U stelt dat het traditionele

maatschappelijk middenveld in de zorg zich heeft ontwikkeld tot een verzameling

overheidsmonopolies. Wat voor nadelen ondervinden burgers

daarvan?‘Ze kunnen zelf niet meer kiezen. Ik ken een meisje

van 18 jaar met MS dat in een verpleeghuis moet worden opgenomen. Ze wil een

plaats in haar eigen stad, dicht bij haar ouders en vriendinnen. Maar het

verpleeghuis verwijst haar naar de jongerenafdeling, tien kilometer verderop in

de bossen. In arren moede verhuist zij toch maar en raakt vervolgens haar

vriendinnen kwijt. Ander voorbeeld. Iemand wil heel graag in een project voor

verstandelijk gehandicapten wonen dat net buiten de zorgregio ligt. Kan niet. Er

zijn allerlei muren opgetrokken en zorginstellingen sturen mensen die niet

helemaal in hun patiëntenprofiel passen gewoon weg.’

Toch hebben ze allemaal de mond vol over

klantvriendelijkheid.‘Klopt, maar ik kom maar weinig cliënten

tegen die daar iets van merken. Ik hoor heel veel klachten over slechte

bejegening. Ook van wat wij noemen het nieuwe middenveld: de ouderenbonden,

patiëntenorganisaties, gehandicaptenplatforms en minderhedenorganisaties. Steeds

opnieuw vertellen zij mij dat zij niet serieus worden genomen, door de overheid

noch door de zorgaanbieders.’

Jullie noemen het traditionele maatschappelijke middenveld in

de zorg lui, inefficiënt, niet klantvriendelijk en defensief. Pittige kritiek

van het CDA, van oudsher toch een bondgenoot van dat middenveld. Vanwaar die

omslag?‘In Den Haag merken wij dat de koepelorganisaties lang

niet altijd spreken namens hun achterban. Ze zijn hun eigen leven gaan leiden en

hun eigen circuits gaan vormen met de politici en de ambtenarij in Den Haag. Wat

moet je nog geloven als je tijdens werkbezoeken aan de instellingen heel andere

geluiden hoort? Het komt vaak voor dat zij het verhaal van hun koepel niet als

het hunne beschouwen. Bonden en werkgeversorganisaties werden vroeger geleid

door mensen uit de sectoren zelf. Nu onderhandelen juristen en andere academici

over werk dat ze nooit zelf hebben gedaan.’

Hoe wilt u dat nieuwe maatschappelijk middenveld

versterken?‘Mevrouw Borst moet minder geld uitgeven aan

externe adviezen voor de koepels en de overheid, en meer aan de patiënten en

consumentenorganisaties. Die verhouding is nu compleet scheef. Geef de

vrijwilligers in dat middenveld de gelegenheid om hun werk te doen. Ze mogen

daarin niet door hun inkomenssituatie gehinderd worden. Zij moeten een

reiskostenvergoeding krijgen en professionele ondersteuning. Cursussen

vergadertechniek en correspondentie bijvoorbeeld, want anders raken ze helemaal

ondergesneeuwd als ze met die professionals om de tafel zitten. Er wordt veel

gepraat over dat ene zorgloket waar alle informatie samen moet komen. Breng dat

onder bij die patiënten- en consumentenorganisaties, evenals de nieuwe functies

die nu in de instellingen ontstaan: zorgconsulenten, zorgmakelaars,

zorginformateurs, loketbegeleiders. Die horen aan de kant van de vrager en niet

bij de aanbieder, die daar zelf belang bij kan hebben.’

U vindt dat ook burgers met een zorgbehoefte de regie over hun

eigen leven moeten kunnen voeren. Een PGB voor iedereen die zorg nodig

heeft?‘Voor iedereen die dat wil. Maar dan wel met een

eenvoudiger regeling. Dat verplichte werkgeverschap moet eraf. Als je een

handicap hebt en je wilt zelf de zorg regelen die je nodig hebt, dan kies je

toch niet voor ondernemerschap? In Duitsland moeten mensen gewoon bijhouden wat

ze van hun PGB uitgeven. Wat ze niet kunnen verantwoorden, wordt gezien als

inkomsten, als zorgloon. Daarover heft de staat dan belasting en premie.

Wilt u nog meer deregulering in de zorg?‘Dat

is hard nodig. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland heeft me eens een

A4’tje laten zien met een stroomschema van de besluitvorming over de

besluitvorming. Dat is werkelijk hopeloos. Als men in de zorgsector wil

verbouwen of een nieuw gebouw wil neerzetten, zit er tussen het plan en de

eerste paal gemiddeld tien tot vijftien jaar. Het rijk, de provincie en de

gemeente en hun externe adviseurs willen er allemaal iets over te zeggen hebben.

Overal zijn wachtlijsten, maar van het bouwbudget van 1998 is ruim 400 miljoen

overgebleven. Laat verbouwen en groot onderhoud aan de instellingen zelf over.

In het onderwijs gaat dat ook goed. Het terugdringen van die bureaucratie levert

op termijn aanzienlijke besparingen op. Niet direct, want de kosten gaan

natuurlijk altijd voor de baten uit en dat vergeet men vaak in de

politiek.’

Waar moet het extra geld verder vandaan komen om de steeds

duurdere zorg te kunnen betalen? ‘Wij zeggen: minder

lastenverlichting voor iedereen, meer lastenverlichting voor mensen die in de

problemen zitten. En met die kostenstijgingen valt het echt wel mee, hoor. Voor

een heel groot gedeelte is dat beeldvorming om de mensen voor te bereiden op

bezuinigingen. Als je goed naar de cijfers kijkt, geven wij van het Bruto

Binnenlands Product niet dramatisch veel meer uit aan zorg dan tien of twintig

jaar geleden.’

Maar de doelgroep groeit toch?‘Als de

bevolking vergrijst, nemen de kosten voor de ouderen toe. Maar voor de jongere

bevolkingsgroepen nemen de kosten af. We hebben de naoorlogse geboortengolf toch

ook keurig opgevangen met extra kleuterscholen enzovoort? Straks kunnen we dus

ook gewoon de voorzieningen voor ouderen betalen. Geen enkel probleem.’/Kees

Neefjes