Door Carolien Stam en Martin Zuithof – Hij heeft het

gehad met de overlast van probleemjongeren. Burgemeester Job Cohen van Amsterdam

kiest voor de harde aanpak. Daaraan moet het welzijns- en jongerenwerk zich

aanpassen, vindt hij.

‘Jeugd- en jongerenwerkers weten vaak niet hoe ze die jongens aan moeten

pakken. Op een gegeven moment moet je zeggen: “Als je je niet gedraagt,

sodemieter je maar op!”’ Even schrikt Cohen van zijn woorden. Hij voegt er

verontschuldigend aan toe: ‘Je moet ze natuurlijk wel bij je houden en dat vergt

veel professionaliteit van jongerenwerkers. En die is er niet altijd.’

Knoop doorhakkenBurgemeesters moeten de bevoegdheid

krijgen om beslissingen te nemen over probleemgezinnen. Met die stelling opende

Job Cohen eind mei de discussie over de inmenging van de burgemeester in de

taken en bevoegdheden van de jeugdzorg.

‘Ach, ik gooi wel eens een steentje in het water’, glimlacht hij met

gepaste bescheidenheid. Hij wist natuurlijk heel goed dat daar een flinke

discussie over zou losbarsten. ‘Daarom is het goed om uit te leggen wat precies

de achtergrond is van mijn opmerking.’

Moeder op vakantieCohen vertelt op de hem

karakteristieke wijze, aan de hand van de praktijk, wat de aanleiding is voor

zijn constatering dat hulpverleners zich in een situatie manoeuvreren waarin ze

geen doelgerichte beslissingen kunnen nemen.

‘De hulpverleners van het “straatcoachproject” in Slotervaart vertelden ons

over een aantal schrijnende gevallen. Zoals over een gezin van tien kinderen.

Moeder was even op vakantie naar Marokko en het buurmeisje zorgde voor de

kinderen. Daar liepen wel tien instanties in huis, van Bureau Jeugdzorg tot de

politie en de woningbouwcorporatie. Maar regie was er niet.’

‘Onze gemeentesecretaris Eric Gerritsen nam het initiatief om iedereen die

erbij betrokken was om de tafel te zetten met als doel een oplossing te vinden.

Sommige hulpverleners hadden elkaar nog nooit gesproken. Het idee was om aan de

hand van een aantal casussen procesafspraken te maken, die later kunnen leiden

tot een algemeen bruikbaar plan van aanpak. Na een paar maanden vroeg ik aan

Gerritsen: “En, hoe gaat ‘t?” “Ik ben nog bezig”, antwoordde hij. Het lukte de

professionals maar niet om afspraken te maken.’

Buitenstaander ‘En bezorgde dat gezin nog overlast?

“Nou, dat viel wel mee, een brandje misschien”, kreeg ik te horen van de

instanties. Ja, maar de buren waren al verhuisd! Ik kreeg het gevoel: dit kán

toch niet. Ik realiseerde me tegelijkertijd dat iedereen verschrikkelijk zijn

best deed.’

‘De professionals konden er niet uitkomen, omdat ze allemaal vanuit hun

eigen perspectief keken en niet samen een richting konden bepalen. Toen heb ik

voorgesteld dat een buitenstaander in zo’n geval de knoop doorhakt en zegt: “Zo

gaan we het doen”.’

OvergeorganiseerdOp de vraag of niet de meest

betrokken professional de regie over de ketenaanpak bij probleemgezinnen moet

voeren, antwoordt Cohen: ‘Wie is dat, de meest betrokken professional? Nu is het

de een, dan is het de ander. En ze komen er niet uit wie de beslissing moet

nemen. Natuurlijk moet de rechter bepalen of een kind uit huis wordt geplaatst.’

‘Maar als één professional vindt dat het niet nodig is om het de rechter te

vragen, gebeurt het niet. Dan is het nog niet zo’n gek idee dat iemand die op

afstand staat die beslissing neemt.’ Direct voegt Cohen er aan toe: ‘Ik denk dat

het effect is dat professionals uiteindelijk zó bang zijn dat een buitenstaander

die beslissing neemt, dat ze er zelf uitkomen.’

Professionals in de jeugdzorg voelen zich door u in de hoek gezet. ‘Ik neem

dat niemand kwalijk, ik vind het logisch. Iedereen doet zijn best’, zegt Cohen.

‘Maar we hebben in Nederland zo langzamerhand de zaken zo georganiseerd dat het

niet meer goed gaat. Niet ongeorganiseerd, nee óvergeorganiseerd.’

‘Natuurlijk moeten we er op bedacht zijn niet weer een tussenlaag te

creëren. Maar het zou mij niks verbazen als het besluitvormingsproces veel

sneller gaat wanneer ik zeg: “Als jullie er over tien dagen niet uit zijn, doe

ik het”. Waar het mij om gaat, is dat we een enorme schil van hulpverleners

hebben gemaakt rondom gezinnen. Daarin moet meer doelgericht gewerkt

worden.’

Rol gemeente?Heeft de gemeente wellicht verzuimd de

juiste doelen te stellen? Enigszins geïrriteerd antwoordt Cohen: ‘O, dat had

zonder twijfel beter gekund. Ik ben zelf nooit zo geïnteresseerd in dat soort

verwijtende vragen, daar kom je niet veel verder mee.’ Natuurlijk moet er nog

veel gebeuren, ook in probleemwijken, gaat Job Cohen plichtmatig verder.

Als we hem een paar incidenten, zoals de terreur van allochtone

jongeren in de Diamantbuurt voorleggen, vindt hij enige nuancering op zijn plaats:

‘Ho, wel eens in de Diamantbuurt geweest? Was het erg? Nee, hè? In

Amsterdam-Noord en -West zijn de problemen aanzienlijk groter.’

Dan formuleert hij een opmerkelijke analyse van het overlastprobleem: ‘Het

zou best zo kunnen zijn dat overlast nu zo in de belangstelling staat omdat de

criminaliteit flink gedaald is. Mensen kwamen eerder niet toe aan de overlast,

want iedereen was bezig met de criminaliteit. De aandacht voor overlast is mede

een gevolg van teruglopende criminaliteit.’

Het gehele artikel is te lezen in Zorg + Welzijn Magazine 7, juli

2007. Drie maanden na publicatie wordt het op de website geplaatst.

Lees ook:
nieuws/id5601-80209/herrema_aan_de_subsidiepomp_redactioneel.html”

name=Herrema>Herrema aan de subsidiepomp. Redactioneel. (Zorg +

Welzijn, 10 mei 2007),
archief/id20107-73057/slotervaart_pakt_overlastjongeren_en_hun_ouders_aan.html”

name=slotervaart>Slotervaart pakt overlastjongeren én hun ouders aan (Zorg +

Welzijn, 7 maart 2007),
archief/id20107-52170/amsterdamse_burgemeester_job_cohen_over_religie_en_integratie_allochtonen_dreigen_samenleving_rug_toe_te_keren.html”>Amsterdamse

burgemeester Job Cohen over religie en integratie: ‘Allochtonen dreigen

samenleving rug toe te keren’ (Zorg + Welzijn, 29 januari 2003)

Reactie 1. Laat Cohen de kruiwagencultuur

aanpakken.

Burgemeester Cohen doet net of wat hij roept volstrekt nieuw is. Het

tegendeel is het geval. In 1990 publiceerde het Centrum voor Dienstverlening in

Rotterdam het rapport “Door de maas gevallen” waarin tal van

aanbevelingen werden gedaan om het langs elkaar heen werken van hulpverleners

aan Marokkaanse gezinnen tegen te gaan. In het rapport werd gepleit

voor een centrale regie, meer expertise in het welzijnswerk én het betrekken van

de ouders bij de totstandkoming van het beleid. Dat rapport

werd door dezelfde PvdA van Cohen terzijde geschoven en het subsidiesysteem dat

verkokering bevordert en samenwerking moeilijk maakt werd in stand

gehouden. Dat probleem blijft de grote steden achtervolgen. De PvdA

bezet traditioneel veel belangrijke posities bij de grote welzijnsinstellingen,

jeugdzorg en in de stadsdelen. Dit zorgt ervoor dat de profilering

van de instelling belangrijker wordt dan de kwaliteit van het werk. Om hun

positie te behouden, moeten directeuren en managers zich

concurrerend neerzetten. De marktwerkingsideeën van Paars en Balkenende I-III

deden de rest. Cohen doet er verkeerd aan door de professionals

persoonlijk aan te spreken. Er is sprake van een cultuur waarin professionals

domweg hun werk niet kunnen doen. Ze worden gedwongen tot

loyaliteit aan hun directeuren en kunnen daardoor de noodzakelijke

beslissingen niet zomaar nemen. Het gebeurt regelmatig dat de inzet van een

jongerenwerker

objectief gezien noodzakelijk is, maar politiek ongewenst omdat

daardoor andere partijen zich bezwaard zouden kunnen voelen. Soms worden

jongerenwerkers bijvoorbeeld gesommeerd om een bepaalde groep los

te laten, omdat de politie de taak gaat overnemen. De politie kampt echter met

tekorten aan menskracht en is niet toegerust om groepen jongeren te

begeleiden naar minder overlast. Cohen schopt naar de verkeerde.

Laat hij de kruiwagencultuur in Amsterdam opruimen en ervoor zorgen dat mensen

alleen nog op een post komen te zitten vanwege hun verdiensten,

niet vanwege hun lidmaatschap van de PvdA. Hij moet minder soft zijn tegenover

zijn partijgenoten, dan kunnen welzijnswerkers in de wijken en

gezinnen zonder achterliggende politieke spelletjes hun werk doen. Het zijn niet

de werkers die ervoor kiezen om de tiende hulpverlener op een gezin af te

sturen. Het zijn hun leidinggevenden die ervoor kiezen om zich op

deze manier in de kijker te spelen. Cohen, spoel de Augiasstal

schoon!
target=_blank name=Ronald>Ronald Matthijssenvoormalig

jongerenwerkerauteur van het rapport “Door de Maas

gevallen”

Reactie 2. Gooi niet het kind met badwater

weg. Geachte heer Cohen, Vanmorgen las ik het

interview met u in het blad Zorg + Welzijn. Ik was echt verbaasd. Natuurlijk is

er veel kritiek mogelijk op het jongerenwerk gericht op

probleemjongeren. Net zoals dat trouwens heel goed mogelijk is op

de gemeentelijk aansturing van het welzijnswerk en het jongerenwerk daarbinnen

door de stadsdelen in Amsterdam. Als er ergens

langdurig sprake is van overlast dan is het al eerder flink misgegaan. Waarom

dan die eendimensionale insteek op jongerenwerk voor

overlastgevende jongeren en waarom zo weinig zelfkritiek op de gemeentelijke

rol?

Mijn opa zei altijd dat voorkomen beter was als genezen. Laten we

vooral niet vergeten dat het jongerenwerk veel breder is dan het bestrijden van

overlast van probleemjongeren. Inzet voor preventie en werken aan

empowerment van jongeren zijn minstens zo belangrijk. Gelukkig

gebeurt dat ook. Kijk maar naar projecten als Be at the media van Stichting

Jongerenwerk Amsterdam en raak onder de indruk van de DVD die is gemaakt

over kindermishandeling gebaseerd op de theaterproductie STUK. De

DVD wordt nu, mede met geld van de gemeente, verspreid op Amsterdamse scholen.

Ik heb de voorstelling drie keer gezien en een ding is zeker, soft

is die zeker niet. Kijk ook eens naar de documentaire Ghetto Girls die o.a.

door voormalig wethouder Aboutaleb een belangrijke bijdrage

aan de emancipatie van jonge Marokkaanse vrouwen wordt genoemd. Kijk ook eens in

naar projecten zoals Dig It!

Jongeren in Westerpark zijn daar aan de slag met Media en Kunst met

als doel groepen jongeren bij elkaar brengen ter bevordering van de sociale

cohesie in deze multiculturele buurt. Kijk naar Nowhere in de

Zeeburg dat, volgens de website van het stadsdeel Zeeburg, workshops biedt waar

je als jongere voor thuisblijft. Dit zijn slechts enkele projecten

die ik zelf ken maar ik ben ervan overtuigd dat er nog veel meer projecten

zijn waar jongeren met elkaar in contact komen en waar zij voelen

dat ze veel kunnen én de moeite waard zijn. Dat is essentieel. Ik denk trouwens

dat we het daar wel over eens zijn.

Het is prima om de misstanden in het jongerenwerk aan de kaak te

stellen maar gooi alstublieft het kind niet met het badwater weg, steek ook de

hand in eigen boezem en bouw voort op de goede ervaringen die er

zijn. Een betere afstemming en regie van het stedelijk jongerenwerk en

jongerenwerk in de verschillende stadsdelen kan daarbij vast geen

kwaad.
href=”http://www.harrymertens.com” target=_blank name=Harry>Harry Mertens Senior projectleider

Leefbaarheid MOVISIE

Lees ook de
href=”https://www.zorgwelzijn.nl/portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>gratis

Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich


href=”https://www.zorgwelzijn.nl/portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>hier

aanmelden.
href=”http://vedm.net/click2?l=dlTab&m=Y3c9&s=7Yva7b” target=_blank

name=nieusbrief>Door hier te klikken leest u de laatste editie.

Wilt u reageren? Klik dan hier
href=”mailto:zorgenwelzijn@reedbusiness.nl”>zorgenwelzijn@reedbusiness.nl