Een vrouw met dementie verzet zich hevig als ze onder de douche moet; ze wil haar sokken niet uit doen. In plaats van kalmerende medicatie bedacht de verzorgende: ‘Dan douchen we toch gewoon met  de sokken aan’. Bij het afdrogen merkte mevrouw opeens dat ze natte sokken droeg, die zonder probleem uit mochten. Het doucheprobleem was opgelost. Kijk naar wat de cliënt prettig vindt is één van de tien tips voor zorgprofessionals en mantelzorgers die zoeken naar betere alternatieven dan psychofarmaca.

Wet zorg en dwang

Op 1 januari 2020 gaat de nieuwe Wet zorg en dwang in. Psychofarmaca vallen in deze wet onder onvrijwillige zorg. Volgens de wet is het nodig dat over toediening van kalmerende middelen eerst overleg is met de cliënt of mantelzorger en in een multidisciplinair team. Een behandelplan – ook met betrekking tot psychofarmaca – en de evaluatie hiervan is noodzakelijk. Dit dwingt professionals om niet te lang door te gaan met psychofarmaca, maar zoveel mogelijk alternatieven toe te passen. De Wet zorg en dwang vereist bovendien de nodige kennis en ervaring van zorgprofessionals, zodat zij op een professionele wijze om kunnen gaan met probleemgedrag bij dementie.

Psychofarmaca

Het landelijk programma ‘Beter af met minder’ helpt zorgorganisaties en zorgprofessionals meer bewust met psychofarmaca om te gaan. Psychofarmaca zijn medicijnen die werkzaam zijn tegen psychische aandoeningen, zoals angststoornissen, antidepressiva, maar ook middelen tegen slapeloosheid en tegen onrust, zoals Haldol. Uit onderzoek blijkt dat toediening van psychofarmaca bij onbegrepen gedrag vaak niet het gewenste effect heeft. Bovendien hebben psychofarmaca nadelige bijwerkingen, zoals sufheid, depressiviteit, hoofdpijn, stijve spieren, duizeligheid, kwijlen, hoge bloeddruk, onrust, agitatie en een verhoogde kans op een beroerte en een longontsteking. Deze negatieve gevolgen zijn vaak niet bekend bij verzorgenden en bij mantelzorgers.

Onrustgedrag

Er zijn veel alternatieven mogelijk om onrustgedrag bij mensen met dementie tegen te gaan. Op de website van Zorg voor beter staan tien tips om te zoeken naar betere alternatieven voor kalmerende medicijnen. Zoals: Ga na waar de cliënt zich het beste bij voelt; wel of niet met sokken douchen? Vaak wordt onrustgedrag veroorzaakt door pijn. In een pilotproject van kennisorganisatie Vilans is bij het afbouwen van psychofarmaca standaard paracetamol voorgeschreven. Als dit werkte, wist de professional meteen dat de onrust door pijn veroorzaakt werd. Vervolgens moet je wel op zoek naar de oorzaak van de pijn.

Wil je meer weten over de 10 tips voor zorgprofessionals en mantelzorgers als alternatief voor psychofarmaca? Meer informatie op zorgvoorbeter.nl>>

Afbouwen medicatie

Volgens Anne-Mieke den Ouden, projectleider bij Vilans, is  meer aandacht nodig voor alternatieven bij onbegrepen gedrag. ‘Ik merk dat er soms onvoldoende doordacht psychofarmaca wordt voorgeschreven, bijvoorbeeld doordat het niet in behandelplannen expliciet wordt opgeschreven. In de praktijk zijn er goede resultaten geboekt met de tijdige afbouw van kalmerende middelen als je het opneemt in het behandelplan en voorziet van een tijdig evaluatiemoment om de medicatie weer af te bouwen. Als dat niet gebeurt, blijft medicatie onnodig lang in stand. Professionals hebben daarnaast vaak een verkeerd beeld over de gevolgen bij afbouw van psychofarmaca. Men is in de veronderstelling dat het gedrag van de cliënt weer acuut opleeft wanneer je gaat afbouwen.’

Meer informatie over minder gebruik van psychofarmaca en de resultaten van het programma Beter af met minder? Bewust gebruik psychofarmaca>>