Plaatje
Dringend
Stappen
Helpende hand
In de rol van aanjager inspireren de leden van de Taskforce onder meer hun eigen netwerk. Daarnaast ligt er een breed ondersteuningsaanbod om gemeenten te stimuleren en belemmeringen weg te nemen. Er zijn circa veertig bestuurders als ambassadeur actief om beweging in hun eigen regio te organiseren, er vinden webinars en werksessies plaats en er worden handreikingen en best practices gedeeld. ‘En bij vragen kunnen gemeenten, corporaties en zorgorganisaties gebruikmaken van specialisten van het Ondersteuningsteam Wonen en Zorg van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland’, zegt Kleiboer.
‘Zij kunnen partijen heel gericht helpen bij de verschillende stappen en knelpunten waar ze tegenaan lopen. Dat varieert van het ondersteunen van een kleinere gemeente bij het uitvoeren van de analyse tot advies over het maken van prestatieafspraken met partners.’ Met knelpunten waar meerdere gemeenten tegenaan lopen, gaat de Taskforce aan de slag. Kuijpers: ‘Denk aan de financiering van collectieve ruimtes. Dergelijke ontmoetingsplaatsen zijn belangrijk in woonzorgconcepten, maar kunnen vaak niet in de huur worden doorberekend. Daarvoor zoeken wij oplossingen.’
Voorbeelden
Aan de slag
Gemeenten, woningcorporaties, zorg- organisaties en andere geïnteresseerden kunnen voor informatie, kennis, ervaringen en contactgegevens terecht op de website www.taskforcewonenzorg.nl.
André Hörmann is journalist.
Noten
Pact voor de Ouderenzorg
Het Pact voor de Ouderenzorg1 is het ‘overkoepelende’ plan om de zorg voor ouderen in Nederland – merkbaar en meetbaar – te verbeteren. In maart 2018 is dit pact ondertekend door de minister van VWS en betrokken partijen zoals gemeenten, zorgaanbieders, verzekeraars, bedrijven en maatschappelijke organisaties. Ze committeren zich hierin aan opgaven op het gebied van eenzaamheid, verpleeghuiszorg én goede zorg en ondersteuning thuis. Om dit laatste goed vorm te geven, startte het ministerie van VWS met een groot aantal landelijke, regionale en lokale partijen het beleidsprogramma ‘Langer Thuis’.2 Een van de pijlers van deze bredere beweging – zoals de minister van VWS het noemt in zijn eerste voortgangsrapportage van juli 2019 – is ‘Wonen (en Zorg)’. De Taskforce Wonen en Zorg voert zijn taken uit onder dit programma.
Wat cijfers
Het rapport ‘Aanpassen of verkassen’3 van het Planbureau voor de Leefomgeving uit mei 2019 maakt het probleem concreter met de laatst bekende cijfers. In 2015 woonde slechts 20 procent van de 2,2 miljoen 65-plus-huishoudens in een min of meer geschikte woning voor ouderen. Toegegeven, het merendeel van de ongeschikte woningen was voor beperkte kosten (minder dan 10.000 euro) in technische zin aan te passen. Om vooral financiële redenen kwamen deze aanpassingen niet tot stand. Maar de helft van deze ‘aanpasbare’ woningen stond bovendien in een voor ouderen ongeschikte omgeving. Vooral door het ontbreken van voorzieningen en ontmoetingsplekken op loopafstand.
In het rapport ‘Oud en zelfstandig in 2030’4 uit juni 2020, concludeert de commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen in het verlengde hiervan dat er een groot gat gaapt tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis. Dat heeft alles te maken met het verdwijnen van het klassieke bejaardenhuis. Het rapport geeft een hele serie aanbevelingen. Een daarvan is gericht aan de ministeries van VWS en BZK, gemeenten, woningcorporaties, zorgaanbieders en -verzekeraars. ‘Bevorder de totstandkoming van woonvormen die het ouderen makkelijk maken om elkaar bij te staan.’ Het rapport gaat uit van 70.000 extra woningen in geclusterde woonvormen voor thuiswonende ouderen in 2030, door verbouw of nieuwbouw. Een andere aanbeveling gaat in op het belang van het opstellen van woonzorgvisies door gemeenten in samenwerking met de betrokken partijen. Op basis hiervan kunnen gemeenten prestatieafspraken maken voor de uitvoering van concrete plannen. De Taskforce levert een bijdrage aan onder meer deze aanbevelingen.
Stappen zetten
Gemeenten doorlopen bij het invullen van de opgave verschillende fasen:
1. Woonzorganalyse met onder meer huidige bevolkingsopbouw, beschikbare voorzieningen, aantal geclusterde woonvormen en aan te passen woningen, demografische ontwikkeling, verwachte ontwikkeling zorgvraag en bestaande woningbouwplannen.
2. Woonzorgvisie met onder meer duiding van woonzorgopgave, overzicht woonbehoefte, onderscheid doelgroepen, aanbod woonvormen en zorg en ondersteuning, leefbaarheid van de omgeving, plannen voor uitvoering en samenwerking.
3. Prestatieafspraken met onder meer concretisering van ambities en plannen uit de woonzorg- visie, ‘harde’ afspraken met woningcorporaties, huurdersorganisaties, zorgaanbieders en andere onderkende partners.
4. Uitvoering met onder meer voldoende doorzettingsmacht, vertrouwen tussen de partners en een onafhankelijke procesregisseur.
5. Borging door onder meer duurzame financierings- en organisatieconstructies, vitaal houden van de samenwerking en lessons learned.
Tip
Maak het probleem gezamenlijk en tastbaar. Naast gemeenten nemen ook zorginstellingen het initiatief tot lokale of regionale samenwerking. Hans Groenendijk, bestuursvoorzitter van Woonzorggroep Samen, deed dat met collega-zorgorganisatie Omring in de Kop van Noord-Holland. ‘ Aan de hand van demografische gegevens maakten we een concrete vertaling naar de vragen die op ons afkomen. Tijdens een stakeholdersontbijt met wethouders en bestuurders lieten we zien: over vijf jaar heeft uw gemeente 300 inwoners met dementie, over tien jaar 800 mensen met een verpleeghuisindicatie et cetera. Heel tastbaar. Vrijwel direct ontstond het beeld: dit kunnen we alleen samen. Met als resultaat een intentieverklaring, een gedeeld gevoel van urgentie én vernieuwende plannen.’
