Dit is geen nieuw probleem. In de Tweede Kamer heeft staatsecretaris Bussemaker al aangekondigd gemeenten te zullen gaan ondersteunen om sociaal overwogen te kunnen aanbesteden. Ook liggen wetswijzigingen voor om de gemeente de kans te bieden de aanbesteding te omzeilen. Eigenlijk is heel politiek links Den Haag bezig de marktwerking in de zorg te bedwingen.
In dit tijdsgewricht zien we de 13 Twentse gemeenten op een ouderwetse manier gewoon aanbesteden tegen een concurrerende prijs. Dat ze samenwerken heeft ongetwijfeld voordelen. Maar deze praktische voordelen wegen niet op tegen de maatschappelijke nadelen die aan de machtsconcentratie van de samenwerkende gemeenten kleven. Zoals bekend is de PvdA geen voorstander van grote fusieorganisaties en machtsconcentraties in de zorg. De belangrijkste reden daarvoor is dat medewerkers zich niet meer herkennen in hun organisatie. De top is te ver op afstand komen te staan van de werkvloer. Het gevolg daarvan is dat grote organisaties meer geldgedreven opereren en minder kwaliteitgedreven.
Bij de Twentse gemeenten lijkt het erop dat die gemeenten nu de rol van de grote organisaties hebben gekopieerd. De 13 gemeenten hebben een tijdelijk machtsblok gevormd dat ook alleen maar prijsgedreven lijkt te zijn. De gemeenten zijn daardoor in hun aanbestedingsdrift losgeraakt van hun eigen burgers, zoals de grote thuiszorgaanbieders van hun eigen medewerkers. Kwaliteitseisen die burgers stellen zoals zo gering mogelijke wisseling van hulpverleners worden vanwege de prijs losgelaten. De rekening van dit machtspel wordt opgebracht door lagere personeelskosten. Alles blijft netjes binnen de CAO thuiszorg en de kwaliteitseisen van de thuiszorg. Maar de medewerkers gaan van schaal 15 naar 10. Van dezelfde medewerker wordt vervolgens verwacht dat hij of zij dezelfde hulp blijft bieden met dezelfde glimlach.
De veranderingen die nu plaatsvinden zijn goedgekeurd door alle gemeenteraden. Het kan niet anders dan dat deze 13 gemeenteraden zich stuk voor stuk onmachtig moeten hebben gevoeld om dit beleid aan de kaak te stellen.
Net zoals de cliënten zich voelen tegenover nieuwe zorgaanbieders. Maar gemeenteraden zitten er niet voor zichzelf en hebben wél een machtspositie. Ze hadden stuk voor stuk de onmacht van cliënten en medewerkers van de thuiszorg moeten opheffen en niet akkoord moeten gaan met aanbestedingsafspraken die ten koste gaan van wat mensen belangrijk vinden. Goede arbeidsvoorwaarden, plezier in het werk en voor de cliënten een vaste vertrouwde hulp.
Agnes Wolbert is Kamerlid voor de Partij van de Arbeid sinds 2006. Ze is van huis uit gedragswetenschapper en heeft ook bedrijfskunde gestudeerd. Voordat ze volksvertegenwoordiger werd, werkte ze in het (speciaal) onderwijs en de jeugdzorg. Agnes Wolbert is lid van de vaste Kamercommissies VWS, WWI en Jeugdzorg. Ze is nu woordvoerder AWBZ, Wmo en ouderenbeleid en heeft veel te maken met verpleeg- en verzorgingshuizen, thuiszorg, vrijwilligersorganisaties en bijvoorbeeld mantelzorg.
