Artikel bewaren

Je hebt een account nodig om artikelen in je profiel op te slaan

Login of Maak een account aan
Reacties0

Debat: ‘WMO is een gouden kans voor beter burgerschap’

De Wet Maatschappelijke Ondersteuning, die op 1 januari in werking treedt, staat of valt met een goed draaiende, betrokken samenleving van actieve burgers. Hoe kunnen overheid en instellingen de burger daarbij ondersteunen? Zorg + Welzijn en Verdiwel organiseerden een debat met de Tweede Kamerleden Gerdi Verbeet (PvdA), Marleen de Pater-van der Meer (CDA), Naima Azough (GroenLinks) en Arie Slob (ChristenUnie).
Debat: ‘WMO is een gouden kans voor beter burgerschap’


‘Ja, we hebben een civil society, een betrokken samenleving,’ zegt Marleen

de Pater (CDA) beslist. ‘Vroeger hielp men elkaar in buurt- en familierelaties

en kende men elkaar. Nu zie je een verschuiving naar verbanden waar min of meer

toevallig burgers bij elkaar komen die iets voor elkaar willen doen. HomeStart

vind ik een goed voorbeeld: getrainde vrijwilligers helpen ouders die problemen

hebben met de opvoeding van hun kinderen. Zoals je dat vroeger in familieverband

deed.’

Hapklare brokkenOok Arie Slob (CU) ziet wel dat burgers

een bijdrage willen leveren aan de samenleving, maar denkt dat die betrokkenheid

sterk onder druk staat. ‘Mensen willen nog wel in hapklare brokken een bijdrage

leveren, maar hebben minder tijd omdat iedereen de druk voelt om betaalde arbeid

te verrichten. En om de vergrijzing betaalbaar te houden, neemt die druk op

arbeidsparticipatie alleen maar toe.’

Groot beroep

Slob en De Pater betrekken hun stellingen in een debat

dat hoog op de politieke agenda staat: de actieve burger en zijn bijdrage aan de

verantwoordelijke samenleving (de ‘civil society’). De nieuwe Wet

maatschappelijke ondersteuning doet een groot beroep op de inzet van actieve

burgers.

Ook rapporten als “Sociale veiligheid organiseren” en “Vertrouwen in de

buurt” bevatten pleidooien voor actief burgerschap. Buurtbewoners dienen zich

samen met de politie, welzijnswerk en woningcorporaties in te zetten voor de

leefbaarheid en veiligheid in hun buurt, zo bepleiten zowel de Raad voor

Maatschappelijke Ontwikkeling als de Wetenschappelijke Raad voor het

Regeringsbeleid.

Nieuwe burgerIn het project “Welzijn versterkt

Burgerschap” werden meer dan veertig projecten rond actief burgerschap

geanalyseerd. Uit die analyses komt een nieuwe burger naar voren, die zich

onderscheidt van de traditionele vrijwilliger die in de buurthuizen achter de

bar staat. Moderne vrijwilligers zoeken meer uitdaging en verantwoordelijkheid,

willen leerervaringen opdoen en verbinden zich meestal voor een beperkte periode

aan een bepaald soort vrijwilligerswerk. Ze verlangen en krijgen goede

ondersteuning. Maar hun motivatie beperkt zich niet tot direct persoonlijk

voordeel, ze willen ook echt iets doen voor anderen.

Christelijke kringenBestaat de civil society, de betrokken

samenleving van actieve burgers, eigenlijk wel? Wat moeten de overheid en

maatschappelijke instellingen doen om die burgers

te ondersteunen? Die vragen

vormden de aanleiding voor een debat van de kamerleden De Pater, Slob, Verbeet

en Azough met Els Berman (vrijwilligerskoepel NOV), Daniël Kruithof (VNG),

Crista Vonkeman (DISCK Rotterdam en Vereniging Directeuren Welzijnsorganisaties)

en Inge Roetman (CMOnet). Speelt de verantwoordelijke samenleving zich

eigenlijk niet vooral af op het platteland en in christelijke kringen? ‘O

nee, ook binnen de sociaal-democratie bestaat een traditie om iets voor elkaar

te doen,’ reageert Gerdi Verbeet. Zij wijst op de actieve steun van de

Amsterdamse PvdA voor de stichting Present, die vanuit een christelijke visie

vrijwillige dienstverlening tussen burgers organiseert. ‘We willen ook dat

mensen die vrijwilligerswerk doen of organiseren een ‘opkontje’ krijgen.’

Vrijwilligerswerk door moslimsNaïma Azough benadrukt

dat vrijwilligerswerk ook voor moslims de gewoonste zaak van de wereld is. ‘Moet

je eens kijken wat er allemaal vanuit de moskeeën gebeurt. Maar kijk ook naar de

vrouwenorganisatie Al Nisa, die hulp biedt aan moslimvrouwen en hun

kinderen.’Verbeet kent ‘ontzettend veel’ nuttige kleinschalige initiatieven.

Ze was bijvoorbeeld onder de indruk van de Hallo Buuf!-acties van Astrid Kuiper,

die met een clubje medestanders, buurtbewoners begroette en op de koffie

uitnodigde. Verbeet wijst ook op de vele mentor- en maatjesprojecten voor

jongeren die op steeds meer plekken in het land van de grond komen.

Er zijn ook actieve burgers die de overheid wantrouwen. ‘Wij vragen ons

regelmatig af of de overheid de civil society niet gebruikt om haar eigen falen

op te vangen,’ zei onlangs iemand van een armoedeproject van de Raad van

Kerken.

VoedselbankenMarleen De Pater is daarover verbaasd.

‘Ik ben ook lang actief geweest in de kerk. Wij hadden juist moeite met het feit

dat de gemeente allerlei dingen ging overnemen die wij dachten zelf goed te

doen, zoals maatschappelijk werk en financiële ondersteuning.’ Gerdi Verbeet

heeft wel begrip voor de reactie van de Raad van Kerken. ‘Want met goede werken

versluier je de gevolgen van het beleid. Voedselbanken zijn geweldige

initiatieven, maar dat ze nodig zijn is treurig.’

Kerntaken

Zowel Verbeet als Azough benadrukken dat het geen goede zaak is als burgers

afhankelijk zijn van kerkelijke initiatieven. ‘Bij moskeeën schieten

inburgeringscursussen en huiswerkbegeleiding als paddenstoelen uit de grond’,

meent Naïma Azough. ‘Maar als je als vrijzinnige burger de hulp niet via de kerk

wilt, moet je ook andere mogelijkheden hebben. Hier gaat het om de kerntaken van

de overheid.’

DekmantelDe landelijke overheid voert nu nieuwe

stimuleringsregelingen uit, zoals de subsidie voor het vrijwilligersnetwerk van

Present. Tegelijk hebben veel gemeenten de afgelopen jaren fors op het

welzijnswerk bezuinigd. Ook landelijke maatregelen als het beëindigen van de

regelingen voor gesubsidieerde banen hakten er bij veel welzijnsorganisaties

fors in.

‘Actief burgerschap mag geen dekmantel zijn voor een terugtredende overheid

en uitholling van de verzorgingsstaat, maar vraagt investering in publieke

dienstverlening’, meent de Vlaamse socioloog Jan Steyaert. Arie Slob

is het met die stelling eens. ‘Als overheid kun je niet eerst burgers op hun

verantwoordelijkheid aanspreken en je er vervolgens niet meer mee bemoeien. Als

je er zwaar op inzet dat iedereen de arbeidsmarkt op moet en aan de andere kant

ook nog verwacht dat iedereen een bijdrage levert aan de ‘civil society’, dan

kom je in een onmogelijke spagaat. Dat zijn twee tegengestelde bewegingen in het

kabinet van Balkenende.’

RoofbouwCDA, PvdA, GroenLinks en ChristenUnie zijn

alle vier voorstanders van maatschappelijke stages voor scholieren en de

aanwezige parlementariërs zijn er van overtuigd dat het volgende kabinet dit

gaat regelen. Els Berman (NOV) waarschuwt dat de politiek roofbouw pleegt op

organisaties die stagiaires moeten begeleiden. ‘De scholen krijgen geld om

stages te regelen maar voor de begeleiding is nauwelijks aandacht.’

Welzijnsorganisaties kunnen die stages goed organiseren, stelt Christa Vonkeman

(Verdiwel).

Maar veel gemeenten bezuinigen juist op welzijnswerk.

Fiscale prikkels

Wat kunnen gemeenten doen om vrijwilligerswerk te organiseren? Arie Slob

vindt dat de landelijke overheid bijvoorbeeld via fiscale maatregelen prikkels

in kan bouwen om vrijwilligerswerk te stimuleren. ‘In de Kamer hebben wij

voorgesteld om studenten die vrijwilligerswerk doen, aftrek van collegegeld te

geven. Helaas is dat voorstel afgeschoten.’De WMO biedt ‘gouden kansen’ om

met op maat gesneden maatregelen actief burgerschap te bevorderen, denkt Slob.

‘Niet als excuus voor bezuinigingen in de welzijnssector. Wat dat betreft zijn

gemeentes wel wakker geworden.’

Slecht imagoGerdi Verbeet ziet nog wel een probleem in

het volgens haar slechte imago van het welzijnswerk. ‘Praten met burgers is bij

veel politici geen reflex. Dat moeten ze nu met de WMO echt gaan doen en dat

moeten we ook regelen. Maar het welzijnswerk heeft nog een slecht imago. Het

heeft iets van: er wordt veel gekletst, maar je weet nooit wat het oplevert. Er

zouden criteria uitgewerkt moeten worden, die aangeven wat het welzijnswerk

oplevert.’

Klaar voor de WMO

Is het welzijnswerk klaar voor de WMO? ‘Bijna,’ zegt Christa Vonkeman. ‘Wij

kunnen mensen activeren. Maar dan moet wel duidelijker geformuleerd worden hoe

we mensen kunnen ondersteunen om vorm te geven aan de samenleving. En dan moet

de WMO niet meer alleen over de zorg gaan, maar juist over het stimuleren van

burgers om mee te doen.’De overheid moet ook stoppen met het ‘georganiseerde

wantrouwen’ tegenover burgers en instellingen, vindt Naïma Azough. ‘Burgers die

zich in willen zetten voor hun omgeving worden geconfronteerd met allerlei

bureaucratische procedures binnen organisaties, met formulieren, vergaderingen,

notulen en agenda’s. Veel mensen – jongeren, allochtonen, ouderen – moeten daar

niets van hebben.’

ValkuilOok Marleen de Pater ziet dit

overheidswantrouwen met lede ogen aan: ‘We organiseren zo onze eigen valkuil.

Als we overheidstaken overdragen naar de gemeenten, moeten die ook de ruimte

krijgen om zelfstandig met instellingen en middelen aan het werk te gaan.

Vervolgens zitten we in Den Haag met argusogen te kijken hoe ze die centen

uitgeven en willen we steeds dat ze daar even verantwoording over afleggen. Ik

weet niet hoe je dat moet doorbreken.’

In ‘Welzijn versterkt Burgerschap’ werken NIZW, MOgroep, CMOnet,

LCGW, Civiq, Verdiwel, VNG en IPO samen. De komende maanden vinden verschillende

regionale conferenties plaats rond het ‘Actief Burgerschap. De rol van de

overheid en het welzijnswerk nader belicht.’ Zie voor data:
href=”http://www.welzijnversterkt.nl”>www.welzijnversterkt.nl
.

Het samenwerkingsverband verzorgt ook enkele programmaonderdelen op het

WMO-congres ‘Delen in verandering’ dat het ministerie van VWS op 31 januari

organiseert in de Ahoyhal in Rotterdam. Ook daarover is meer informatie te

vinden op de website
href=”http://www.welzijnversterkt.nl”>www.welzijnversterkt.nl
.

Lees ook:
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/5601/tsge_portlet_zw_searchitemId/67224/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”>Balkenende:

‘Overheid moet beter naar burger luisteren’
(2 november

2006);
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/5601/tsge_portlet_zw_searchitemId/65297/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”

target=_blank>Haagse wethouder: Integratie is uit, burgerschap is

in
(26 september

2006);
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/20105/tsge_portlet_zw_searchitemId/64091/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”

target=_blank>Van der Hoeven wil burgerschap in onderwijswetten
(28 maart

2006)

Meer weten? Lees dan ook de
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>gratis

Zorg + Welzijn Nieuwsbrief
. Daarvoor kunt u zich


portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/_pageLabel/tsge_page_nieuwsbrief/_desktopLabel/zorgwelzijn/index.html”>hier

aanmelden
.
href=”http://vedm.net/click2?l=YVXAU&m=ID3f&s=tbaxDU” target=_blank

name=Nieuwsbrief>Door hier te klikken leest u de laatste

editie

Geef je reactie

Om te kunnen reageren moet je ingelogd zijn. Heb je nog geen account, maak dan hieronder een account aan. Lees ook de spelregels.