Dit meldt het Centrum voor Ethiek en Gezondheid (CEG) in een rapport dat is aangeboden aan minister Bruins van Medische Zorg en Sport. Met gezondheidsapps op een smartphone en draagbare apparaatjes (wearables) zoals hartslagmeters kunnen mensen zelf gegevens over hun lichaam en leefstijl meten. De overheid juicht het gebruik hiervan toe. Want als deze apps vervolgens de gezondheid verbeteren en ziekte voorkomen, zou dat tot kostenbesparing in de zorg kunnen leiden. Bovendien zou de mogelijkheid tot zelfmanagement de autonomie van patiënten kunnen versterken.

Onbetrouwbare metingen

Het CEG dringt erop aan om kritisch te zijn op de wildgroei aan apps en wearables. ‘Lang niet alle aangeboden apps en wearables zijn van goede kwaliteit’, stelt het rapport, ‘sommige apps presenteren bijvoorbeeld onbetrouwbare metingen. Als gebruikers daardoor ten onrechte gerust worden gesteld, zou dat tot gezondheidsschade kunnen leiden.’ Ook bij het gebruik van apps en wearables die op zichzelf wel betrouwbaar zijn doen zich problemen voor. Zo kan het ongerustheid aanwakkeren, waardoor gezonde mensen onnodig naar de dokter gaan. Het zorggebruik neemt dan juist toe in plaats van af.

Laag zelfbeeld

Ook kunnen gezondheidsverschillen worden vergroot. Apps en wearables zijn namelijk meestal niet toegesneden op mensen met lage (digitale) vaardigheden of een niet-westerse achtergrond.  Voor sommigen betekent het zelf managen van de gezondheid een te grote impact op de kwaliteit van leven, aldus het rapport: ‘Ze ervaren het bijvoorbeeld als een last of voelen zich schuldig over ongunstige gezondheidsuitkomsten waar ze geen controle over hebben. (…) Sommige apps richten zich in het bijzonder op kinderen. Een speelse app gericht op een gezonde leefstijl kan een effectieve manier zijn om bij deze doelgroep overgewicht tegen te gaan. Het kan echter ook leiden tot stigmatisering en een laag zelfbeeld, door de mogelijkheid om de eigen prestaties te vergelijken met klasgenoten of vrienden.’

Kwaliteitskeurmerk

Het CEG pleit voor terughoudendheid van de overheid bij het aanmoedigen van apps en wearables: ‘Initiatieven om betrouwbare, effectieve en toegankelijke apps en wearables op te sporen verdienen navolging. Een kwaliteitskeurmerk kan artsen, burgers en patiënten helpen om de zinnige apps en wearables makkelijk te vinden. Hier horen ook eisen bij voor toegankelijkheid en gebruiksgemak, zodat zoveel mogelijk mensen gebruik kunnen maken van de goede apps en wearables. Ook is het goed om al tijdens de ontwikkelfase kwetsbare gebruikersgroepen te betrekken, zoals Pharos doet.’

Rol hulpverlener

Zorgverleners kunnen patiënten die onterecht ongerust zijn gemaakt door metingen op een ‘de-medicaliserend’ spoor zetten, stelt het CEG: ‘Ze kunnen bijvoorbeeld informeren over de beperkingen van apps en wearables en over de achterliggende verdienmodellen. Ze kunnen ook het probleem van information overload voorkomen door mensen te helpen bij het selectief gebruik van apps en wearables, waarbij alleen gezondheidswaarden worden gemonitord die zinvol zijn voor het gezondheidsdoel dat iemand nastreeft.’