Transformatie

Multiproblematiek

Doorbraken realiseren voor kwetsbare Hagenaars: ‘Een andere manier van denken’

Soms is een oplossing nodig omdat een situatie van een cliënt muurvast zit. Professionals van het Doorbraaklab van de gemeente Den Haag zoeken dan samen met hun collega's naar zo'n oplossing, een doorbraak. ‘Stress voert bij veel mensen in kwetsbare situaties de boventoon. Weten we dat serieus te verminderen, dan maken we al een groot verschil’, vertellen Idelet Heij en Rens van Ginkel.

Noviteiten in het sociaal domein: 5 ontwikkelingen om in de smiezen te houden

Welke vernieuwingen binnen het sociaal domein moet je blijven volgen? Laat je inspireren door deze vijf noviteiten waar je in 2023 ongetwijfeld meer over gaat horen.
Jeugdhulp
redouan el khayari

Column: Wees waakzaam voor een eenzijdige benadering van de hervormingen van de jeugdzorg

Sociaal werker van 2022, Redouan El Khayari, zet in een columnreeks dit jaar zijn visie op het vak uiteen. Dit keer: de hervormingen in de jeugdzorg. Want hoe maken we dit proces wél succesvol?
Jeugdhulp
Mensen demonstreren voor rechten transjongeren

‘Genderpraatjes’ is vraagbaak voor hulpverleners: ‘Groot gebrek aan kennis’

De anonieme hulplijn Genderpraatjes helpt jongeren en hulpverleners bij vragen over genderidentiteit. Zo'n veilige plek blijkt hard nodig. Wat zeg je als sociaal werker wel tegen transgenderjongeren én wat niet? Leer ook over de verschillen tussen transgender, transseksueel en crossdressers.
Transformatie
Transformatie van het sociaal domein

Transformatie van het sociaal domein: zo pakte Oude IJsselstreek het aan

Gemeente Oude IJsselstreek besloot in de herfst van 2018 dat het anders moest in het sociaal domein. Inmiddels zijn er ambitieuze stappen gezet op het gebied van normalisatie, preventie en innovatie. Hoe kreeg de gemeente dat voor elkaar?
Jeugdhulp
jeugdzorg

NJi: ‘Jeugdzorgstelsel wéér herzien is niet de oplossing’

Het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) mengt zich in de discussie over het jeugdzorgstelsel, en roept op om te kijken naar geleerde lessen uit het verleden.

Nieuw wetsvoorstel inkoop jeugdzorg en wmo: en nu?

Een nieuwe wet moet een einde maken aan de ingewikkelde aanbestedingsprocedures voor jeugdzorg en wmo. Wat betekent dit voor professionals in de sector?
Sociaal werk doordacht

Waarom we sociaal werk uit de koker moeten halen

In het boek ‘Sociaal werk doordacht’ gaan twintig lectoren op zoek naar de identiteit van sociaal werk, in de breedste zin van het woord. Die brede benadering is om meerdere redenen belangrijk. Ook voor de dagelijkse praktijk van sociaal werkers.
Professionalisering

Laatste kans: wie gun jij de Zorg+Welzijn Award 2021?

We hebben vanwege de coronacrisis een bewogen jaar achter de rug. Wie heeft zich afgelopen jaar extra ingezet voor mensen die dat zo hard nodig hadden en maakte zo het verschil in het ingewikkelde sociaal domein? Ken jij die persoon? Dan kan hij of zij misschien wel de winnaar worden van de Zorg+Welzijn Award 2021.
Transformatie

Social Impact Bonds: gat in de markt voor gat in de maatschappij

In een Social Impact Bond wordt met privaat geld een maatschappelijke opgave aangepakt. In Nederland zien we ze vooral om werkloosheidsvraagstukken op te lossen. Maar ook in het bredere sociaal domein kunnen ze helpen om innovatieve aanpakken mogelijk te maken.

Over transformatie

Van transitie naar transformatie

Gemeenten zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), de Jeugdwet en de Participatiewet. Het idee achter de transformatie sociaal domein is dat gemeenten deze wetten met minder bureaucratie en goedkoper kunnen uitvoeren dan het rijk omdat ze dichter bij de inwoners zitten. De transitie van de taken is inmiddels achter de rug, maar hoe staat het met de transformatie binnen het sociaal domein?

Lees meer

Op 1 januari 2015 is de transformatie sociaal domein en decentralisatie van start gegaan. Vanaf dat moment werden gemeenten verantwoordelijk voor jeugdzorg, werk en inkomen en zorg aan langdurig zieken en ouderen. Een deel van deze taken hebben de gemeenten overgenomen van de Rijksoverheid. De transitie is inmiddels achter de rug, de speciale Transitiecommissie Sociaal Domein is opgeheven en de echte transformatie sociaal domein is van start gegaan. Maar hoe gaat dit?

Transformatie sociaal domein commissie

De Transitiecommissie Sociaal Domein concludeerde in haar eindrapport van september 2016 dat de eerste stappen naar de transformatie gezet zijn, maar dat het moeilijkste nog moet komen. ‘We zitten met z’n allen in een veranderingsproces, met verschuivingen in macht, zeggenschap en geld. Daar kunnen we van werkvloer tot bestuurskamer en van burger tot parlement (nog) niet goed mee om gaan. We zien dat het leidt tot afwachtend of vingerwijzend gedrag en dat houdt de beweging op. Binnen de eigen organisatie of in de keten, lokaal en centraal.’ De commissie concludeert dat het transformeren nog niet altijd effectief verloopt, dat gemeenten en rijk elkaar verwijten dat ze zich niet aan afspraken houden. ‘Er zijn tal van bijeenkomsten en overleggen, maar het lijkt of men elkaars taal niet spreekt, de verwijdering blijft.’ De commissie vindt dat duidelijker moet zijn wie het voortouw gaat nemen. Maar ook dat raadsleden hoe rol gaan oppakken. ‘Raadsleden bepalen het speelveld, stellen de randvoorwaarden en houden toezicht, maar zij zijn nog zoekende. Hebben doorgaans niet het gevoel regie te hebben. Terwijl ze toch echt aan het stuur (kunnen) zitten.’

Transformatie sociaal domein en huishoudelijke ondersteuning

Verder stelt de commissie het ‘onbegrijpelijk’ te vinden dat de kansen niet worden gepakt bij de transformatie van de markt voor huishoudelijke ondersteuning. ‘De sector beweegt nog onvoldoende toe richting dienstverlening aan huis. Er vindt ook geen begeleiding plaats vanuit de overheid. Dit terwijl hier geweldige kansen liggen voor meer werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt.’ Ook nu, bijna een jaar na het eindrapport van de commissie, is het nog niet goed geregeld rondom de huishoudelijke ondersteuning. Renée de Vries, woordvoerder van ouderenbond ANBO: ‘Thuiswonende ouderen hebben wijkverpleging, huishoudelijke hulp en dagbesteding nodig. De groei van het aantal ouderen zet de komende jaren sterk door. Nu al wonen zes op de zeven ouderen thuis: tot op hoge leeftijd zelfstandig, vaak met enige ondersteuning van mantelzorg en in toenemende mate van technologische en digitale innovaties en voorzieningen. Wanneer dat niet meer volstaat, ondersteunt de thuiszorg, ontlast de dagbesteding en coördineert de wijkverpleging de noodzakelijke complexere en intensievere zorg. Deze ontwikkeling betekent een toegenomen druk op de voorzieningen thuis. Daarom stellen we: praat over verpleegzorg, of deze nu thuis of in een instelling gegeven wordt.’

Transformatie sociaal domein en integraal werken

De grote belofte van de decentralisaties was het integraal werken. Zorg en ondersteuning dichterbij, minder versnipperd en minder duur. Is dat al realiteit? Hilde van Xanten, senior adviseur sociale zorg bij Movisie liet eerder aan Zorg+Welzijn weten: ‘Er zijn nog forse slagen te maken. Met name in de samenwerking tussen de domeinen.’ Van Xanten ziet dat er in het land steeds meer aandacht is voor hoe integraal te werken, er wordt geëxperimenteerd en er zijn ook al goede voorbeelden te vinden. Toch is er volgens haar nog volop ruimte voor verbetering. Niet alleen wat betreft de positie van cliënten bij het integraal werken, maar ook wat betreft de samenwerking tussen professionals en de randvoorwaarden daarvoor. ‘We zien heel vaak dat bijvoorbeeld zorg en ondersteuning én werk en inkomen nog niet natuurlijk samenwerken. Ze vallen in verschillende wettelijke kaders, met eigen regels en werkwijzen en dan wordt het voor professionals lastig om een samenhangend ondersteuningsplan op maat op te stellen. Maar op de plekken waar gemeente en aanbieders samen komen tot één visie, de werkwijzen echt op elkaar afstemmen en de bekostiging daarop laten aansluiten, blijkt het wel mogelijk.’

Jeugdzorg transformatie sociaal domein

En integraal werken is niet het enige punt waar nog verbetering mogelijk is wanneer je kijkt naar de transformatie van het sociaal domein. Jeugdzorg Nederland, GGZ Nederland, Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) en de Vereniging Orthopedagogische Behandel Centra (VOBC) lieten eerder in 2017 aan de leden van de Tweede Kamer weten dat de decentralisatie nog niet gebracht heeft wat ze had moeten doen. Zij stellen: ‘We zijn nu ruim twee jaar na de decentralisatie die verbetering moest brengen voor de jeugdhulp. De hulp zou integraal worden, toegankelijk en dicht bij het kind. Meer preventie, slimmere samenwerking en een einde aan verkokering en perverse prikkels omdat alle jeugdhulpvormen nu onder één opdrachtgever vallen: de gemeente. Van dat ideaal zien we twee jaar na de decentralisatie helaas nog te weinig terug.’