De Rekenkamer Zaanstad heeft onderzocht in hoeverre de gemeente heeft geleerd van de ervaringen in de Jeugdteams en komt met een tussenbalans.

De professionals  in de Jeugdteams zien dat de nieuwe manier van werken ervoor kan zorgen dat gezinnen snellere en meer hulp op maat kunnen krijgen, dat de nieuwe aanpak de eigen kracht kan versterken en de professional meer ruimte geeft. Maar vooralsnog ervaren zij ook nog veel knelpunten:

De contactmomenten tussen de Jeugdteamleden om elkaar te leren kennen en elkaars expertise in te kunnen schakelen, zijn beperkt.

Het aanboren van eigen kracht blijkt in de praktijk lastiger dan gedacht. Er is weerstand bij gezinnen als de omgeving wordt ingeschakeld. Bovendien is het netwerk van mensen met een meervoudige problematiek beperkt.

Door de generalistische werkwijze is het Jeugdteam bang dat deskundigheid verloren gaat. Er is weinig specifieke expertise in de teams.

Het is nog onduidelijk tot wanneer een Jeugdteamlid een hulpvraag zelf kan behandelen en wanneer specialistische hulp moet worden ingeschakeld. Of wanneer er een resultaat is behaald.

Met sommige partners is er nog geen goede samenwerking, zoals huisartsen, de verslavingszorg en het crisisteam. Hierdoor is het Jeugdteam meer gericht op het voorkomen van escalatie van problemen, in plaats van het voorkomen, de-medicaliseren en normaliseren.

De registratiesystemen functioneren nog niet goed, waardoor het niet altijd duidelijk is welke hulp al is ingezet en wanneer  is doorverwezen naar specialistische zorg.

De verschillen tussen de Jeugdteams kunnen leiden tot kwaliteitsverschillen in de aangeboden hulp.

Het is de vraag of er echt minder wordt doorverwezen naar specialistische hulp en of de laagdrempeligheid van de Jeugdteams juist leidt tot een toename van hulpvragen.

De wijken krijgen een apart budget van de gemeente, maar er is geen rekening gehouden met de zorgzwaarte in de wijk. Hierdoor kunnen sommige Jeugdteams niet uitkomen met het budget.

Doen we de dingen goed?

De Rekenkamer Zaanstad adviseert de gemeente om meer van de Jeugdteams te leren. Het advies is om al lerend te ontwikkelen, stelt de Rekenkamer. Dat betekent dat je problemen signaleert en vervolgens oplost. Vraag jezelf af: doen we de dingen goed? En de tweede vraag is: doen we de juiste dingen? Het is goed om eerdere keuzes te heroverwegen, volgens de Rekenkamer.  Ook is het belangrijk om sneller en systematischer te leren van ervaringen en die lessen ook te delen. Dat wordt nu nog niet goed gedaan.

Wie heeft de regie?

Het tweede advies is: maak de regierol van de Jeugdteams duidelijker. Vaak is het onduidelijk wie de regie in de zorg aan gezinnen en jeugdigen heeft en hoe ver die regie reikt. Zeker als de medewerkers uit het Jeugdteam geen extra bevoegdheden hebben om de regiefunctie af te dwingen richting samenwerkingspartners. De gemeente moet duidelijk maken wie de regie heeft en hoe die rol er precies uitziet.

Zorg voor goede registratie

Het nieuwe jeugdstelsel is gebaseerd op een aantal aannames. Generalistisch werken moet zorgen voor adequate zorg. Het inzetten op preventie en eigen kracht moet ervoor zorgen dat de jeugdzorg kosten bespaart. Maar het moet nog blijken of dit in de praktijk lukt. Er zijn volgens de Rekenkamer veel tekortkomingen bij registratiesystemen die de Jeugdteams gebruiken. Terwijl juist met informatie over volumes, resultaten en kosten beoordeeld kan worden of het beroep op specialistische zorg echt afneemt.

Niet de verantwoordelijkheid van de gemeente

Het College van de gemeente Zaanstad zegt in een reactie op het rapport dat het onderzoek van de Rekenkamer is uitgevoerd in de tijd dat de jeugdhulpverlening nog niet onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten viel. Een periode waarin het aantal Jeugdteams net was uitgebreid en waarin ‘ongekend veel werk’  is verzet om de transitie te realiseren. Desondanks neemt het College een groot deel van de aanbevelingen van de Rekenkamer over.

Download hier het Bestuurlijk rapport: Transformatie zorg voor de Jeugd