De neoliberale fixatie op de eigen verantwoordelijkheid heeft geleid tot een maatschappelijke verharding die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn weerga niet kent. De anderen zijn fout, daartegen moet worden opgetreden – maar de spelregels voor de burgers moeten worden versoepeld. Althans volgens de pessimistische, maar ook herkenbare analyse van Van Stokkom. ‘Solidariteit is een zinloos begrip in het neoliberale denken, dat is bij het oud vuil gekieperd. Daar betalen we nu een dure prijs voor in de vorm van sterk individualisme en calculerend gedrag: van zwartrijden tot en met het opstrijken van maximale bonussen.’

En hij voegt eraan toe dat ‘actieve burgers’ die werken aan ‘sociale cohesie’ nauwelijks in staat blijken iets te doen tegen verharding en verhuftering. ‘In ons onderzoek over achterstandswijken hebben we nauwelijks “goed burgerschap” aangetroffen als motief om in actie te komen.’

In deze Zorg + Welzijn belichten we een groep die haar eigen tegenoffensief is begonnen: Marokkaanse kickboksmeiden. Ze laten zien hoe ze zichzelf door deze sport sterk maken. De meiden zijn allesbehalve soft, zijn bereid flink te trainen en doen niet aan pijntjes. Ze ontwikkelen door het boksen de mentale kracht om verder te komen in het leven. ‘We moeten ons losmaken van huis, onszelf bewijzen ten opzichte van onze broers, in het onderwijs en op de arbeidsmarkt.’ De ontwikkeling die zij doormaken – nota bene via het jongerenwerk – is bewonderenswaardig.