1. Hoofdlijnenakkoord: wat betekenen de plannen voor sociaal werkers?

Natuurlijk was het grootste nieuws deze week dat de PVV, VVD, NSC en BBB een hoofdlijnenakkoord hebben gepubliceerd. Daarin staat bijvoorbeeld de ambitie om de gemeentelijke schuldhulpverlening verder te verbeteren. Ook wordt het behandelen van geschillen, conflicten en veelvoorkomende criminaliteit via wijkrechtspraak gestimuleerd. Welke plannen nog meer opvallen zetten we in dit overzicht: Hoofdlijnenakkoord: wat betekenen de plannen voor sociaal werkers?

2. ‘Het verkennend gesprek’ succesvol in Zwolle

Afgelopen maandag schreven we al over het verkennend gesprek, een veelbelovend instrument waar vanaf 2025 iedere burger recht op heeft. Een verkennend gesprek is een gestructureerd gesprek tussen een sociaal werker en een persoon die psychische klachten ervaart. Het verkennend gesprek komt “overwaaien” uit de geestelijke gezondheidszorg. Cliënten die psychische klachten ervaren kunnen er veel baat bij hebben, blijkt uit verschillende pilots. De gemeente Zwolle kwam na de verschijning van het Zorg+Welzijn-artikel met resultaten van een eigen vorm van het Verkennend Gesprek. Die resultaten zijn heel positief.

Het gaat om Wachtkracht. Mensen die op de wachtlijst komen bij een ggz-instelling kunnen binnen 2 weken een gesprek voeren met een ervaringsdeskundige. Zo kunnen ze hun verhaal kwijt en de ervaringsdeskundige wijst ze de weg naar bijvoorbeeld een passende daginvulling om meer structuur in de dag te krijgen. Of de ervaringsdeskundige legt verbindingen in het sociaal domein.

De ervaringen tot nu toe zijn veelbelovend, schrijft de gemeente Zwolle. ‘Zo werd bij 14% van de mensen die een verkennend gesprek voerden de wachttijd verkort. Het bieden van een luisterend oor en het geven van tips en advies zorgt vaak al voor verlichting en het voorkomt verergering of opstapeling van problemen.’

Het afgelopen jaar hebben de ervaringsdeskundige professionals in Zwolle met bijna 200 mensen dit gesprek gevoerd. Ruim de helft daarvan hebben ze opties in de sociale basis kunnen aanbieden. In 5% van de gevallen bleek een ggz-traject zelfs niet meer nodig. Cliënten beoordelen Wachtkracht gemiddeld met een 8,4.

Wachtkracht is een initiatief van WerV (de sociaal werk-tak van de Dimence Groep), Prisma Psychologie en PsyQ Zwolle (onderdeel van Lentis). De Gemeente Zwolle en Zilveren Kruis (en diens innovatiestichting SAG) zijn betrokken en financieren het project, dat loopt tot april 2025. Lees hier meer informatie en bekijk een filmpje waarin ervaringsdeskundige Fleur uitleg geeft over Wachtkracht.

3. Nieuwe hulpmiddelen voor mensen met depressie

Voor mensen met depressie zijn er 2 nieuwe hulpmiddelen om toe te werken naar een betekenisvolle plek in de samenleving. Er is de Herstelwijzer, een online tool waarmee mensen met depressie het herstelaanbod in hun regio kunnen bekijken. Zoals herstelacademies, buurthuizen, lotgenotengroepen en cursussen gericht op zelfontwikkeling. Online kunnen mensen met depressie vragen beantwoorden om een passend aanbod te vinden.

In het Herstelmaatjes-traject onderzoeken ervaringsdeskundige maatjes samen met de deelnemers welke stappen ze kunnen zetten om weer van betekenis te zijn in de maatschappij. Op hun eigen manier en in hun eigen tempo, met een gestructureerd traject en een persoonlijk herstelmaatje. Zowel de Herstelwijzer als het Herstelmaatjes-traject is gelanceerd door Pro Persona GGz, Ixta Noa, de Depressie Vereniging en het Radboudumc. Beide hersteltools worden geëvalueerd in wetenschappelijk onderzoek, schrijven de initiatiefnemers.

4. NVVK: Meer mensen met middeninkomen vragen hulp vanwege geldzorgen

NVVK-leden zagen in 2023 62 % meer ondernemers met geldzorgen dan in 2022. Dat blijkt uit het jaarverslag van de NVVK, de branchevereniging voor schuldhulp en financiële dienstverlening. ‘Het totaal aantal mensen dat zich in 2023 bij NVVK-leden meldde vanwege financiële zorgen nam toe met 5 % (van 75.531 naar 79.514). De trend dat meer mensen met middeninkomens hulp vragen, zet door.’ Andere cijfers:

• NVVK-leden hielpen in 2023 meer ondernemers dan het jaar ervoor: in 2022 3.447, in 2023 5.578 (+62%). ’Deze stijging werd verwacht, onder meer als gevolg van de nasleep van corona. Naarmate in de loop van vorig jaar duidelijk werd dat de Belastingdienst in het najaar van 2023 uitgestelde vorderingen echt zou gaan innen, beseften ondernemers dat ze in actie moesten komen.’
• Vorig jaar kwamen minder mensen in beschermingsbewind bij NVVK-leden dan het jaar ervoor: 21.438, in 2022 waren het er 23.291.
• In 2023 kwamen iets minder hulpvragers in een schuldregeling terecht (15.203, een jaar eerder 16.423). Alternatieve oplossingen zoals budgetcoaching werden vaker ingezet. In 2022 maakten 14.858 hulpvragers gebruik van budgetcoaching, in 2023 waren het er 17.437 (+17%).

5. MIND: ‘Betere toegang interventies nodig om leefstijl te verbeteren’

Interventies voor een gezonde leefstijl sluiten vaak nog onvoldoende aan bij de behoefte van (ggz-)cliënten en naasten. En ze zijn onvoldoende toegankelijk, want te zijn te duur of niet beschikbaar. Dit blijkt uit verkennend onderzoek door MIND naar de wensen en ervaringen van cliënten en naasten. MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid is het platform van cliënten- en familieorganisaties in de ggz.

Het gaat om interventies als de Gecombineerde Leefstijlinterventie gericht op overgewicht (GLI), de Gecombineerde Ondersteuning voor Ambulante Leefstijlinterventies (GOAL), diëtiek, fysiotherapie, maar ook vaktherapieën en body-mind interventies. Financiële drempels moeten worden weggenomen door dergelijke interventies in het basispakket op te nemen of collectief beschikbaar te stellen in het sociaal domein, schrijft MIND.

‘De deelnemers aan het onderzoek ervaren het belang van leefstijlfactoren zoals beweging, voeding en slaap. Zij vinden echter het aanbod aan interventies te klein en onvoldoende passend bij hun behoefte. Zo vragen zij meer aandacht voor de wisselwerking met medicatie en andere vormen van psychiatrische behandeling. Ook vinden de deelnemers het belangrijk dat interventies “motiveren en inspireren” om de leefstijlveranderingen door te voeren en vol te houden. Interventies waarbij het persoonlijk netwerk of peers betrokken zijn, hebben meer kans op succes. MIND roept op om bij uitbreiding en verbetering van het aanbod, de ervaringskennis van cliënten en naasten in te zetten. Daarnaast moeten mensen meer gewezen worden op het beschikbare aanbod.’

6. Beoordelen welke oudere thuis kan blijven wonen

Welke oudere kan, als hij/zij de juiste zorg krijgt, nog thuis blijven wonen en wie heeft echt een plekje in een verpleeghuis nodig? Daarin een goed afgewogen onderscheid maken kan op dit moment niet, stelt Zorginstituut Nederland. Er zijn weliswaar zorgprofielen verpleging en verzorging, maar die voldoen niet voor deze vraag. Want een groot deel van de kwetsbare ouderen lijkt tussen wal en schip te vallen.

Dat zit zo: er zijn zorgprofielen verpleging en verzorging 4 tot en met 9. Mensen met zorgprofiel 4 VV kunnen nog zelfstandig wonen of beschut wonen, bijvoorbeeld in geclusterde woningen. Is er een zorgprofiel 7,8 of 9 geïndiceerd, dan is verzorging en verpleging in een verpleeghuis nodig. Maar ruim 70% van de ouderen heeft een indicatie 5 of 6. Een deel kan thuis blijven wonen, maar sommigen met hetzelfde zorgprofiel hebben wel verpleeghuiszorg nodig. Om daarin onderscheid te maken is volgens het Zorginstituut een formeel afwegingskader nodig.

Ook pleit het Zorginstituut voor investeringen in alternatieve opvang en woonvormen voor ouderen die niet in aanmerking komen voor het verpleeghuis. Voorbeelden hiervan zijn meer dagbesteding, extra ondersteuning thuis en beschutte woonvormen. ‘Ook zal de regelgeving hierop moeten worden aangepast.’ Lees hier het advies van het Zorginstituut: Verduidelijken toegang tot integrale verpleeghuiszorg voor mensen met een VV-indicatie

7 Maken Instagram en Facebook kinderen verslaafd? Europese Commissie doet onderzoek

De Europese Commissie denkt dat Instagram en Facebook kinderen verslaafd maken. Dat is tegen de Europese regels die internetbedrijven voorschrijven dat ze bijvoorbeeld kinderen moeten beschermen. De commissie heeft een officieel onderzoek ingesteld, meldt het ANP.

Facebook en Instagram zijn zo ontworpen dat ze “gedragsverslavingen zouden kunnen stimuleren”, is de voorlopige indruk van de Europese Commissie, die op de regels toeziet. Ze buiten de kwetsbaarheden en onervarenheid van kinderen en jongeren uit. Ook zouden de sociale media “konijnenholeffecten” kunnen hebben. Dat is een verwijzing naar de versterkende werking van algoritmen, die gebruikers steeds meer van hetzelfde voorschotelen en zo steeds dieper het donker van bijvoorbeeld samenzweringstheorieën in kunnen trekken. Moederbedrijf Meta is verplicht die gevaren te beoordelen en tegen te gaan, maar lijkt dat niet voldoende te doen.