Door Wilma Vorselman – De sloop is begonnen. Grote bouwmachines drukken de vijftig jaar oude rijtjeshuizen als kartonnen dozen in elkaar. Drie tieners grijpen hun kans om de laatste nog hele ruiten van de leegstaande woningen met een baksteen aan diggelen te gooien. “De Blauwe Weide komt tot bloei. Stedelijk wonen in het groen.” Ruim 400 frisse woningen zullen hier de komende jaren verrijzen, staat te lezen op de felblauwe doeken die de omheining van het bouwterrein opfleuren.

Als een van de weinig overgebleven bewoners van het eerste uur heeft Hanneke Rückert (66) Presikhaaf zien veranderen. ‘De meeste huizen zijn destijds gebouwd voor de middenklasse. Vrijstaande woningen werden bewoond door artsen en advocaten, maar die zijn allang verhuisd naar omliggende gemeenten.’ In verschillende straten heeft ze de afgelopen veertig jaar haar post ontvangen.

Enkele jaren geleden verhuisde ze vanwege haar verslechterende gezondheid naar een scootmobielvriendelijke woning in een zogeheten “beheergebied”. Presikhaaf is door de gemeente onderverdeeld in aanpak- en beheergebieden. In de aanpakgebieden wordt veel gesloopt, gerenoveerd en nieuw gebouwd, in de beheergebieden is dat minder noodzakelijk en staan minder grote ingrepen op stapel.

Afnemende belangstelling

Presikhaaf met zijn 15.000 inwoners is volop in ontwikkeling. De gemeente heeft er sinds 2003 de vaart ingezet met de opzet van een herstructureringsplan. De meeste woningen zijn meer dan veertig jaar oud en voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd.

Daarnaast is een groot deel van de woningvoorraad eigendom van de woningcorporatie. De gemeente kan met het bouwen van nieuwe huizen een evenwichtige mix van koop- en huurwoningen realiseren, zodat een meer gemêleerd bewonersbestand ontstaat. Ook de woonomgeving van Presikhaaf voldoet niet meer aan deze tijd: de grote gemeenschappelijke tuinen tussen de flats worden steeds minder gebruikt waarvoor ze oorspronkelijk bedoeld waren. De autochtone gezinnen zijn uit deze delen van de wijk vertrokken.

Hun plek is ingenomen door ouderen, alleenstaanden en allochtone gezinnen. De voorzieningen in de wijk ondergaan ook veranderingen. Winkels verdwijnen door gebrek aan klandizie en scholen vragen andere accommodatie vanwege fusies en nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs. Daardoor komen gebouwen vrij waarvoor weer een nieuwe bestemming gevonden moet worden. De locatie van de wijkwinkel is hier een voorbeeld van. Deze voormalige basisschool biedt plaats aan medewerkers van de gemeente Arnhem en van Stichting Rijnstad, een organisatie voor sociaal cultureel werk.

Opbouwwerker Wim Petersen, in dienst van Rijnstad, is nauw betrokken bij het door de gemeente opgestelde ontwikkelingsplan voor Presikhaaf. ‘In de ranglijst van armste wijken van Nederland staat wijkdeel Presikhaaf II-West zelfs op de vierde plaats’, weet hij. ‘Problemen op het sociale vlak komen het meeste voor. Langdurige werkloosheid, schulden, opvoedingsproblemen, sociaal isolement, burenruzies, huiselijk geweld en bewoners met een psychiatrisch verleden of alcohol- en drugsverslaving.’

De recente renovatie- en nieuwbouwprojecten brengen sociale problemen bij bewoners bovendien snel aan het licht. ‘Het regelen van een verhuizing is voor sommigen al een hele opgave, laat staan het fatsoenlijk omgaan met de (tijdelijke) huurwoning. Als de buurt eenmaal verpaupert, neemt de belangstelling van buitenaf voor leegstaande woningen snel af. Met als gevolg dat deze woningen verhuurd worden aan mensen die de wijk er niet beter op maken.’

Het gehele artikel is te lezen in Zorg + Welzijn Magazine 7, juli 2007. Drie maanden na publicatie wordt het op de website geplaatst.