In diverse blogs, artikelen en algemene media zijn veel kritische geluiden te horen over deze transitie. Alsof de wijkzorgteams het wondermiddel zijn, de burger weer wordt overgeslagen, hoe het zit met de keuze van de zorgvrager, het eigen belang van instellingen dat blijft prevelleren, samenwerkingsproblemen enzovoort.

Absoluut begrijpelijk en vaak ook zinvolle en terechte kritiek. Dit even los van de bezuinigingen die gepaard gaan met die transities en de mogelijke gevolgen van het – nieuwe – aanbod. Maar er is ook een andere kant die om mildheid vraagt.

Als ik mij beperk tot de transitie AWBZ dan kunnen we niet anders concluderen dat het huidige systeem niet werkt, te duur is en perverse kenmerken kent. Het huidige stelsel is hiërarchisch, bureaucratisch, technologisch georiënteerd en specialistisch van aard. Aanbodgedreven en klachtgeoriënteerd (om met de woorden van Jan Rotmans te spreken). Het gaat niet meer om de mens maar om het systeem, hulp is een product geleverd door instellingen en organisaties die veelal drukker zijn met de markt dan de vraag. En het is onbetaalbaar aan het worden.

Er zal een radicale omslag moeten plaatsvinden waarbij we fundamentele waarden – de mens – weer als uitgangspunt moeten nemen. Zorg moet zich weer kenmerken door aandacht, warmte, (com)passie en vertrouwen. Om die reden adviseerde de expertgroep waarin ik zitting had de zorg zo lokaal mogelijk te organiseren door middel van wijkzorgteams. Teams waarin professionals zitting hebben die over grote discretionaire ruimte beschikken. Met elkaar – werkzaam bij verschillende instellingen en organisaties – moeten zij in staat zijn om op de vraag een werkzaam en effectief aanbod te organiseren, gebruikmakend van de informele en formele omgeving van de zorgvrager.

Het is daarmee niet alleen een omslag van systeemwereld naar leefwereld. Ook van centraal naar decentraal, van top-down naar bottom-up. Kortom, de transitie is niet alleen maar het verschuiven van geld van centraal naar decentraal. Het is echt een principiële kanteling van het zorgsysteem. Dat zal ongetwijfeld met vallen en opstaan gaan. Er zal veel geleerd en geëxperimenteerd moeten worden. En er zullen zeker fouten gemaakt worden. Dat is niet anders.

We hebben dit als expertgroep ook nadrukkelijk aangegeven. Geef het tijd en accepteer dat dingen mis kunnen gaan. Hak er dan niet op in maar geef professionals en instellingen de ruimte van haar fouten te leren. Weersta straks ook de pers die de ‘mistanden’ prominent aan het licht zullen brengen. Maar dat die kanteling moet, staat voor mij als een paal boven water. Al was het maar om weer naar de menselijke maat terug te keren. Zowel voor zorgvragers als voor zorgaanbieders.