Jeugdhulp

‘Wachten op jeugdhulp is onvermijdelijk, blijkt uit een casusonderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut NJi in het voorjaar 2017. Een belangrijke oplossing voor de wachtlijsten in de jeugdzorg vindt (ex-) staatssecretaris Martin van Rijn in de drastische vermindering van de administratie van aanbieders jeugdhulp. Zodat de professionals hun tijd weer kunnen besteden aan de kinderen en niet aan het papierwerk.

Maar dat is zeker niet het enige dat moet gebeuren om kinderen en ouders de hulp te bieden die nodig is. In het rapport  “Zorgen voor de jeugd” waarschuwt de Transitie Autoriteit Jeugd (TAJ) om maatregelen te nemen voor het behoud van de jeugdhulp. De instellingen voor jeugdhulp worden geteisterd door gebrek aan geld en door enorme administratieve lasten. De specialistische jeugdhulp dreigt er aan ten onder te gaan. De Transitieautoriteit – pleit voor een tijdelijke ‘innovatiepot’ om jeugdhulpaanbieders en gemeenten ‘een zetje in de rug te geven voor wat meer financiële armslag.’

Specialistische behandeling

De problemen in de jeugdzorg kregen in 2017 een hoogtepunt met de noodkreet van de ouders van de 16- jarige Emma. Zij deden een oproep via Facebook en de media, omdat er geen opvangplek voor het meisje, die suïcidaal was , maar nergens hulp kon krijgen. Dat leidde tot actie van staatssecretaris Van Rijn en een debat in de Tweede Kamer over deze situaties in de jeugd-ggz. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie reageerde: ‘Het probleem is dat veel gemeenten te weinig dure specialistische behandelingen inkopen’. Tijdens het debat in de Tweede Kamer, kreeg de staatssecretaris een lijst met zo’n vijftig vergelijkbare, acute gevallen van kinderen die geen acute hulp konden krijgen. De staatssecretaris heeft daarop ingegrepen en alle gemeenten die onvoldoende acute jeugd-ggz hebben geregeld gesommeerd het probleem op te lossen. Van Rijn: ‘Bestuurlijke vraagstukken over financiën en wachtlijsten mogen in acute gevallen nooit een reden zijn om een kind niet tijdig te behandelen.’

Zijn er nog goede berichten te melden uit de jeugdhulp? ‘Er gaat ook veel goed’, stellen vier brancheorganisaties in het voorjaar 2017 in een brief naar de ministeries van VWS en Veiligheid en Justitie. De brancheorganisaties voor jeugdhulp hebben in de brief ook duidelijk gemaakt welke dringende maatregelen er op korte termijn nodig zijn. ‘We zijn nu ruim twee jaar na de decentralisatie die verbetering moest brengen voor de jeugdhulp. De hulp zou integraal worden, toegankelijk en dicht bij het kind. Meer preventie, slimmere samenwerking en een einde aan verkokering en perverse prikkels omdat alle jeugdhulpvormen nu onder één opdrachtgever vallen: de gemeente. Van dat ideaal zien we twee jaar na de decentralisatie helaas nog te weinig terug.’

Wijkteam

Met de decentralisatie heeft ook het wijkteam een taak gekregen in de eerstelijnshulp aan kinderen en jongeren. Wijkteamprofessionals komen achter de deur, signaleren en geven lichte hulp als dat nodig is. Toch is ook de hulp door wijkteams vaak niet op orde, volgens Kinderombudsvrouw Margrite Kalverboer.  Het probleem is dat in de hulpverlening aan kinderen niet goed gediagnosticeerd wordt. ‘Als professionals in wijkteams niet goed in staat zijn de hulp die nodig is te diagnosticeren, is dat schadelijk voor kinderen. Volgens een onderzoek is ‘gebrek aan kennis en handelingsverlegenheid’ het probleem, maar ook: oneigenlijk gebruik van “drang” naar ouders en kinderen toe. Kalverboer: ‘Er wordt onder professionals te licht gedacht over hoe je op de goede manier vaststelt wat er bij een kind aan de hand is.’

De komende jaren worden voor de gemeenten, de jeugdzorgsector en voor de professionals die er werken, cruciaal. Om kinderen, jongeren en ouders de jeugdhulp te kunnen bieden die ze nodig hebben. In dit dossier volgen we de weg die daarin wordt afgelegd.