Transformatie

Nieuwe opleidingsroute: ‘Welzijnsverzorgende leert met andere blik naar cliënt te kijken’

De ouderenzorg toegankelijker maken door de focus op het welzijn van cliënten te leggen. Het leidde bij zorgorganisatie Sevagram in Limburg mede tot introductie van de ‘welzijnsverzorgende’. Wat houdt die nieuwe rol in het domein van zorg en welzijn precies in?

Noviteiten in het sociaal domein: 5 ontwikkelingen om in de smiezen te houden

Welke vernieuwingen binnen het sociaal domein moet je blijven volgen? Laat je inspireren door deze vijf noviteiten waar je in 2023 ongetwijfeld meer over gaat horen.
Sociaal werk doordacht

Waarom we sociaal werk uit de koker moeten halen

In het boek ‘Sociaal werk doordacht’ gaan twintig lectoren op zoek naar de identiteit van sociaal werk, in de breedste zin van het woord. Die brede benadering is om meerdere redenen belangrijk. Ook voor de dagelijkse praktijk van sociaal werkers.

IN BEELD Tante Henny

Terwijl de wereld van tante Henny steeds meer inkromp, kreeg zij regelmatig bezoek van Maartje Brockbernd. Vol liefde fotografeerde Maartje haar tantes laatste levensdagen en schiep een intiem portret, van het opstaan tot het naar bed gaan.
Professionalisering

Laatste kans: wie gun jij de Zorg+Welzijn Award 2021?

We hebben vanwege de coronacrisis een bewogen jaar achter de rug. Wie heeft zich afgelopen jaar extra ingezet voor mensen die dat zo hard nodig hadden en maakte zo het verschil in het ingewikkelde sociaal domein? Ken jij die persoon? Dan kan hij of zij misschien wel de winnaar worden van de Zorg+Welzijn Award 2021.
Professionalisering
sterke sociaal werker

Tine van Regenmortel: ‘Met een wetenschappelijke basis wordt het sociaal werk sterker’

Academische kennis van het sociaal werk versterkt sociaal werkers in hun individuele hulpverlening en in het vertalen van individuele casuïstiek naar systeemanalyses, denkt de kersverse hoogleraar Sociaal Werk Tine Van Regenmortel. En vooral dat politiseren mag van deze professor in Nederland wel wat steviger.
Integraal werken

Corona laat zien dat integrale zorg en samenwerking kan

De coronacrisis zette bijna overal druk op de ketel, waardoor samenwerkingen en aanpakken die voorheen niet van de grond kwamen, ineens realiteit werden. Nick Zonneveld van Vilans is daar opgetogen over: 'Integraal samenwerken kan dus wel. Nu hopen dat we die samenwerkingen kunnen verduurzamen.'
Transformatie

‘Angst om regels te overtreden groter dan drive om passende ondersteuning te bieden’

De principes achter de decentralisatie van zorg en welzijn zijn nog steeds de juiste, stelt Jet Bussemaker. Maar het werkelijk anders werken stuit op andere, dieperliggende logica’s. ‘We vechten tegen een manier van kijken die inmiddels geïnternaliseerd is bij alle mensen die in dat systeem werken.’
Professionalisering
‘Je kunt de sociale basis niet aansturen’

‘Je kunt de sociale basis niet aansturen’

Gemeenten, professionals en wijken zijn nu vijf jaar verder met de transformatie van het sociaal werk naar de burger. De volgende stap is de versterking van de sociale basis. Wat is dat? ‘Alles wat nodig is om het leven met elkaar aantrekkelijk te maken,’ aldus Lou Repetur van Movisie. 'Het is de wij-samenleving.' En wat is de rol van de professional daarin?
Transformatie

‘Veel professionals doen wat nodig is, ondanks het systeem’

‘Cliënten hebben bij gemeenten weer een gezicht gekregen. Dat is echt de winst van de transitie. We hebben het weer over mensen van vlees en bloed.’ Vijf jaar na de transitie maakt Janny Bakker-Klein, bestuurder van Movisie, de balans op.

Over transformatie

Van transitie naar transformatie

Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet. Het idee achter de transformatie sociaal domein is dat gemeenten deze wetten met minder bureaucratie en goedkoper kunnen uitvoeren dan het rijk omdat ze dichter bij de inwoners zitten. De transitie van de taken is inmiddels achter de rug, maar hoe staat het met de transformatie binnen het sociaal domein?

Lees meer

Op 1 januari 2015 is de transformatie sociaal domein en decentralisatie van start gegaan. Vanaf dat moment werden gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Een deel van deze taken hebben de gemeenten overgenomen van de Rijksoverheid. De transitie is inmiddels achter de rug, de speciale Transitiecommissie Sociaal Domein is opgeheven en de echte transformatie sociaal domein is van start gegaan. Maar hoe gaat dit?

Transformatie sociaal domein commissie

De Transitiecommissie Sociaal Domein concludeerde in haar eindrapport van september 2016 dat de eerste stappen naar de transformatie gezet zijn, maar dat het moeilijkste nog moet komen. ‘We zitten met z’n allen in een veranderingsproces, met verschuivingen in macht, zeggenschap en geld. Daar kunnen we van werkvloer tot bestuurskamer en van burger tot parlement (nog) niet goed mee om gaan. We zien dat het leidt tot afwachtend of vingerwijzend gedrag en dat houdt de beweging op. Binnen de eigen organisatie of in de keten, lokaal en centraal.’ De commissie concludeert dat het transformeren nog niet altijd effectief verloopt, dat gemeenten en rijk elkaar verwijten dat ze zich niet aan afspraken houden. ‘Er zijn tal van bijeenkomsten en overleggen, maar het lijkt of men elkaars taal niet spreekt, de verwijdering blijft.’ De commissie vindt dat duidelijker moet zijn wie het voortouw gaat nemen. Maar ook dat raadsleden hoe rol gaan oppakken. ‘Raadsleden bepalen het speelveld, stellen de randvoorwaarden en houden toezicht, maar zij zijn nog zoekende. Hebben doorgaans niet het gevoel regie te hebben. Terwijl ze toch echt aan het stuur (kunnen) zitten.’

Transformatie sociaal domein en huishoudelijke ondersteuning

Verder stelt de commissie het ‘onbegrijpelijk’ te vinden dat de kansen niet worden gepakt bij de transformatie van de markt voor huishoudelijke ondersteuning. ‘De sector beweegt nog onvoldoende toe richting dienstverlening aan huis. Er vindt ook geen begeleiding plaats vanuit de overheid. Dit terwijl hier geweldige kansen liggen voor meer werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt.’ Ook nu, bijna een jaar na het eindrapport van de commissie, is het nog niet goed geregeld rondom de huishoudelijke ondersteuning. Renée de Vries, woordvoerder van ouderenbond ANBO: ‘Thuiswonende ouderen hebben wijkverpleging, huishoudelijke hulp en dagbesteding nodig. De groei van het aantal ouderen zet de komende jaren sterk door. Nu al wonen zes op de zeven ouderen thuis: tot op hoge leeftijd zelfstandig, vaak met enige ondersteuning van mantelzorg en in toenemende mate van technologische en digitale innovaties en voorzieningen. Wanneer dat niet meer volstaat, ondersteunt de thuiszorg, ontlast de dagbesteding en coördineert de wijkverpleging de noodzakelijke complexere en intensievere zorg. Deze ontwikkeling betekent een toegenomen druk op de voorzieningen thuis. Daarom stellen we: praat over verpleegzorg, of deze nu thuis of in een instelling gegeven wordt.’

Transformatie sociaal domein en integraal werken

De grote belofte van de decentralisaties was het integraal werken. Zorg en ondersteuning dichterbij, minder versnipperd en minder duur. Is dat al realiteit? Hilde van Xanten, senior adviseur sociale zorg bij Movisie liet eerder aan Zorg+Welzijn weten: ‘Er zijn nog forse slagen te maken. Met name in de samenwerking tussen de domeinen.’ Van Xanten ziet dat er in het land steeds meer aandacht is voor hoe integraal te werken, er wordt geëxperimenteerd en er zijn ook al goede voorbeelden te vinden. Toch is er volgens haar nog volop ruimte voor verbetering. Niet alleen wat betreft de positie van cliënten bij het integraal werken, maar ook wat betreft de samenwerking tussen professionals en de randvoorwaarden daarvoor. ‘We zien heel vaak dat bijvoorbeeld zorg en ondersteuning én werk en inkomen nog niet natuurlijk samenwerken. Ze vallen in verschillende wettelijke kaders, met eigen regels en werkwijzen en dan wordt het voor professionals lastig om een samenhangend ondersteuningsplan op maat op te stellen. Maar op de plekken waar gemeente en aanbieders samen komen tot één visie, de werkwijzen echt op elkaar afstemmen en de bekostiging daarop laten aansluiten, blijkt het wel mogelijk.’

Jeugdzorg transformatie sociaal domein

En integraal werken is niet het enige punt waar nog verbetering mogelijk is wanneer je kijkt naar de transformatie van het sociaal domein. Jeugdzorg Nederland, GGZ Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en de Vereniging Orthopedagogische Behandel Centra (VOBC) lieten eerder in 2017 aan de leden van de Tweede Kamer weten dat de decentralisatie nog niet gebracht heeft wat ze had moeten doen. Zij stellen: ‘We zijn nu ruim twee jaar na de decentralisatie die verbetering moest brengen voor de jeugdhulp. De hulp zou integraal worden, toegankelijk en dicht bij het kind. Meer preventie, slimmere samenwerking en een einde aan verkokering en perverse prikkels omdat alle jeugdhulpvormen nu onder één opdrachtgever vallen: de gemeente. Van dat ideaal zien we twee jaar na de decentralisatie helaas nog te weinig terug.’