, maar kom niet aan ons personeel.”

Start is: iedereen kan wonen – niemand daarvan uit te zonderen. Vervolgens: ondernemerschap in plaats van bestuurderschap. Ondersteunen van de burger in plaats van zorgleverantie. En niet langer dit aanbod krachteloos ontvangen maar eigen verantwoordelijkheid en regie nemen en krijgen – juist ook voor en namens de burger met ernstige gezondheidsproblemen. Een nieuw adagium: ‘Nooit meer zorgorganisaties’ – zo eenvoudig en ook zo stimulerend kan het zijn!

Link: Hans Hoogerheide en Ad de Jongh, ‘Zo hou je ouderenzorg betaalbaar’

* Ben Stoelinga is adviseur bij Vilans, kenniscentrum voor de langdurende zorg en schreef deze opinie op persoonlijke titel.

Bron: Foto: ANP/Rick Nederstigt

16 REACTIES

  1. Dit komt de bazen wel goed uit geen vakbonden meer, geen gekwalificeerd personeel. Hoi de thuiszorg gaat dezelfde richting uit als de post, goed geschoolde banen worden weggegooid.
    Je legt nu alle problemen bij de ZZP, geen pension want er is geen geld voor, zelf de opleiding betalen wat niet gebeurt ook omdat er geen geld voor is.
    We moeten terug naar de situatie voor de marktwerking, instellingen op mesanivo, tussen de 400 en 800 werknemers, hier heb je korte lijnen, geen hoge directie salarissen, en uit de sociologie en organisatiekunde is deze grote het effectiefst.
    De buurtzorg is te klein en te kwetsbaar.

  2. Lees alle reacties
  3. Beste Hans,
    We zitten opgescheept met een verouderd systeem dat – tegen beter weten in – jaarlijks miljoenen euro’s kost om overeind te houden. We investeren in benzine slurpende en milieu vervuilende Lada’s terwijl de hybride auto lonkt. Geef ons een Toyota Prius! Wat betekent dat voor kwaliteit en betaalbaarheid van de langdurende zorg? Kwaliteit in de zorg zou moeten gaan over gezondheidswinst. In het Lada systeem klaagt het management dat de verzorgende steeds minder tijd krijgt voor een praatje met de kwetsbare oudere. De Toyota Prius geeft de kwetsbare persoon zelf mogelijkheden om nog aanwezige capaciteiten te gebruiken. Als je je hele leven betekenis hebt gehaald uit het feit dat je voor anderen hebt gezorgd, hoe kan je die (rest)kwaliteit dan zo optimaal mogelijk blijven gebruiken? Als de mantel actief bijdraagt aan mijn gezondheidswinst hoe kan die mantel dan integraal onderdeel van het kwaliteitssysteem worden? Vraag: waarom lukt zoiets niet bij de Lada’s? Antwoord: omdat instituten niet worden afgerekend op gerealiseerde gezondheidswinst maar op aantal bedden, patiënten, behandelingen, uren geleverde zorg of reinheid van de keuken.
    Dan de betaalbaarheid. Dat is een probleem met meerder gezichten. De hoogte van de AWBZ premie – modaal € 375 per maand – zorgt voor grote druk. We willen solidair met elkaar zijn als de hoogte van de premie, het risico (de kans dat het mij kan overkomen) en kwaliteit van geleverde zorg elkaar in evenwicht houden – maar deze uitruil is steeds meer een lotto geworden. Innovatie (investeren in gezondheidswinst) wordt door het systeem niet beloond – middelmaat en ondermaats functioneren worden niet gestraft. Bewoners van De Florence Zorggroep in Den Haag hebben pech – en zij niet alleen. Als we definitief afscheid van de Lada’s willen nemen, dan kost dat een flinke cent, maar slechts eenmalig – vergelijkbaar met de verzelfstandiging van de woningcorporaties. Financiële solidariteit zullen we voor een belangrijk deel op een andere leest moeten gaan schoeien dan het onpersoonlijke en anonieme AWBZ-fonds. In verschillende landen zijn parallel aan de bestaande munteenheden alternatieve munten in ontwikkeling. Deze alternatieve munten kun je verdienen door je in te zetten voor je mede burger en daarmee kun je bijvoorbeeld sparen voor eigen of andermans ‘zorgpensioen’. Dit soort munt bevordert de samenhang tussen de mensen. – waarover verder discussie.
    Ben Stoelinga

  4. Helemaal mee eens Ben. Kleinschaligheid met een menselijke maat! Ieder zijn eigen budget, zodat de overhead niet alle zorggeld kan opslokken. Eigen regie, maar met voldoende ondersteuning om de kwaliteit te waarborgen van het liefst een onafhankelijke regionale instantie.

  5. Beste Ben, scheiding tussen zorg en wonen is voor mij geen punt van discussie. Hoe minder ouderen in een instelling verblijven, des te beter. Betekent wel dat je zo moet bouwen, dat er waar dat nodig is thuis zorg verleend kan worden.
    Wat de zorg betreft, hoe minder “organisatie”, hoe beter het is. Blijft over de vragen: hoe houden we de zorg betaalbaar? hoe garanderen we dat er voor elke oudere zorg beschikbaar is? en hoe garanderen we de kwaliteit van die zorg?
    In de verdere gedachtewisseling zullen we elkaar op die punten wel kunnen vinden. Ik hoop dan ook zeer dat de discussie doorgaat.
    Groet van Hans

  6. Nooit meer zorgorganisaties.
    Met veel belangstelling volg ik, 83 jaar, de reacties op het opiniestuk van Hans Hogerheide en Ad de Jongh. Het verheugt mij dat de officials die werkzaam zijn in de ouderenzorg kennelijk beseffen dat de huidige organisatievorm van de ouderenzorg aan een grondige evaluatie toe is. Als oudere die ook in politieke kringen probeer op te komen voor een betere en tevens goedkopere ouderenzorg wil ik graag een bescheiden bijdrage leveren aan de nu lopende heroriëntering van de ouderen zorg.
    Het ouder worden van onze bevolking wordt afgeschilderd als een natuurramp met de daarbij behorende negatieve gevolgen voor mens en staatshuishoudboekje. Men gaat er klakkeloos van uit dat de toegevoegde levensjaren alleen maar hulpbehoevend worden doorgebracht. Ouderen blijven langer gezond en zijn prima in staat nog een aantal jaren belangrijke maatschappelijke functies te vervullen. Ouderen van nu met een rijke levenservaring, opgedaan in beroep en bedrijfsleven zijn het onderwerp van een verondersteld kostenprobleem. Er wordt over hen gesproken, er worden verstrekkende beslissingen genomen zonder enige inspraakmogelijkheid. Over hun hoofden heen worden door jonge opgeleidde managers besluiten genomen die voor de zwakkeren en hulpbehoevende onder ons vaak mensonwaardig uitpakken.
    De in gang gezette rampzalige schaalvergroting heeft meer kapot gemaakt dan ons lief is. Investeringen van miljoenen euro,s zijn onomkeerbaar en leiden tot jarenlange onnodige afschrijvingen e.a. onderhoudskosten. Mevr. Bussemaker, voorheen staatssecretaris volksgezondheid, heeft berekend dat wanneer in heel Nederland de thuiszorg zou worden uitgevoerd volgens BUURTZORG dit een jaarlijkse besparing zou opleveren van 2 miljard euro,s. Het toelaten van de marktwerking is onvoldoende filosofisch benaderd zowel door de politiek als door de sector zelf. Ondanks herhaalde waarschuwingen vanuit het maatschappelijk werkveld is voornamelijk de politiek niet in staat gebleken hier corrigerend op te treden. Het voortschrijdend inzicht van de werkers is door het management van de zorgorganisaties genegeerd.
    De opinievorming rond het thema NOOIT MEER ZORGORGANISATIES wordt nu, helaas, vanuit het management opgestart. Dit vind ik een verkeerde benadering. Liever zou ik zien dat het idee van oud minister Vermeend in praktijk zou worden gebracht. Toen hem gevraagd werd welke aanpak hij zou kiezen om bezuinigingen door te voeren was zijn antwoord ,, ik zou naar de werkers op de werkvloer gaan en hun voorleggen,, wij hebben een probleem hoe lossen wij dit samen op””.
    Naar mijn mening is terugkeer naar de oude financiële structuur onmogelijk en ongewenst. Wat oud minister Hoogervorst op gang heeft gebracht door middel van marktwerking in de zorg was onvermijdelijk daarvoor zijn voldoende zwaarwegende argumenten voorhanden.
    Waarover kan een geïnteresseerde leek nu al opmerkingen maken t.b.v. deze opinievorming?
    1 Met geraffineerde marketing technieken doen lobbyisten hun uiterste best om het PGB systeem in een negatieve omgeving te plaatsen. Ongeregeldheden worden sterk vergroot.
    2 De zelfde tactiek wordt toegepast om zorgboerderijen in een kwaad daglicht te plaatsen. Vergoedingen voor dagbesteding worden als een citroen uitgeperst.
    3 Zorg voor de oudere en gehandicapte burger is het slachtoffer geworden van een puur bedrijfsmatige benadering waardoor de overheadkosten een onaanvaardbaar groot deel van de beschikbare gelden (opgebracht door diezelfde burgers) in beslag nemen. De buitensporige salariëringen en gouden handdrukken staan in schril contrast met de uitkeringen.
    4 Welzijns organisaties maken van de eerder genoemde marketing technieken gebruik om hun eigen markt te kunnen blijven bedienen. Dit overvloedige aanbod heeft bij de burger ieder initiatief tot zelfwerkzaamheid en zelfredzaamheid weg genomen.
    5 De oudere en gehandicapte burger wordt steeds afhankelijker en wordt gedegradeerd tot een product waaraan geld verdiend kan worden. Partners en familieleden durven vaak geen kritiek te leveren bang als ze zijn dat hun hulpbehoevende partner daar nadelen van kan ondervinden.
    6 Wat zou een betrokken oudere verder willen opmerken?
    Doorgaan met deze opinievorming via dit forum.
    Betrek ouderen meer in de verdere opinievorming rond de ouderenzorg. Enquêteer hun via Internet over hun visie op een betere en betaalbare ouderenzorg.
    Het PGB systeem vereenvoudigen door meer gebruik maken van de ICT mogelijkheden. Vele ouderen kunnen uitstekend overweg met hun computer.
    Meteen stoppen met voorgenomen fusies.
    P.S.
    Om een beter inzicht te krijgen in de gevolgen van de marktwerking in de zorgsector kan ik geïnteresseerden van harte aanbevelen de boeken door de bekende filosoof Hans Achterhuis, DE MARKT VAN WELZIJN EN GELUK ( ISBN 90 263 2038) en DE UTOPIE VAN DE VRIJE MARKT (ISBN 978 90 477 02573).
    Sjaak van Osch.

  7. [Bij het scheiden van zorg en organisatie financieren we alleen de zorg]
    Ik pleit al lang voor deze scheiding. En niet alleen voor de zorgvragers, maar ook voor de zorgverleners. Veel te vaak merk ik dat er heftig bezuinigd wordt op hulpverleners die naar willekeur van zorg’managers’ ingezet worden op de meest mensonvriendelijke manier, alsof het machines zijn. En waarbij aan die machines alleen het hoogstnoodzakelijke onderhoud wordt gepleegd.
    En dat terwijl de zorgverlening de inkomsten genereert, geen zorgverleners geen patienten/bewoners; men werkt zich voor een schijntje kapot terwijl de ‘zorgonderneming ‘ het geld gebruikt om de hele tent draaiende te houden, ook die vaak nutteloze functies worden betaald uit de pot van bijelkaar gewerkt geld.
    Patienten vragen om een zorgverlener en krijgen een manager!
    Goed stuk!

  8. Beste Hans
    Natuurlijk heb je gelijk dat we ons vooral moeten bekommeren om de mensen met ernstige gezondheidsproblemen en behoefte aan intensieve ondersteuning. Voor hen heb ik mijn reactie ook bedoeld. Vermaatschappelijking van de zorg is juist voor hen relevant. Daarvoor is dus een omslag in het denken nodig. Toen Marcel van Dam in de vorige eeuw als Staatssecretaris Volkshuisvesting pleitte voor volwaardige huisvesting van studenten (de latere HAT-eenheden) stond de wereld op zijn kop. Studenten ‘gewoon’ laten wonen in plaats van op een kamertje: belachelijk voor woorden! Dus een omslag in beleid en praktijk kan en de tijdgeest is nu rijp voor volwaardige huisvesting met intensieve ondersteuning voor dementerende ouderen of verstandelijk gehandicapten. Immers: iedereen kan wonen. Toch!

  9. geachte pim
    als jij de alfa constructie zo goed vond, dan ga je daar toch lekker voor werken.wij vrouwen worden tegenwoordig geacht om in ons eigen onderhoud te voorzien.wij willen ook graag een pensioen opbouwen,en in de ziektewet kunnen als je ziek wordt ,en natuurlijk ook nog een fatsoenlijk loon verdienen zodat wij ons zelf kunnen onderhouden zonder de hand op te houden bij de sociale dienst,die tijd hebben we gehad.het uurloon van de vrouwen is nog altijd lager als van de mannen en het is tijd dat daar eens wat aan gedaan wordt,

  10. Eigenlijk is dit uitgebreide artikel precies waar wij voor staan en waar we voor willen gaan: een kleinschalige woonvorm voor (bij ons dementerenden) hulpvragers. Waarbij de bewoners zelf huur betalen en de zorg gefinancierd moet worden uit PGB of een vorm die hieruit moet ontstaan. Op de een of andere manier zal deze vorm van zorg toch gefinancierd moeten worden, omdat deze mensen thuis niet op te vangen zijn.
    Een vorm waarin er maar 1 fte aan coordinatiefunctie is en geen managementfunctie is, lijkt ons de enige juiste manier om de handen daar te laten wapperen waar ze nodig zijn.

  11. De manier waarop we de zorg in Nederland geregeld hebben leidt tot een toenemende afhankelijkheid van mensen van professionals. Instellingen hebben hier belang bij omdat zij worden afgerekend op daadwerkelijk geleverde professionele zorg. Beloon instellingen die samenwerken met welzijn, die het netwerk ondersteunen en die kiezen voor het individu in plaats van standaardoplossingen in een groep(je). Het hoeft niet duurder te zijn. Prachtige voorbeelden in Ierland gezien waarin wordt aangetoond dat een individuele benadering, samenwerking met het natuurlijke netwerk, een combinatie met reguliere welzijnsfaciliteiten én een focus op sociaal gewaardeerde rollen meer kwaliteit oplevert en minder geld kost.

  12. Wat leuk Ben, dat je zo’n uitgebreide reactie hebt geschreven. Ik hoop dat veel anderen eveneens zullen reageren.
    Ik vind het belangrijk dat we oplossingen vinden die voor alle ouderen werken. Niet alleen voor mensen die met betrekkelijk weinig zorg en begeleiding toe kunnen. Maar ook voor het hoogbejaarde echtpaar waarvan de vrouw aan vergevorderde dementie lijdt. Of voor de hoogbejaarde man die net getroffen is door een CVA,. Waar kunnen zij bij jouw huisvester op rekenen? Wat hebben de case manager en de ZZP-ers hen te bieden. Hoe bewaak je de samenhang en de kwaliteit binnen een zorgregio?

  13. Geachte,
    wij zijn momenteel bezig met het juist goed kunnen inhaken op de feiten zoals hierboven beschreven.
    Momenteel wordt bij ons gewerkt aan een mobiele oplossing waarbij ouderen vanuit huis het volgende kunnen doen; metingen verrichten, bellen, video-conferencing en waarbij de mobiele factor zwaar weegt om er ook tussenuit te gaan. Het device zal verder beschikken over GPS daar in geval van calamiteiten men traceerbaar is. Op dit moment is de software in ontwikkeling welke puur zal gaan werken op icoonherkenning om het zo simpel en eenvoudig mogelijk te maken. Deze software zou ook te gebruiken kunnen zijn op een eigen notebook.
    Voor meer informatie zou ik willen voorstellen om contact op te nemen met ondergetekend.
    F. Lambooy
    flambooy@b-port.nl

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.