Beste redactie van Zorg+Welzijn,

Ik deel graag mijn dilemma met jullie. Ik ben sociaal werker in een wijkteam en werk al zes jaar met gezinnen in aandachtswijken. Sinds kort begeleid ik een 17-jarige jongen, Amani*. Vanwege een onveilige thuissituatie en psychische klachten is hij al meerdere keren uit huis geplaatst. Hij heeft dringend behoefte aan intensieve begeleiding, maar de gespecialiseerde hulp die nodig is, zit al maanden overvol. Hij staat op de wachtlijst. Ik zie hoe Amani verder afglijdt: hij vermijdt school, zwerft soms op straat, en ik heb zelfs het idee dat hij daar een criminele carrière aan het najagen is. Hij is kwetsbaar en daardoor een makkelijke prooi voor criminelen.

Ik voel me machteloos. Amani heeft hulp nodig die buiten mijn expertise ligt, maar er is simpelweg nergens plek. Ik merk dat ik gefrustreerd raak: ik weet wat nodig is, maar kan het niet leveren. Ik twijfel aan mijn eigen rol, voel me verantwoordelijk voor Amani’s achteruitgang, en merk dat ik gespannen en vermoeid thuiskom. Ik overweeg zelfs om me ziek te melden, maar wil Amani ook niet in de steek laten.

Vriendelijke groet,

Bouchra

*Deze casus is fictief.

Beste Bouchra,

Wat vervelend om te lezen dat jullie zo vastzitten. Ik kan me voorstellen dat dit frustrerend is. Morele stress – die frustratie en machteloosheid omdat je weet wat nodig is, maar er niet bij kunt – is iets waar veel sociaal werkers tegenaan lopen. En het is belangrijk om te zeggen: het ligt niet aan jou.

Het zorgsysteem, met name de jeugdzorg, zit op veel plekken muurvast. Er zijn wachtlijsten van maanden voor specialistische hulp, de toegang is bureaucratisch en er wordt veel van de wijkteams gevraagd terwijl zij geen specialistisch behandelteam zijn. Jij kunt dus niet de hulp en zorg bieden die nodig is – en dat voelt wrang, zeker als je ziet dat jongeren daar de dupe van worden.

Wat kun je doen?

Verwijs via de huisarts of jeugdarts

De huisarts kan verwijzen naar gespecialiseerde GGZ-instellingen zonder tussenkomst van het wijkteam. Dit omzeilt soms bureaucratische opstoppingen. Huisartsen hebben soms sneller toegang tot crisisdiensten als het escaleert.

Onderzoek een tijdelijk verblijf via het Veilig Thuis-netwerk of crisisopvang:

Veilig Thuis kan, bij dreigende onveiligheid, opschalen naar crisishulp of tijdelijk verblijf, bijvoorbeeld crisispleeggezin of 24-uursopvang.

Zoek de samenwerking op met andere instanties

Denk hierbij aan het Centrum Seksueel Geweld. Zij bieden acute hulp en psychotrauma-opvang aan jongeren zoals Amani. Zij hebben vaak snellere routes naar gespecialiseerde hulp en kunnen tijdelijk casusregie overnemen of ondersteunen.

Maak gebruik van maatwerk via PGB of aanvullende fondsen

Denk aan inzet van een PGB voor tijdelijke individuele begeleiding, bijvoorbeeld een jongerenwerker of ambulante hulpverlener met ervaring in trauma. Sommige gemeenten bieden innovatieruimte of maatwerkbudget voor schrijnende gevallen.

Zoek verbinding met school/zorgcoördinator

Als hij bij een school staat ingeschreven, kan via de zorgstructuur soms jeugdhulp worden versneld. Denk aan schoolmaatschappelijk werk, of via de leerplichtambtenaar.

Schakel een jeugdconsulent of beleidsadviseur in bij de gemeente

Als alles stokt, kun je escaleren naar het gemeentelijk casuïstiek-overleg. Hier kunnen uitzonderingen gemaakt worden of urgente aanvragen opnieuw worden beoordeeld. Zet dit niet uit jezelf stilletjes op de mail, maar bel actief en betrek je teamleider. 

Zorg voor jezelf

Je hoeft dit niet alleen te dragen. Plan een gesprek met je teamleider of een supervisor. Morele stress hoort bij het werk, maar mag niet ten koste gaan van je gezondheid. Dat is ook professioneel handelen.

Dat laatste is misschien lastig. We hebben sociaal werkers gevraagd om tips te geven om overbelasting te voorkomen en hebben 5 tips op een rij gezet. Het neemt de morele stress niet weg, maar zorgt hopelijk voor meer draagkracht. 

Ook een vraag? Mail deze naar zorgenwelzijn@bsl.nl of benader ons op LinkedIn of Instagram.