Zelfredzaamheid

Wijkteam
Van links naar rechts Addie Kusters, Marcia van Mourik en Leone Deighton van woningcorporatie Thius. 'Als ik op huisbezoek ben en naar aanleiding daarvan mij serieus zorgen maak om iemand, dan is het belangrijk om andere hulpverleners in te schakelen.’ Foto: Thius

Samenwerken met de woningcorporatie: ‘Ieder moet in zijn of haar eigen rol blijven’

‘Vaak is een huisbezoek een moment waarop mensen voelen dat ze gezien en gehoord worden.’ Aan het woord is Leone Deighton, consulent sociaal beheer bij woningcorporatie Thius in Tiel. In de rubriek ‘Samenwerken met’ vertelt zij over hoe zij met sociaal werkers de problemen van kwetsbare mensen probeert op te lossen.
Jeugdhulp

Jongeren worden geronseld als geldezels: welke trucs gebruiken criminelen?

Snel en makkelijk geld verdienen. Met die belofte worden jongeren – online en op straat – geronseld als geldezels: ze lenen hun pinpas uit aan gewiekste criminelen. Wat doen we ertegen? Criminoloog Luuk Bekkers promoveert deze week. 'Jongeren hebben vaak niet het gevoel dat ze iets verkeerds doen.'

Hittegolf op komst: ben jij goed voorbereid?

De zomer is in aantocht en dat is te zien aan de weersvoorspellingen. Komend weekend tikt Nederland de 30 graden aan. Sommige mensen kunnen hun geluk niet op, maar voor kwetsbare doelgroepen kan een hittegolf levensbedreigend zijn. Bereid je daarom goed voor op de warme dagen. 
19 juni 2025 Participatie

Hoe run je een bruisend buurthuis zonder subsidie? In Hilversum laten ze zien hoe het moet.

Mede mogelijk gemaakt door de buurthuizen in Rotterdam, Schiedam, Den Haag, Tilburg en Hilversum.

Nieuwe cao sociaal werk na de zomer, onacceptabel vindt FNV

De onderhandelingen voor een nieuwe cao sociaal werk zijn gepauzeerd en gaan pas na de zomer weer verder. Vakbond FNV is teleurgesteld in de keuze van branchevereniging Sociaal Werk Nederland. De bond roept sociaal werkers op zich uit te spreken over deze 'onacceptabele houding'.  
IZA-gelden naar MooiMaasVallei

IZA-gelden geven gemeenten lucht, maar voor hoe lang?

Het sociaal domein is in het Integraal Zorg Akkoord een cruciale partner. Gemeenten, sociaal werk en burgerinitiatieven leveren idealiter een belangrijke bijdrage aan de toekomstbestendigheid van de gezondheidszorg. Maar dat is voor die partijen wel wennen. Zorgvisie en Zorg+Welzijn belichten in een serie artikelen hun nieuwe rol. Dit keer met Joost Hendriks en Willy Hendriks-Van Haren, wethouders in de gemeente Land van Cuijk.

Wat staat er in het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg?

Reablement, het versterken van de zelfredzaamheid van ouderen, wordt de komende jaren belangrijker. Tegelijkertijd worden plekken in verpleeghuizen juist schaarser. Dat kun je opmaken uit het Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg dat eerder deze maand gesloten werd. Zorg+Welzijn zet uiteen wat sociaal werkers hierover moeten weten.
Wijkteam

9 tips om beter samen te werken in het wijkteam

Jij werkt als welzijnswerker op je eigen manier en de gezinswerker doet het weer anders. Dan is er misschien nog een ouderenwerker, een maatschappelijk werker, ervaringsdeskundige of een trajectbegeleider in je wijkteam. Hoe krijg je die disciplines op één lijn?

Zorgzame gemeenschappen: ‘Het leven is als een frikandel, je moet het zelf speciaal maken’

Een grote omslag vindt plaats in Oudewater: de gemeenschapszin, dat gevoel van verbondenheid, wordt teruggebracht. Familieleden en buurtverbinders zijn nauw betrokken, zorg- en hulpverleners werken ‘met de handen op de rug’. Journalist Jessica Maas en fotograaf Daphne Lucker namen een kijkje.
12 juni 2025 Participatie

Mede mogelijk gemaakt door de buurthuizen in Schiedam, Rotterdam, Den Haag, Tilburg en Hilversum

Over zelfredzaamheid

Zelfredzaamheid zorgt voor dilemma's

‘Wanneer de overheid vasthoudt aan zelfredzaamheid als norm, worden drempels opgeworpen waardoor mensen worden uitgesloten van voorzieningen.' Dat zegt de Nationale ombudsman in zijn jaarverslag 2016. Ook onder professionals is er een levendige discussie over hoe ver zelfredzaamheid moet gaan en voor welke cliënt. Langer thuis wonen stelt ouderen en zorgverleners bijvoorbeeld dagelijks voor dilemma’s over zelfredzaamheid.

Lees meer

Wanneer is je cliënt zelfredzaam? Wanneer hij of zij het vermogen heeft om zichzelf te redden op alle levensterreinen, met zo min mogelijk professionele ondersteuning. Dat is de formulering in de zorg voor ouderen. Het idee is dat door behoud en/of versterking van zelfredzaamheid de – extra – zorg kan worden voorkomen of uitgesteld. Maar zelfredzaamheid gaat verder. Het gaat ook over het vermogen om jezelf te redden met behulp van vrienden, buren, familie en vrijwilligers.

Beperkingen zelfredzaamheid

En niet alleen voor ouderen geldt dat professionals inzetten op zo groot mogelijke zelfredzaamheid. Ook in de schuldhulpverlening, zorg voor chronisch zieken en voor mensen met een beperking is zelfredzaamheid het devies. Het thema is een leidraad geworden in de hulpverlening, maar inmiddels lopen professionals ook tegen de beperkingen op. Want hoe ver kun je gaan met begeleiding van je cliënt met als uitgangspunt zo veel mogelijk zelfredzaam? Veel kwetsbare mensen kunnen niet zelfredzaam zijn, sommige mensen hebben altijd ondersteuning nodig.

Nadruk op zelfredzaamheid

De vraag werpt zich zo langzamerhand op of de – politieke – nadruk op zelfredzaamheid niet al te ver gaat. De nationale ombudsman uitte flinke kritiek in april 2017: ‘Wanneer de overheid vasthoudt aan zelfredzaamheid als norm, worden drempels opgeworpen waardoor mensen, burgers, worden uitgesloten van voorzieningen, overheidsdiensten en al het andere goede dat de samenleving heeft te bieden. Het stellen van eisen aan burgers waarvan vaststaat dat zij daar niet aan kunnen voldoen, is niet behoorlijk.’

Participeren

Maar de professionele nadruk of zelfredzaamheid heeft zeker ook geleid tot verbetering van de hulpverlening. Professionals zijn meer gaan denken en werken vanuit hun cliënt. Er zijn ook organisaties opgericht die zelfredzaamheid als basis hebben voor hun dienstverlening. Zoals de Stichting DeBroekriem, een organisatie die mensen helpt om in de maatschappij te participeren. De oprichters van de stichting geloven dat de zelfredzaamheid van burgers dankzij slimme verbindingen vergroot kan worden. En hun concept is succesvol, want volgens de oprichter heeft 61 procent van de vrijwilligers die zich aanmeldden bij DeBroekriem binnen een half jaar een baan, ook de mensen die daarvoor al langere tijd thuis zaten.

Schulden en zelfredzaamheid

Ook in de schuldhulpverlening is zelfredzaamheid niet alleen een doel, maar ook een middel om schulden kwijt te raken. De kans dat mensen terugvallen in schulden, nadat ze met succes een schuldentraject hebben doorlopen, is best groot. Vier jaar na afronding van het traject zijn er bovengemiddeld veel betalingsachterstanden. Om dit te voorkomen, zou er meer ingezet moeten worden op budgetbeheer. En mensen te leren zelf met hun budget om te gaan.

In dit dossier wordt het thema in allerlei facetten belicht. Het blijft een leidraad in de hulpverlening, immers de beste motivatie is de eigen motivatie. De vraag is hoe ver je als professional kunt gaan in het niet helpen, om de zelfredzaamheid van de cliënt te bevorderen. Lees in dit dossier de artikelen over deze discussie en over de oplossingen die professionals vinden.

Uitgelicht congres

Congres Ziektes van de nieuwe generatie