Door Alexandra Sweers – ‘Honderdduizenden ouderen in Nederland hebben angstklachten’, vertelt Hendriks. Bij zestigplussers komen paniekstoornissen veel voor, maar ook sociale angsten waarbij de oudere sociaal contact vermijdt, niet meer naar verjaardagen gaat. En piekerstoornissen waarbij men zich over kleine dingen ernstig druk kan maken. ‘Dat heeft niets te maken met bang zijn voor spinnen of het hebben van hoogtevrees. Het zijn echt angsten die het normale leven ernstig beïnvloeden.’
Stigmatiserend
Uit bevolkingsonderzoek blijkt dat slechts minder dan 10 procent van deze doelgroep een adequate behandeling krijgt. Dat is behoorlijk schokkend, vindt Hendriks. Een van de oorzaken is dat de doelgroep moeilijk vindbaar is. ‘De huidige generatie ouderen ervaren de ggz vaak als stigmatiserend, waardoor de drempel hoog is om hulp te zoeken. Ook is de herkenning van de stoornis lastig. Vaak uit een angststoornis zich in lichamelijke klachten als nervositeit of hartkloppingen. Het gesprek bij de huisarts is dan ook grotendeels daarop gericht.’
Kalmerend medicijn
De meeste ouderen hebben zich bij de angst neergelegd. ‘Zij kregen tientallen jaren geleden de klachten voor het eerst. Een periode waarin nog geen effectieve behandeling bestond’, aldus Hendriks. Maar ook tegenwoordig nog krijgen ouderen niet de meest effectieve behandeling. ‘Vaak krijgen ze een kalmerend medicijn voorgeschreven. Dat werkt heel goed, maar is niet de eerste keuze in de behandeling. Ze kunnen uiteindelijk niet meer zonder het medicijn, gaan er steeds meer van gebruiken en lopen een verhoogd risico op vallen en geheugenverlies.’
Relativeren
Hendriks heeft in zijn onderzoek twee populaire behandelingen van angststoornissen vergeleken: de cognitieve gedragstherapie (CGT) en de behandeling met een antidepressivum. ‘Bij CGT komt de oudere wekelijks op gesprek om te leren omgaan met de stoornis. Hij wordt getraind om de angstgedachtes te relativeren. Ook wordt er een oefenprogramma opgesteld om aan de hinderlijke, maar ongevaarlijke angstgevoelens te wennen. Deze therapie blijkt heel goed te werken. Het voordeel is dat je werkt met je eigen gereedschap en niet afhankelijk bent van een medicijn.’
Klachten
De behandeling met een antidepressivum werkt net zo goed, maar heeft toch meer nadelen. Zodra men stopt met het nemen van medicijnen, komen de klachten vaak terug. Ook heeft het bepaalde effecten als de oudere ook andere medicijnen slikt, zoals bloedverdunners. ‘Bovendien bestaat er een verhoogd risico op vallen en geheugenverlies.’
Signaleren
Het is belangrijk dat deze doelgroep goed wordt doorverwezen, stelt de onderzoeker. Goede voorlichting en signalering kan daarbij goed helpen. De thuiszorg kan een rol spelen in het herkennen van angststoornissen bij ouderen. Hendriks: ‘Als ouderen niet meer de deur uitgaan, wordt dat sneller geaccepteerd dan bij jongeren. Signalen voor angststoornissen zijn vaak heel subtiel. Wanneer iemand niet meer alleen naar de winkel durft of smoesjes verzint om niet meer naar verjaardagen te gaan, kan dat een teken zijn. Ook als de thuiszorg of familie wordt ingeschakeld voor hand- en spandiensten die de oudere zelf kan doen, kan dat wijzen op een angststoornis.’
Gert-Jan Hendriks is directeur-psychiater van Centrum voor Angststoornissen Overwaal en promoveert op 1 december aan de Radboud Universiteit Nijmegen op het onderzoek ‘Studies on the treatment of late-life anxiety and late-life panic disorder’
Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.
Bron: Foto: stock.xchng
